مفعول غیرمستقیم در زبان فارسی و روش‌های بیان آن در زبان روسی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 4، دوره 56، شماره 1، فروردین 1402، صفحه 111-140   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlts.2021.69201.1026

نویسندگان

کریستینا بویاکویچ؛ رضا مراد صحرائی^*

گروه زبان شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

 
چکیده مفعول غیرمستقیم یکی از متمم‌های فعل است. در زبان فارسی مفعول غیرمستقیم، الزاماً، یک گروه حرف اضافه‌ای است و رابطۀ میان فعل و متمم آن یعنی حاکمیت تنها به‌وسیلۀ حرف اضافه برقرار می‌شود. در زبان روسی مفعول غیرمستقیم، الزاماً، گروه حرف اضافه‌ای نیست و حاکمیت بر آن به دو روش برقرار می‌شود: 1  حاکمیت توسّط حرف اضافه و حالت دستوری؛ 2  حاکمیت تنها توسّط حالت دستوری. در پژوهش حاضر 10 نقش معنایی مفعول غیرمستقیم زبان فارسی تعیین شده است که عبارت‌اند از: پذیرنده، بهره‌ور، زیان‌دیده، محرک، نتیجه، منبع، موضوع، هدف، وسیله و مشارک / مخاطب. هرکدام از مفعول‌های غیرمستقیم که دارای یکی از این نقش‌های معنایی است، متناسب با معنی فعل خود می‌تواند به‌وسیلۀ یک یا تعدادی از روش‌های زیر به زبان روسی بیان شود: 1. حالت مفعولی بدون حرف اضافه که در این صورت مفعول غیرمستقیم زبان فارسی به زبان روسی در نقش مفعول مستقیم قرار می‌گیرد و فعل آن در زمرۀ فعل گذرا به شمار می‌آید؛ 2. حالت مفعولی با حرف اضافه «на»، «в» و «про»؛ 3. حالت «به‌ای» بدون حرف اضافه و یا با حرف‌های اضافه «к» و «по»؛ 4. حالت اضافی بدون حرف اضافه و یا با حرف‌های اضافه «от» و «у»؛ 5. حالت وسیله‌ای بدون حرف اضافه و یا با حرف‌های اضافه «за» و «с»؛ 6. حالت حرف اضافه‌ای با حرف اضافه «о».

کلیدواژه‌ها

مفعول غیرمستقیم؛ حاکمیت؛ نقش‌های معنایی؛ حالت دستوری؛ حرف اضافه

مراجع

دبیرمقدم، م. (1395). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستوری زایشی. انتشارات سمت. 

طبیب‌زاده، ا. (1385). ظرفیت فعل و ساخت‌های بنیادین جمله در فارسی امروز، پژوهشی بر اساس نظریِۀ دستور وابستگی. نشر مرکز.

طبیب‌زاده، ا. (1391). دستور زبان فارسی بر اساس نظریه‌ی گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی. نشر مرکز.

غلامعلی زاده، خ. (1390). ساخت زبان فارسی. انتشارات احیا کتاب.

واسکانیان، گ. (1382). فرهنگ فارسی به روسی. انتشارات کوهسار.

وحیدیان کامیار، ت.، و عمرانی، غ. (1395). دستور زبان فارسی (1). انتشارات سمت.

 

Дунаева В.В., Копосов. Д.Р. (2010). Динамика падежной классификации в русском языке. Альманах современной науки и образования, № 12(43), 205-208.

Dunaeva, V., & Koposov, D. (2010). Dynamics of case classification in Russian. Almanac of modern science and education, 12(43), 205 – 208.

Jacobson, R. (1985). To the subject of the general doctrine of the grammatical case. The general meaning of the Russian case. Jacobson R. O. Selected works. Progress Press.

Klobukov, E. (1986). Semantics of case forms in modern Russian literary language (Introduction to the methodology of positional analysis). Moskow State University Press.

Kustova, G. (2012). Dative case. Materials for the project of corpus description of Russian grammar. http://rusgram.ru

Pecheniy, A. (2012). Instrumental case. Materials for the project of corpus description of Russian grammar. http://rusgram.ru

Popova, Z. D. (1970). To the subject of the theory of case meaning. Linguistic Issues, 4, 92-101.

Rosental, D., Golub, I., & Telenkova, M. (2005). Modern Russian language (7th ed.). Iris-Press.

Rubinchic, Yu. (Еd.). (1985). Persian-Russian dictionary (3rd ed.). Russian Language.

Testelec, Ya. (2001). Introduction to general syntax. RGGY.

Voskanyan, G. (2002). Farhâng farsi be rusi [Persian-to-Russian dictionary]. Kuhsar.

Клобуков Е. В. (1986). Семантика падежных форм в современном русском литературном языке. (Введение в методику позиционного анализа). МГУ.

Кустова Г.И. (2012). Дательный падеж. Материалы для проекта корпусного описания русской грамматики.

Печеный А.П. (2012). Творительный падеж. Материалы для проекта корпусного описания русской грамматики. http://rusgram.ru

Попова З.Д. (1970). К теории падежного значения. Москва: Вопросы языкознания (4), 92-101

Розенталь Д.Э., Голуб И.Б., Теленкова М.А. (2005). Современный русский язык (7-е изд). Айрис-пресс.

Рубинчик Ю.А. (под ред).(1985). Персидско-русский словарь. В двух томах. (3-е издание). Русский язык.

Русакова М.В. (2006). К проблеме значения и функции русского падежа: стратегии падежного оформления в русском языке. Вестник Санкт-Петербургского университета, 1(9). Филология. Востоковедение. Журналистика.

Тестелец Я. Г. (2001). Введение в обий синтаксис. РГГУ.

Якобсон Р.О. (1985). К общему учению о падеже. Общее значение русского падежа. Якобсон Р.О. Избранные работы. Прогресс Пресс.