آینده‌پژوهی راهبردی کلانشهر اصفهان (بر مبنای آنالیز چالش‌ها با مدل علت و معلولی)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 14، بهار و تابستان 1400، صفحه 145-164  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.46623.0

نویسندگان

فاطمه دانشور¹؛ حمید صابری ²

¹دانشگاه آزاد نجف آباد

²نجف آباد

چکیده

عدم وجود نگاه آینده‌پژوهانه در نظام توسعه شهری از عوامل عمده ضعف نظام برنامه‌ریزی شهری در نظر گرفته شده است، از این­رو ضروری است تا آینده را در چارچوب مدل­های آینده­پژوهی و با رویکرد برنامه‌ریزی شهری قابل فهم کرده تا از چالش‌های پیش رو با حداقل آسیب عبور نمائیم. این پژوهش، با هدف آینده پژوهی در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با رویکرد شناخت چالش­های آینـده در حـوزه برنامه‌ریزی شهری کلانشهر اصفهان و شناخت راهبردهای اجرایی به منظور کاهش چالش‌ها از دیدگاه متخصصان و مدیران اجرایی نگاشته شده است. در این تحقیق در گام اول با استفاده از نظر خبرگان و کارشناسان اجرایی حوزه مدیریت شهری  و مدل دلفی، تعداد 16 عامل به عنوان چالش‌های کلیدی شهر اصفهان در آینده تبیین گردید. درگام دوم از روش دیمتل به منظور تجزیه­وتحلیل و رتبه‌بندی عوامل علی و معلولی استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل علی و معلولی دیمتل نشان می‌دهد که عدم مدیریت یکپارچه و کارآمد شهری، الحاقات به شهر اصفهان و تراکم فروشی شهرداری اصلی‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل در ایجاد بحران‌های آینده شهر اصفهان هستند و در نهایت با استفاده از نظر خبرگان و استفاده از مدل دلفی کارآمدترین راهکارها با توجه به معضلات مطرح شده تعیین و با استفاده از مدل  آنتروپی شانون رتبه­بندی شده است. نتایج نشان می‌دهد که مهمترین راهبردهای برون‌رفت از معضلات کلانشهر اصفهان برنامه ریزی و دیدگاه یکپارچه به مسائل شهری و استقرار مدیریت یکپارچه شهری، تهیه و تدوین طرح جامع شهری با رویکرد­های نوین و برنامه­ریزی با مشارکت مردم ( مردم برای مردم) است.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی شهری؛ شهر اصفهان؛ دمیتل فازی؛ مدل دلفی

مراجع

1. احد نژاد، م.، حاضری جیقه، ص.، مشکینی، ا.، و پیری، ع. (1397). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعۀ موردی: کلانشهر تبریز).فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 9(32)، 30-15.
2. اصغرپور، م. ج. (1389). تصمیم‌گیری گروهی و نظریه بازی­ها با نگرش تحقیق در عملیات. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. امیری، م.، نوروزی، ش.، و نجاری، ع.(1394). بهینه سازی مدیریت شبکه حمل و نقل اضطراری کلان شهر تهران پس از سوانح طبیعی با رویکرد آینده­پژوهی. فصلنامه پژوهش­های جغرافیای - انسانی، 91(47)، 143-157.
4. حبیبی، ل و جعفری مهرآبادی،(1389).آینده­پژوهی و آینده کلانشهرها با تاکید بر کلانشهر تهران، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چش انداز زاگرس، سال دوم، شماره9 ،صص62-554
5. حسینی، ه.، حسینی، ق.، میره، م.، و زنگنه، ­ی. (1392). پایداری شهری بر بنیان توسعة مشارکت شهروندی (مطالعۀ موردی: شهر سبزوار). جغرافیا و پایداری محیط، 3(1)، 41-66.
6. ربانی، ط. (1392). آینده­پژوهی رویکردی نوین در برنامه­ریزی، با تاکید بر برنامه ریزی شهری". اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان. قزوین:دانشگاه بین المللی امام خمینی, دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) واحد قزوین.
7. رسنی، ژ.، و بیشون، ج. (1370). روش تفکر سیستمی. ترجمه امیرحسین جهانبگلو، تهران: انتشارت پیشبرد و مفهوس.
8. صرافی، م.، توکلی­نیا، ج.، و چمنی مقدم، م. (1393). جایگاه برنامه­ریز در فرآیند برنامه­ریزی شهری ایران.فصلنامه مطالعات شهر، 3(12)، 19-32.
9. ضرابی، ا.، جمالی­نژاد ، م. (۱۳۸۹). بررسی نقش مدیریت هماهنگ شهری در تحقق بخشی میزان امنیت اجتماعی مورد پژوهی: استان اصفهان. نشریه مدیریت شهری، ۸(۲۶)، ۲۲۵-۲۴۰.
10. معصومی اشکوری، ح. (1387). راهنمای علمی برنامه­ریزی و آینده­پژوهی. تهران: انتشارات پیام.
11. مقیمی، ا. (1394). معرفت­شناسی آینده­پژوهی در رویکردهای نظری به برنامه­ریزی شهری، معماری و صنعت ساختمان. نشریه مدیریت شهری، 14(38)، 75-104.

 

12. Chen, S. J., Hwang, C.L., and Howang, F.P. (1992). Fuzzy multiple attribute decision making, Lecture Note in Economics and Mathematical System, 375.
13. Conder, S., & Lawton, K. (2001). Alternative Futures for Transportation and Land Use–Integrated Models Contrasted with “Trend-Delphi” Methods: The Portland Metro Results. Washington, DC: Transportation Research Board.
14. Cowan, D., Brunero, S., Lamont, S., & Joyce, M. (2015). Direct care activities for assistants in nursing in inpatient mental health settings in Australia: A modified Delphi study. Collegian, 22(1), 53-60.
15. Ervin, O. L. (1977). A delphi study of regional industrial land-use. Review of Regional Studies, 7(1), 42-58.
16. Gerber, A. S., & Green, D. P. (2005). Correction to Gerber and Green (2000), replication of disputed findings, and reply to Imai (2005). American Political Science Review, 99(2), 301-313.
17. Ho, Y. F., & Wang, H. L. (2008). Applying fuzzy Delphi method to select the variables of a sustainable urban system dynamics model. In Proceedings of the 26th International Conference of System. http:// systemdynamics. org/ conferences/ 2008/ proceed/ (accessed on 15/ May/ 2011).
18. Ho, Y. F., & Wang, H. L. (2008, July). Applying fuzzy Delphi method to select the variables of a sustainable urban system dynamics model. In Proceedings of the 26th International Conference of System. http://www. systemdynamics. Org/ conferences/ 2008/ proceed/ (accessed on 15/May/2011).
19. Hou, H., Liu, Y., Liu, Y., Wei, X., He, Q., & He, Q. (2015). Using inter-town network analysis in city system planning: A case study of Hubei Province in China. Habitat International, 49, 454-465.
20. Kennedy, H. P. (2004). Enhancing Delphi research: methods and results. Journal of advanced nursing, 45(5), 504-511.
21. Krawczyk, E., & Ratcliffe, J. (2005). Imagine ahead, plan backwards: prospective methodology in urban and regional planning. Futures Academy, Dublin Institute of Technology.
22. Kuosa, T. (2014). Towards strategic intelligence. Foresight, Intelligence and Policy Making, Helsinki, Dynamic Futures.
23. Lee, Y., Li, M., Yen, H., & Huang, T. (2010). Analysis of adopting an integrated decision makingtrial and evaluation laboratory on a technology acceptance model. Expert Systems with Applications, 1745-1754
24. Lin, C. J. & Wu, W. W. (2008). A causal analytical method for group decision making under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 34, 1, pp. 205-213.
25. Liu, S., Forrest, J., & Vallee, R. (2009). Emergence and development of grey systems theory. Kybernetes, 38(7/8), 1246-1256.
26. Lucas, K., Walker, G., Eames, M., Fay, H., & Poustie, M. (2004). Environment and social justice: Rapid research and evidence review. London, UK Policy Studies Institute
27. Miller, E. J., Hunt, J. D., Abraham, J. E., & Salvini, P. A. (2004). Microsimulating urban systems. Computers, environment and urban systems, 28(1-2), 9-44.
28. Peter, M. K., & Jarratt, D. G. (2015). The practice of foresight in long-term planning. Technological Forecasting and Social Change, 101, 49-61
29. Peter, Marc K & Jarratt, Denise G. (2015). “The practice of foresight in long-term planning”. Journal of Technological Forecasting &Social Change, 101, 49-61.
30. Ratcliffe, J., & Krawczyk, E. (2004). Imagineering cities–creating liveable urban futures in the 21 st century. Thinking Creatively in Turbulent Times, 107.
31. Ratcliffe, J., & Krawczyk, E. (2011). Imagineering city futures: The use of prospective through scenarios in urban planning. Futures, 43(7), 642-653.
32. Rohrbeck, R. (2010). Harnessing a network of experts for competitive advantage: technology scouting in the ICT industry. R&d Management, 40(2), 169-180.
33. Sarlak, M. A., Seyed Javadin, R., Nejatbakhsh Isfahani, A., & Viseh, A. (2012). Identifying the Aspects of Ideal and Spiritual Based Organization in Iran Supreme Education (Islamic Approach). Journal of the Islamic University, 4, 355-76.
34. Shieh, j., Wu, H., & Huang, K. (2010). A DEMATEL method in identifying key success factors of hospital service quality. Knowledge-Based Systems, 23(3), 277–282.
35. Tadić, S., Zečević, S., & Krstić, M. (2014). A novel hybrid MCDM model based on fuzzy DEMATEL, fuzzy ANP and fuzzy VIKOR for city logistics concept selection. Expert Systems with Applications, 41(18), 8112.
36. Tadić, S., Zečević, S., & Krstić, M. (2014). A novel hybrid MCDM model based on fuzzy DEMATEL, fuzzy ANP and fuzzy VIKOR for city logistics concept selection. Expert Systems with Applications, 41(18), 8112-8128.
37. Wang, Y. L., & Tzeng, G. H. (2012). Brand marketing for creating brand value based on a MCDM model combining DEMATEL with ANP and VIKOR methods. Expert Systems with Applications, 39(5), 5600-5615
38. Yigitcanlar, T., Dur, F., & Dizdaroglu, D. (2015). Towards prosperous sustainable cities: A multiscalar urban sustainability assessment approach. Habitat International, 45, 36-
39.  Zhao, H., Tong, X., Wong, P. K., & Zhu, J. (2005). Types of technology sourcing and innovative capability: An exploratory study of Singapore manufacturing firms. The Journal of High Technology Management Research, 16(2), 209-224