بازآرایی تشکیلات قضایی و امنیتی در ایران بر پایه‌ی الگوهای کارکردی توزیع قدرت

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 16، بهمن 1398  

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2021.70503.1047

نویسندگان

محمدباقر قالیباف ¹؛ مرجان بدیعی²؛ یاشار ذکی ²؛ مصیب قره بیگی ³

¹دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

²استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران

چکیده

جمهوری اسلامی ایران، پس از گذشت چهار دهه الگوهایی از سیاست و اقتصاد را به‌کار گرفته که هر کدام اثرگذاری‌های خاصی را در فضای جغرافیایی ایران برجای گذاشته است. نقطه‌ی مشترک همه‌ی الگوهای فضایی در جمهوری اسلامی ایران، کنشگری در چارچوب الگوی کاملاً متمرکز بوده است. تمرکز فزاینده‌ی امور در واحدهای سیاسی-فضایی متمرکز، سبب‌ساز کاستی‌ها و نارسایی‌هایی بوده که پراکنش فضایی عدالت و توسعه را مختل ساخته است؛ چراکه واحدهای سیاسی-فضایی، مجموعه‌ی متفاوت و ناهمگنی از عناصر و عوامل طبیعی-انسانی را در خود جای داده‌اند و فرم‌ها و فرایندهای توزیع فضایی قدرت در چنین واحدهایی باید اصل تفاوت و ناهمگنی را درنظر گیرند. در همین راستا، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین کاربست الگوی نیمه‌متمرکز حکومت محلی برای توزیع بهینه‌ی قدرت درون تشکیلات قضائی و امنیتی در ایران پرداخته است. نتایج، نشان از آن دارد که با دوگانه‌سازی توزیع فضایی قدرت در ایران به دو بخش امور محلی و امور حاکمیتی، چارچوبی منطقی برای مصداق‌یابی هر کدام از این دو بخش پدید می‌آید. در امور قضائی، تشکیلاتی مانند سازمان ثبت اسناد و املاک، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی-تربیتی کشور، مرکز امور شوراهای حل اختلاف و سازمان پزشکی قانونی به دلیل ماهیت خدماتی-رفاهی از قابلیت فزاینده‌ای برای واگذاری به حکومت‌های محلی برخوردار هستند. در امور امنیتی نیز، رده‌ها و سازمان‌های موجود در نیروی انتظامی، همچون معاونت صدور گذرنامه، سازمان وظیفه‌ی عمومی، رده‌هایی از پلیس پیشگیری و پلیس راهنمایی و رانندگی، به سبب ماهیت پیشگیرانه و خدماتی می‌تواند به نمایندگان امور محلی تفویض شود.

کلیدواژه‌ها

توزیع فضایی قدرت؛ امور محلی؛ امور حاکمیتی؛ الگوی نیمه‌متمرکز؛ امور قضائی و امنیتی

مراجع