بررسی و سنجش تاب‌آوری شبکه ارتباطی شهر کرج (مطالعه موردی: خیابان‌های شهید بهشتی و آزادی)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 8، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 40، بهمن 1400، صفحه 151-173   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2021.69981.1046

نویسندگان

حسن حکمت نیا¹؛ اسماعیل نصیری هنده خاله^{* 1}؛ فضل اله اسمعیلی²؛ بهروز نظافت تکله³؛ داوود فتاحی⁴؛ داوود مقدم⁵

¹دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام ‌نور، تهران، ایران

²استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام ‌نور، تهران، ایران

³دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، ژئومورفولوژی نظری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

⁴دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁵دانشجوی کارشناسی ارشد، برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بیان مسأله: در سال‌های اخیر، مطالعه درباره مفاهیم تاب‌آوری در مقیاس‌های شهری و منطقه‌ای توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است، هرچند سطح و تعداد این مطالعات در مقیاس شهری بیش از مطالعات انجام شده دیگر در مقیاس‌های بالاتر است. ازاین‌رو، خلأ این دسته از مطالعات در حوزه مطالعات منطقه‌ای نمایان است. هدف: هدف اصلی از این تحقیق بررسی و سنجش تاب‌آوری شبکه ارتباط شهر کرج است. در این پژوهش با مطالعات کتابخانه‌ای معیارها و زیرمعیارهای مهم در افزایش میزان تاب‌آوری راه‌ها مشخص و سپس در محورهای انتخابی موردبررسی و ارزیابی قرار گرفته است. شش معیار تدوین شده در این پژوهش، تاب‌آوری حرکت سواره، تاب‌آوری عابران پیاده و دوچرخه‌سواران، تاب‌آوری در برابر سوانح طبیعی، مدیریت کارآمد حمل‌ونقل، تاب‌آوری در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی و تاب‌آوری در برابر جرم است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است. از سوی دیگر، روش تحقیق، توصیفی تحلیلی با رویکرد ترکیبی (کمی- کیفی) است. یافته‌ها: محورهای انتخابی این پژوهش، خیابان شهید بهشتی و خیابان آزادی شهر کرج می‌باشند. بر اساس ارزیابی‌های انجام شده در این پژوهش به روش تحلیل سلسله مراتبی، سطح تاب‌آوری این محورها متوسط و کم است. نتیجه‌گیری: از راهکارهای پیشنهادی برای ارتقای تاب‌آوری می‌توان پیاده راه نمودن بخش‌های پرتردد پیاده خیابان‌های موردبررسی، اجرای طرح‌های ترافیکی مانند زوج و فرد نمودن تردد در معابر عبور وسایل نقلیه، کنترل سرعت وسایل نقلیه و تأمین حرکت ایمن برای عابران پیاده از طریق روش‌های آرام‌سازی، استفاده از ابزار کنترل سرعت، احداث روگذر یا زیرگذر عابر پیاده در نقاط پرخطر و ... اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی؛ کارایی؛ تاب‌آوری؛ شبکه ارتباطی درون‌شهری؛ کرج

مراجع

امان‌پور، سعید؛ ملکی، سعید؛ صفایی پور، مسعود؛ امیری فهلیانی، محمدرضا؛ 1397. تحلیل وضعیت و تعیین استراتژی‌های مبتنی بر سناریو در تاب‌آوری شهری مطالعه موردی، کلان‌شهر اهواز. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 9. 35. 31-46.

پیران، پرویز؛ اسدی، سعیده؛ دادگر؛ نیکو؛ 1396. بررسی نقش تاب‌آوری اجتماعی در موفقیت فرآیند بازسازی مطالعه موردی، جوامع روستایی درب آستانه و باباپشمان پس از زلزله سال 1385 دشت سیلاخور، استان لرستان. فصلنامه مسکن و محیط روستا. شماره 157.

جعفریان، نغمه؛ حاتمی نژاد، حسین؛ مبهوت، محمدرضا؛ 1396. ارزیابی تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی در برابر زلزله (مطالعه موردی، بجنورد). فصلنامه علمی پژوهشی امداد و نجات. سال 9. شماره 1.

حسین زاده دلیر، کریم؛ محمدیان، مهرداد؛ سرداری، رؤیا؛ 1398. مروری بر مفهوم تاب‌آوری شهری. فصلنامه علمی تخصصی مطالعات طراحی شهری و پژوهش‌های شهری. سال 2. شماره 3.

روستا، مجتبی؛ ابراهیم‌زاده، عیسی؛ ایستگلدی، مصطفی؛ 1397. ارزیابی میزان تاب‌آوری اجتماعی شهری، مطالعه موردی، شهر زاهدان. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. سال 9. شماره پیاپی 32.

سلمانی، محمد؛ کاظمی ثانی، عطاالله؛ بدری، نسرین؛ شریف، سیدعلی؛ 1395. شناسایی و تحلیل تأثیر متغیرها و شاخص‌های تاب‌آوری شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات. سال 3. شماره 2.

شکری فیروزجاه، پری؛ 1396. تحلیل میزان تاب‌آوری مناطق شهر بابل در برابر مخاطرات محیطی. نشریه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی. 2. 27-44.

فرجی، امین؛ آروین، محمود؛ آتش فروز، نسرین؛ 1397. بررسی تاب‌آوری منطقه‌ای با استفاده از تحلیل فضایی و مدل ترکیبی waspas، مطالعه موردی، شهرستان‌های خوزستان. آمایش سرزمین. 1-29.

قدسی پور، سیدحسن؛ 1381. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر.

محمدی، اکبر؛ آشوری، کسری؛ بشیر رباطی، محمد؛ 1396. تبیین و ارزیابی مؤلفه‌های تاب‌آوری نهادی و اجتماعی در سکونتگاه‌های خودانگیخته شهری مطالعه موردی، ناحیه منفصل شهری نایسر شهر سنندج. فصلنامه مطالعات شهری. شماره 22.

نوریان، فرشاد؛ اسفندی، سعید؛ 1394. تحلیل اولویت مکانی پایگاه‌های پشتیبان مدیریت بحران زلزله بر مبنای استاندارد طبقه‌بندی زمین مرجع کاربری‌ها با استفاده از روش تاپسیس، مطالعه موردی، ناحیه 1 منطقه 6 شهرداری تهران. فصلنامه مدیریت بحران. شماره 2.

 

Ajibade, I. (2017). Can a future city enhance urban resilience and sustainability? A political ecology analysis of Eko Atlantic city, Nigeria. International Journal of Disaster Risk Reduction, 26, 85-92.

Bruneau, M. 2003. A framework to quantitatively assess and enhance the seismic resilience of communities. Earthquake spectra, 19.4.

Davis, I. & Y. Izadkhah (2006), Building Resilient Urban Communities, Article from OHI, 31, 1.

Donovan, B. & Work D. B. (2017). Empirically quantifying city-scale transportation system resilience to extreme events. Transportation Research, 79, 333–346.

Folke, C. (2006). Resilience: The emergence of a perspective for social–ecologicalsystems analyses. Global Environmental Change, 16(3), 253–267. http:// dx.doi .org/ 10.1016/ j. gloenvcha.

Gimenez, R., Hernantes, J. H. & Labaka, L. (2016). A maturity model for the involvement of stakeholders in the city resilience building process. Technological Forecasting & Social Change.

Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecology and Systematics,4,1–23. http://dx.doi.org/10.1191/030913200701540465.

León, J. & March, A. (2014). Urban morphology as a tool for supporting tsunami rapid resilience: A case study of Talcahuano, Chile. Habitat International, 43, 250-262.

Marana, P., Labaka, L., & Mari S. J. (2017). A framework for public-private-people partnerships in the city resilience-building process. Safety Science.

Mayunga, S.B. (2006). The concept of resilience revisited. Disasters, 30 (4), 433–450.

Marom, W. A. (2014). Mapping and Measuring Social Vulnerabilities of Coastal areas of Bangkok and Periphery. Proceedings of the Resilient Cities 2014 congress. Bonn. Germany. Pp. 29-31. http:// resilient-cities.iclei.org/.

Moghadas, M., Asadzadeh, A., Vafeidis, A., Feket, A. & Kötter, T. (2018). A multi-criteria approach for assessing urban flood resilience in Tehran, Iran. International Journal of Disaster Risk Reduction, (35), 101069, 1-29.

Parvin, G. A., Surjan, A., Rahman, A., & Shaw, R. (2016). Urban Risk, City Government, and Resilience. Urban Disasters and Resilience in Asia.

Smith, N. (2013). EVOLVING CITIES: Exploring the relations between urban form and the fovernance of urban form: An International centre supported by deutsche bank, LSE Cities. Published by the London School of Economics and Political Science.

Wilkinson, C & Beilin, R. (2015). Introduction: governing for urban resilience. Urban Studies Journal Limited. 9.2.

Wilson, G. A. (2012): Community resilience, globalization, and transitional pathways of decision-making, Geoforum, Vol. 43, Issue 6.