کیفیّت صدا و شخصیّت‎‌پردازی در دوبله: مورد پژوهی دوبلۀ رسمی فارسی سریال شرلوک

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 8، دوره 55، شماره 2، تیر 1401، صفحه 1-30   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlts.2021.40472

نویسندگان

سیما ایمانی؛ مسعود خوش‌سلیقه^*

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

دوبله رایج‌ترین شیوۀ ترجمة دیداری‌شنیداری در ایران است. باوجوداینکه دوبله دارای دو کانال دیداری و شنیداری است، پژوهش‌های محدودی بر روی کانال شنیداری دوبله صورت گرفته است؛ حال‌آنکه بررسی عوامل فرازبانی دوبله (نظیر تُن صدا، کیفیّت صدا) می‌توانند از موضوعات درخور توجّه در کانال شنیداری دوبله باشند؛ زیرا که چنین مسائلی بر روی کیفیّت دوبله، انتقال صحیح معنا و برقراری ارتباط با مخاطب تأثیرگذارند. ازاین‌رو، پژوهشِ ترکیبیِ حاضر بر آن است تا با بررسی دوبلۀ رسمی فارسی سریال شرلوک و نسخۀ زبان اصلی آن، کیفیّت صدای بازیگر را از دیدگاه مخاطبان با دوبلور مقایسه نماید و میزان تأثیر تغییر کیفیّت صدا بر شخصیّت‌پردازی را تعیین کند. در این راستا، از دسته‌بندی ویژگی‌های کیفیّت صدای ون لوون (۱۹۹۹) جهت تعیین و مقایسۀ ویژگی‌های کیفیّت صدای بازیگر و دوبلور استفاده شد. نظرات ۳۲ شرکت‌کننده به دو صورت کیفی و کمّی جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج به‌دست‌‌آمده نشان داد که از مجموع هفت جُفت کیفیّت صدا، صدای دوبلور با بازیگر در چهار جُفت تنش، بازدمی، لرزش و خیشومی‌شدگی مشابهت داشته و در سه جُفت خش، بلندی و تُن صدا تفاوت معناداری داشته است؛ بنابراین از دیدگاه مخاطبان، بلندتر بودن صدای دوبلور نسبت به بازیگر سبب شده است شخصیّت دوبله، پرخاشگرتر به نظر‌ برسد. همچنین، کاهش خش صدا و زیر بودن صدای دوبلور نسبت به بازیگر، موجب شده از میزان جذابیّت شخصیّت برای مخاطبان کاسته شود. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که صدا برای مخاطبان دوبله اهمّیّت بسیاری دارد و توجّه به انتخاب صدا و شبیه‌سازی صدای اصلی در دوبله، باعث ارتقای کیفیّت تجربة سینمایی مخاطبان ‌می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

ترجمۀ رسانه؛ ترجمۀ دیداری‌شنیداری؛ دوبله؛ دوبلور؛ شخصیّت‌پردازی؛ کیفیّت صدا

مراجع

آقاملایی، ا. (۱۳۹۴). همگامی و مناسب‌سازی فرهنگی در دوبله: موردپژوهی سریال‌های شرلوک و آرزوهای بزرگ دوبلۀ شبکۀ سه ج. ا. ا و بی‌بی‌سی فارسی، (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی‌ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

ایمانی، س.، و خوش‌سلیقه، م. (۱۴۰۰). ملاحظات انتخاب صدا و صداپیشه در دوبلۀ فارسی فیلم و سریال خارجی. جستارهای زبانی،  ۱۲(۴)، 133-105.

چوبینه، ب. (۱۳۸۹). رویکردی به دوبلة فیلم. تهران، ایران: پرسمان.

خوش‌سلیقه، م.، و محمّدعلیزاده، ب. (۱۳۹۸). روش‌های ترجمة آواختنی آهنگ‌ها در دوبلة فارسی پویانمایی لوراکس. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۲(۱)، ۲۷-۵۱.

منانی، ا. (۱۳۸۸). سرگذشت دوبلة ایران و صداهای ماندگارش. تهران، ایران: دارینوش.

مهدی‌زادخانی، م.، و خوش‌سلیقه، م. (۱۳۹۶). ترجمة نشانه‌نظام گرافیکی: مطالعة موردی دو نسخة دوبلة حرفه‌ای. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۰(۳)، ۴۹-۶۹.

نعمتی ‌لفمجانی، ح. (۱۴۰۱). ترجمة فیلم‌های چندزبانه در دوبله. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۵(۱)، ۱۷۸-۲۰۷.

Adachi, R. (2016). Dubbing of silences in Hayao Miyazaki’s spirited a way: A comparison of Japanese and English language versions. Perspectives, 24(1), 142-156.

Ameri, S., Khoshsaligheh, M., & Khazaee Farid, A. (2018). The reception of Persian dubbing: A survey on preferences and perception of quality standards in Iran. Perspectives, 26(3), 435-51.

Ameri, S., & Khoshsaligheh, M. (2020). Dubbing viewers in cyberspaces: A netnographic investigation of the attitudes of a Persian-language online community. KOME−An International Journal of Pure Communication Inquiry, 8(1), 23-43.

Bosseaux, C. (2015). Dubbing, film and performance: Uncanny  encounters. Oxford, England: Peter Lang.

Bosseaux, C. (2019). Voice in French dubbing: The case of Julianne Moore. Perspectives, 27(2), 218-234.

Chakhachiro, R. (2016). Contribution of prosodic and paralinguistic cues to the translation of evidentiary audio recordings. Translation & Interpreting, 8(2), 46-63.

Chaume, F. (2004). Film studies and translation studies: Two disciplines at stake in audiovisual translation. Meta, 49(1), 12-24.

Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: Dubbing. Manchester, England: St. Jerome.

Chesterman, A. (2004). Beyond the particular. In A. Mauranen & P. Kujamaki (Eds.), Translation universal: Do they exist? (pp. 33-50). Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Chiaro, D. (2009). Issues in audiovisual translation. The Routledge companion to translation studies, London, England: Routledge.

Cintas, J. D., & Anderman, G. (2009). Audiovisual translation: Language transfer on screen. Hampshire, England: Palgrave Macmillan.

Crystal, D. (1991). A dictionary of linguistics and phonetics. Oxford, England: Blackwell.

Danaeefar, M., Khoshsaligheh, M., & Pakar, E. (2020). Synchrony and translation quality in Persian unauthorized dubbing in Iran. SKASE Journal of Translation and Interpretation, 13(2), 1-20.

Dolar, M. (2006). A voice and nothing more. Cambridge, England: MIT.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2014). Translation of taboos in dubbed american crime movies into Persian. T&I Review, 4(2), 25-50.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016). Ideological considerations in official dubbing in Iran.  Altre Modernità, 15(Special Issue), 232-250.

Khoshsaligheh, M. (2022. May 17-18). Dubbing typology in the Iranian mediascape: revisited. Paper presented at the 4th Conference on Interdisciplinary Approaches to Language Teaching, Literature and Translation Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad. Iran.

Medadian, G. (2012). A road map for dubbing idiolects in TV series: The case of Prison Break in Iran. Modern Journal of Language and Literature, 1, 1-17.

Munday, J. (2013). Introducing translation studies: Theories and applications. London. England: Routledge.

Pettit, Z. (2004). The audio-visual text: Subtitling and dubbing different genres. Meta, 49(1), 25-38.

Ranzato, I., & Zabalbeascoa, P. (2022). The portrayal of real-life people in audiovisual translation. Między Oryginałem a Przekładem, 28(1 (55)), 11-29.

Remael, A. (2012). For the use of sound. Film sound analysis for audio-description: Some key issues. MonTI, 4, 255-276.

Romero-Fresco, P. (2017). [Review of the book Dubbing, film and performance: Uncanny encounters by C. Bosseaux]. Translation Studies, 10(3), 362-364.

Saldanha, G., & O'Brien, S. (2013). Research methodologies in translation studies. Manchester, England: St. Jerome.

Sánchez-Mompeán, S. (2019). Dubbing attitudes through tonal patterns: When tones speak louder than words. Vigo International Journal of Applied Linguistics, 16, 135-156.

Sánchez-Mompeán, S. (2020). The prosody of dubbed speech: Beyond the character's words. Murcia, Spain: Palgrave Macmillan.

Van Leeuwen, T. (1999). Speech, music, sound. London, England: Macmillan.

Voellmer, E., & Zabalbeascoa, P. (2014). How multilingual can a dubbed film be? Language combinations and national traditions as determining factors. Linguistica Antverpiensia, New Series. Themes in Translation Studies, 13, 232-250.