شناسایی عوامل مؤثر بر کاربردپذیری اینترنت اشیاء در کتابخانه‌ها: یک مطالعه مبتنی بر نظریه داده بنیاد

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 9، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، شهریور 1400، صفحه 175-198   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2021.68552.1010

نویسندگان

قاسم علی احسانیان¹؛ صفیه طهماسبی لیمونی^{* 2}؛ میترا قیاسی³

¹دانشجوی دکتری گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی/ ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل، ایران.

²استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی/ دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد بابل، ایران

³استادیار گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی/ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل، ایران

چکیده

هدف: خدمات اینترنت اشیاء، دسترس‌پذیری و یافت‌پذیری اطلاعات در کتابخانه‌ها را بهبود می‌بخشد و ارتقاء و اعتلای کتابخانه‌ها را به‌همراه دارد. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین عوامل کاربردپذیری اینترنت اشیاء در کتابخانه‌ها به‌منظور ارائه الگوی کیفی با استفاده از نظریه داده بنیاد است.
روش‌شناسی‌: پژوهش حاضر از نوع توسعه‌ای که با رویکرد کیفی و با به‌کارگیری روش نظریه داده بنیاد انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش از 13 نفر خبره و صاحب‌نظر علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های کشور تشکیل شده است، که به روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی) انتخاب شده‌اند،  داده‌ها از طریق مصاحبه با آنها جمع‌آوری و طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه‌وتحلیل شدند و بر اساس آنها، الگوی پژوهش طراحی گردید. برای سنجش روایی ابزار مصاحبه از روش پاسخگو و برای سنجش پایایی از روش دو کدگذاری استفاده شده است.
یافته‌ها: نشان‌ می‌دهد برای کاربردپذیری اینترنت اشیاء در کتابخانه 29 عامل در 5 طبقه شناسایی شدند که عبارتند از: طبقه عوامل علّی (6 عامل)، زمینه‌ای (5 عامل)، مداخله‌گر (5 عامل)، راهبردی (6 عامل)، پیامد (7 عامل).
عوامل کاربردپذیری اینترنت اشیاء در کتابخانه‌ها نقش بهینه‌ای در زمینه مدیریت اطلاعات و توسعه خدمات دارند. پذیرش و گسترش سریع رویکرد نوین استفاده از اینترنت اشیاء و به‌کارگیری عوامل شناسایی شده در برنامه‌های توسعه کتابخانه‌ها پیش از هر چیز، نتیجه مزایا و فوایدی است که در این رویکرد فناورانه نهفته است.

کلیدواژه‌ها

اینترنت اشیاء؛ نظریه داده‌بنیاد؛ کتابخانه‌ها

مراجع

 ابوالمعالی، خدیجه (1391). آمار و روش تحقیق. تهران: علم.

استراوس، انسلم ال؛ و کوربین، جولیت ام (1390). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای (ابراهیم افشار). تهران: نشر نی.

اصنافی، امیررضا؛ مرادی، شیما؛ و رضوی، سحر (1398). درنگی بر استفاده از اینترنت اشیاء و ارائه الگوی کاربرد آن در کتابخانه‌های دانشگاهی. مطالعات دانش‌شناسی، 5 (19)، 89-113. doi:  10.22054/JKS.2019.44312.1235

 تدین، محمد‌حسام (1394). شناسایی مراکز تحقیقاتی، چالش‌ها و راه‌حل‌ها در امنیت اینترنت اشیاء، تهران: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشکده امنیت ارتباطات و فناوری اطلاعات.

 خدمتگزار، حمیدرضا (1394). بررسی اینترنت اشیاء در سیستم‌های مدیریت دانش (موردمطالعه: مدیریت عملکرد کارکنان شهرداری یزد). مدیریت فناوری اطلاعات، 7(3)، 553-572.

دبیرخانه برنامه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (1395). برنامه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری، گزارش شماره 1 از سلسله مطالعات برنامه ملی آینده‌نگاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، اینترنت اشیاء و چگونگی ارزش‌آفرینی آن از نگاه موسسه جهانی مکنزی، تهران: دبیرخانه برنامه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری.

 رزمی شندی، مسعود؛ نوروزی، یعقوب و علیپور حافظی، مهدی (1398). ارائه الگوی مفهومی به‌کارگیری اینترنت اشیا در خدمات نوین کتابخانه‌های دیجیتال ایران. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34(3)، 693-728.

زرگر، سیدمحمد (1398). ارزیابی موانع به‌کارگیری اینترنت اشیاء در کتابخانه‌های ایران بر اساس یک رویکرد ترکیبی. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34(3)، 1371- 1398.

 ساجدی نژاد، آرمان و نعیمی صدیق، علی (1396). کارکردهای الکترونیکی مدیریت اطلاعات علمی در زنجیره ارزش آموزش و پژوهش کشور. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 33 (2)، 727-744.

 سلیمانزاده نجفی، نیره سادات؛ عاصمی، عاصفه؛ چشمه سهرابی، مظفر و شعبانی، احمد (1396). اینترنت اشیاء: فناوری کارآمد در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، اولین کنفرانس بین‌المللی اینترنت اشیاء، کاربردها و زیرساخت‌ها، دانشگاه اصفهان.

 مرسلی، رضا؛ عظیمی، رویا؛ و خلیل نسل، حسین (1396). اولویت‌بندی کاربردهای اینترنت اشیاء در بخش هوشمند سازی خدامت کتابخانه‌ دانشگاه رازی کرمانشاه، نخستین همایش ملی فرصت‌ها و پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات: تهران: دانشگاه فرهنگیان.

موسوی مدنی، فریبرز؛ محمدی، شیما؛ جعفرپور، سمانه و نوری، سپیده (1393). اینترنت اشیاء. پژوهشکده ارتباطات و فناوری اطلاعات، مرکز تحقیقات مخابرات ایران، عصر فناوری اطلاعات، 104.

هراتی، هادی؛ حریری، نجلا و اسفندیاری مقدم، علیرضا (1399). شناسایی عوامل مؤثر و تدوین الگوی پیشنهادی برای رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی: مطالعه‌ای ترکیبی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 10(1)، 80-102. Doi: 10.22067/RIIS.V0I0.76766

Alagumalai, E., & Natarajan, R. (2020). Internet of Things and Libraries: An Empirical Study of Selected Educational Institutions in United Arab Emirates. Library Philosophy and Practice (e-journal). Libraries at University of Nebraska-Lincoln.

Diène, B., Rodrigues, Joel J.P.C., Diallo, O., Malick Ndoye, EL H., & Korotaev, V. V. (2020). Data management techniques for Internet of Things, Mechanical Systems and Signal Processing, 138, 106564. Elsevier Ltd. All rights reserved.

Fei L., Jiayue H, Wu Z., Chen، J., & Zhang، K. (2019). Book Searching Navigation in Libraries Based on iBeacon Technology. Journal of Computer Sciences and Applications, vol, 4(1).

Hahn, J. (2019). Bibliotelemetry of Information and Environment: Evaluation of an IOT-Powered Recommender System. Proceeding of the Association for information science and Technology, 55(1), 151-160.

 ITU Strategy and Policy Unit (SPU). (2005). ITU Internet Reports 2005: The Internet of Things. Geneva: International Telecommunication Union (ITU), Retrieved from: http://www.itu.int/wsis/tunis/newsroom/.

Josmri, P., & Prangchampol, D. (2018). the Smart library Novigation by Using Beacon Technology. International Journal of Advancesing Electronics and Computer Science, 5(2).

Krainyk, y. (2019). Information Thechnolory of University Class Internet of Things- Module, 1st International Workshop on Information-Communication Technologies & Embedded Systems (ICTES 2019), At Mykolaiv, Ukrain

Kumar, A., & Kumar, S. (2019). Application of Internet of Things in Library: a Scientometric Assessment of Global Publication Output During 1999 – 2019, librarian Development through Internet of Things & customer Service(LDITCS), International Conference Proceedings.

Kumar, P.Y., & Rosario, J. (2018). Application of Internet of Things for Smart Libraries: An Overview, International Journal of Multidiciplinary Educational Research. 7(2).

Schopfel, J. (2018). Smart libraries, infrastructure, 3(43).

Straus, A., & Corbin, J. (2008). basics of Qualitative Research: Techniques and procedores for Developing Grounded Theory. Tthird edition. Sage publications.

Vandana, C. P. M, Bhattacharjee, M. A., & Gopta, M. A, (2017). library management system Based on IOT.TJRDO-Journal of Computer Science Engineering, 3 (4).

Wang T., & Peijun, Z. (2015). Research and Application of Internet of Things in Intelligent Library”.International Conference on Information Sciences, Machinery, Materials and Energy (ICISMME).

Weber, R. (2010). Internet og Things – New Security and privacy challenges. Computer Law & Security review, 26, 23-30.

Xie، K., Liu, Z., Fu, L., & Liang, B. (2019). Internet of Things-based intelligent evacuation protocol in libraries, Library Hi Tech, https://doi.org/10.1108/LHT-11-2017-0250.