تحلیلِ کهن الگوی جمشیدکُشی در شاهنامه با تأکید بر داستان جمشید و کیخسرو

جستارهای نوین ادبی

دوره 54، شماره 2 - شماره پیاپی 213، شهریور 1400، صفحه 1-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی.

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2021.60214.0

نویسنده

مختار ابراهیمی^*

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

کهن ­الگوی جمشیدکشی در شاهنامه به شکل‌های گوناگون خود را نشان می‌دهد. چرایی پدیدار شدنِ این کهن­ الگو در داستان جمشید و چگونگی پیش­گیری از آن از سوی کی­خسرو مسأله ­ی اصلی این پژوهش است. داده­ های متنی به تفصیل از نیکی و خویشکاری مثبت جمشید یاد کرده از این رو به شیوه­ ی تحلیلی- توصیفی، مسأله ­ی ناسپاسی او مورد پرسش قرار گرفته و رد شده است. کی­خسرو پیش از آن‌که با ناسپاسی و فریب‌‌خوردگی مردمان رو به رو شود و تخت شاهی از دستش به در رود با گمانه ­زنیِ درست درباره­ ی آینده­ ی تیره و تار، تاجِ شاهی را به لهراسب وا می ­گذارد. اگر چه خاندان زال و پهلوانان و بزرگان با او هم­ رای نیستند اما با سخنان خردمندانه آنان را نسبت به وضع خطیر خود و کشور آگاه می­ کند. کی­خسرو با به انجام رساندن خویشکاری­ های خود که آبادی کشور و از میان برداشتن افراسیاب اهریمنی است، از سرِ خردمندی و رازدانی درمی­ یابد که دیگر بایسته است با کناره‌ گیری از قدرت از بروز فاجعه ­ی جمشیدکُشی که آسیب جدی به کشور می­ رساند جلوگیری کند. از این رو هدف این پژوهش توضیح مسأله ­ای است که در ناخودآگاه جمعی تباری حضور داشته و گاه به گاه کشور را دچار پریشانی می­ کرده بود.

مراجع