بررسی استعاری زمان در روایت تقلیدهای انتقادی تام استوپارد با تأکید بر نظریّۀ ادبی پل ریکور

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 16، دوره 55، شماره 2، تیر 1401، صفحه 163-191   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlts.2021.67361.1001

نویسندگان

پریسا پوینده؛ زهره رامین^*

گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه تهران- پردیس البرز، تهران، ایران

چکیده

ازآنجاکه ذهنیت انسان زمانمند است، عقایدی که به آن می‌اندیشد و رویدادهایی که به خاطر می‌آورد و روایت می‌کند نیز زمانمند هستند، بنابراین درک بُعد زمانی به شناخت عمیق‌تر ذهن انسان، روایت‌های او و درنهایت شناخت زندگی می‌انجامد. این مهم از طریق تفسیر نشانه‌های متنی که او می‌آفریند صورت می‌پذیرد. از این منظر، تام استوپارد، نمایشنامه‌نویس معاصر انگلیسی، که از بازی‌های زمانی در جهت بیان اندیشه‌های خود استفاده می‌کند، مورد مطالعه قرار گرفته است. نمایشنامۀ تقلیدهای انتقادی او در قالب نمایشنامۀ حافظه، با کنار هم نهادن شخصیّت‌های ادبی‑هنری و سیاسی، به مفهوم هنر از دیدگاه‌های آنان می‌پردازد و گفتمان‌های متناقضی را در برابر خواننده بازنمایی می‌کند. در این پژوهش، گفتمان‌های متضاد به‌صورت گفتگوهای دوبه‌دو در نظر گرفته شده است به‌گونه‌ای که هر مفهومی با مفهوم «دیگریِ» خود در مقابله قرار داده شده که گاه شخصیّت‌ها و گاه مکاتب فکری یا حتّی بُعدی از زمان هستند. پژوهش‌های مرتبط با موضوع این مقاله بیشتر در زمینۀ بررسی هویّت و یا عناصر پوچ‌گرائی و پسامدرن از طریق شخصیّت‌پردازی بوده است و هیچ‌یک با دیدگاه زمانی به بررسی این نمایشنامه نپرداخته‌اند. هدف پژوهش حاضر تفسیر معنا از طریق استعاری تلّقی کردن زمان در سطح گفتمان بر مبنای رهیافت هرمنوتیکی است و با کاربست نظریّۀ «روایی پل ریکور» به بررسی چرایی و چگونگی بُعد زمانی می‌پردازد. این پژوهش با تأکید بر تکنیک‌های بلاغی نویسنده و با استناد بر نظریّۀ «سه‌گانۀ محاکات» و نیز مفهوم «فراموشی و حافظه» از دیدگاه ریکور با روش تحلیلی‑کیفی و با رویکرد روایت‌شناسانه، نظم و ساختار را از خلال بی‌نظمی‌ها و بازی‌های زمانی این نمایشنامه بررسی و نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

روایت‌شناسی؛ زمان روایی؛ نمایشنامۀ حافظه؛ فراموشی؛ هرمنوتیک

مراجع

احمدی، ب. (۱۳۷۰). ساختار و تأویل متن: شالوده‌شکنی و هرمنوتیک (جلد دوم). تهران، ایران:‌ نشر مرکز.

بابک معین، م. (۱۳۹۱). استعاره و پیرنگ در اندیشۀ پل ریکور.  نقد ادبی، ۵(۲۰)، 7-26.

بهشتی، م.، و داوری، ز. (۱۳۸۸). متن: نقطۀ تلاقی هرمنوتیک فلسفی و نظریّۀ ادبی.  نقد ادبی، 2(۶)، ۲۵-۵۲.    

فرهمندپور، س.، و زیار، م. (۱۳۹۹). استعاره و آفرینش معنا در سخن شاعرانه (بررسی آرای پل ریکور در کتاب استعارۀ زنده با تکیه بر چکامۀ تیره‌بختی اثر آلفرددو وینی. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۳(۲)، ۱۷۹-۲۰۷.

نژادمحمد، و. (۱۳۹۷). از دغدغۀ زمان تا بحران هویت در داستان گشتیِ شبانه نوشتۀ پاتریک مودیانو. مطالعات زبان و ترجمه، 51(۳)، 127-148.

هنرمند، س. (۱۳۹۵). اندیشه‌های پل ریکور دربارۀ استعاره، خود، سیاست و گفتمان. تهران، ایران: نشر جوان.

 

Ball, M., Crewe, J., & Spitzer, L. (Eds.) (1999). Acts of memory: cultural recall in the present. Hanover, Germany: Dartmouth College.

Delaney, P., & Guralnick, E. (1991). Structure and anarchy in Tom Stoppard. PMLA, 106(5), 1170-1172.

Duffy, M. (2009). Paul Ricoeur’s pedagogy of pardon: A narrative theory of memory and forgetting. New York, NY: Continuum.

Gollob, D., & Roper, D. (1980). Trad Tom Pops In. Gambit, X, 10-11.

Greiner, P. A. (1980). The plays of Tom Stoppard: Recognition, exploration, and retreat. (Unpublished doctoral dissertation). The Ohio State University. Ohio, OH.

Hinden, M. (1986). After Beckett: The plays of Pinter, Stoppard, and Shepard. Contemporary Literature, 27(3), 400-408.

Kelly, K. (Ed.) (2001). The Cambridge companion to Tom Stoppard. Cambridge, England: Cambridge University Press.

Lightfoot, C., Lalonde, C., & Chandler, M. (Eds.). (2004). Changing conceptions of psychological life. New Jersey, NJ: Lawrence Erlbaum.

Ricoeur, P. (1977). The rule of metaphor: The creation of meaning in language (R. Czerny, K. McLaughlin, & J. Costello, Trans.). London, England: Toronto University Press.

Ricoeur, P. (1983). Time and narrative (K. McLaughlin & D. Pellaur, Trans.  Vol. 1). Chicago, CH: University of Chicago Press.

Robinson, S. G. (1977). Plays without plot: The theatre of Tom Stoppard. Educational Theatre Journal, 29(1), 37-48.

Stoppard, T. (1975). Travesties. New York, NY: Grove Press.

Valdés, J. M. (Ed.) (1991). A Ricoeur reader: Reflection and imagination. New York, NY: Harvester Wheatsheaf.

Whitehead, A. (2009). Memory. London, England: Routledge.