طراحی مدل کارآفرینی اجتماعی بومی در ایران با رویکرد داده بنیاد

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1400، صفحه 133-97  

نوع مقاله: پژوهشی- کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.59293.0

نویسندگان

هما کلالیان مقدم¹؛ یعقوب مهارتی ²؛ مجید اشرفی³؛ علیرضا خوراکیان⁴

¹دانشجوی دکتری کارآفرینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی‌آباد کتول، علی‌آباد کتول، ایران

²استادیار کارآفرینی، گروه مدیریت، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³استادیار حسابداری، گروه کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی‌آباد کتول، علی‌آباد کتول، ایران

⁴استادیار مدیریت نوآوری، گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

فلسفۀ این پژوهش تفسیری، رویکرد آن کیفی و استراتژی آن روش‌شناسی نظریۀ داده‌بنیاد با رویکرد ظاهرشونده(گلیزری) می‌باشد که مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی ایران را احصاء و مدل بومی  طراحی می‌نماید. جامعۀ مورد مطالعۀ خبرگان کارآفرینی اجتماعی و مؤسسین شرکت‌های اجتماعی بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند 19 نفر تا اشباع نظری انتخاب و با آنان مصاحبۀ عمیق صورت پذیرفت. در راستای تجزیه و تحلیل داده‌ها؛ از بستۀ نرم‌افزاری MAXQDA نسخۀ10 استفاده و فرآیندهای کدگذاری باز، انتخابی و نظری انجام گردید. جهت بررسی استحکام پژوهش نیز از چهار معیار قابلیت اعتبار، انتقال‌پذیری، قابلیت اطمینان و تأیید‌پذیری استفاده شد. در این مدل علل (نیازها، مسائل، چالش‌ها، بحران‌های اجتماعی و زیست محیطی؛ وجود فرصت‌های اجتماعی)؛ عوامل همبسته (انگیزه‌های فردی و اجتماعی؛ عوامل فرااجتماعی؛ دانش کارآفرینی فرد؛ پیشینۀ تحصیلی، دانش و تجربۀ پیشین؛ عوامل خانوادگی؛ ابعاد شخصیتی؛ الگوهای نقش)؛ اقتضائات (مهارت‌های سازمانی کارآفرینانه؛ زیرساخت‌های سرمایه‌ای؛ گونه‌های مختلف سازماندهی؛ همگرایی نهادهای حمایتی؛ تیم و شبکه‌سازی؛ داشتن مدل کسب و کار؛ مراکز آموزشی و پژوهشی؛ منتورها و مراکز رشد؛ رفع مشکلات کارآفرینان اجتماعی)؛ شرایط میانجی (مشروعیت کارآفرینی اجتماعی؛ ثبات و همه جانبه‌نگری؛ جذابیّت فعالیت‌های کارآفرینی اجتماعی)؛ پیامدها (ایجاد ارزش‌های: معنوی؛ اجتماعی و اقتصادی)؛ عوامل زمینه‌ای (فرهنگی– اجتماعی؛ سیاسی؛ اقتصادی؛ قوانین و خط‌مشی‌ها؛ رسانه‌ها) حول ‌مقولۀ محوری"فرآیند خلق ارزش اجتماعی" شناسایی شدند. پژوهش حاضر، زوایای نوین و بینش ارزشمندی در خصوص کارآفرینی اجتماعی برای محققین آینده، کارآفرینان اجتماعی، سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان این حوزه در کشور فراهم نموده و می‌تواند راه‌گشایی برای آنان باشد.

مراجع