ابعاد راهبردهای فراشناختی جستجوی اطلاعات در دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 12، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، شهریور 1400، صفحه 238-257   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2021.23992.0

نویسندگان

حمزه علی نورمحمدی^{* 1}؛ اکرم نورزاده²

¹دانشیار/ دانشگاه شاهد، تهران

²کارمند کتابخانه مرکزی/ دانشگاه شاهد ، تهران

چکیده

هدف: هدف این پژوهش مطالعه راهبردهای فراشناختی جستجوی اطلاعات توسط دانشجویان دانشگاه شاهد است. لذا در این پژوهش، تبیین ابعاد راهبردهای فراشناختی جستجوی اطلاعات میان دانشجویان دانشگاه شاهد و نیز اعتبار‌سنجی ابزاری برای اندازه­گیری این راهبردها پیگیری می­شود.
روش ­شناسی: این پژوهش از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد است که 386 نفر از آنها به‌صورت تصادفی انتخاب شده‌اند. برای گردآوری داده‏ها در این پژوهش از پرسشنامه اصلاح‌شده راهبردهای فراشناختی مهارت‌های جستجوی کتابخانه ­ای و برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم ­افزار اس‌پی‌اس‌اس (SPSS) و آموس (AMOS) استفاده شده است.
یافته­ ها: یافته ­ها نشان داد که آگاهی، برنامه ­ریزی، راهبرد شناختی، خطازدایی و خودکنترلی از مهمترین ابعاد راهبردهای فراشناختی جستجوی اطلاعات دانشجویان دانشگاه شاهد است و تمامی ابعاد رابطه مثبت و معنی­داری با هم داشته و از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند. همچنین مقایسه راهبردهای فراشناختی جستجوی اطلاعات دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد، نشان داد که ابعاد برنامه‌ریزی، شناختی و خودکنترلی در دانشجویان ارشد به‌طور معناداری بیشتر از دانشجویان کارشناسی است.
نتیجه­: نتایج نشان داد که راهبردهای فراشناختی جستجوی اطلاعات در میان دانشجویان دانشگاه شاهد دارای ابعاد گوناگونی است. افزون بر این، نتایج نشان داد که روایی و پایایی ابزار بررسی‌شده برای اندازه ­گیری این ابعاد قابل دفاع می­باشد؛ از آن رو که راهبردهای فراشناختی در موفقیت فرآیند جستجو اثرگذار است و باید زمینه ­های لازم برای تقویت این راهبردها از طریق آموزش فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

راهبردهای فراشناختی؛ جستجوی اطلاعات؛ رفتار اطلاعاتی؛ مهارت‌های جستجو؛ دانشگاه شاهد

مراجع

آقازاده، محرم؛ احدیان، محمد (1377). مبانی نظری و کاربردهای آموزشی نظریه فراشناخت. تهران: نوپردازان.

سلطان‌محمدی، زهره (1388). بررسی تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر چگونگی بازیابی اطلاعات علمی از طریق موتور جستجو‌گرگوگل اسکولار بر دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی در سال تحصیلی 87-86. پایان‌نامه کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

سیف، علی‌اکبر (1389). روان‌شناسی پرورشی نوین. دوران: تهران.

کوارویی، رعنا (1392). بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با رفتار اطلاع‌جویی اعضای هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

مختاری، حیدر (1390). بررسی همبستگی باورهای معرفت‌شناختی و نیاز به شناخت با رفتار اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. پایان‌نامه دکتری کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

هومن، حیدرعلی (1384). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: سمت.

Adams, F. & Aizawa, K. (2008). The bounds of cognition. Amsterdam: John Wiley & Sons.

Akturk, A. O., & Shahin, I. (2011). Literature review on metacognition and its measurement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 3731-3736. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.04.364

Barrett, A. (2005). The information-seeking habits of graduate student researchers in the humanities. The Journal of Academic Librarianship, 31(4), 324-331. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2005.04.005

Belkin, N. J. (1990). The cognitive viewpoint in information science. Journal of Information Science, 16(1), 11-15. https://doi.org/10.1177/016555159001600104

Bowler, Leanne (2010). A taxonomy of adolescent metacognitive knowledge during the information search process. Library & Information Science Research, 32(1), 27-42. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2009.09.005

Bostick, S. L. (1992). The development and validation of the Library Anxiety Scale. PhD dissertation, Wayne State University.

Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Press.

Byrne, B. (2012). Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming. New York: Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9780203807644

Cartwright, B. (2002). Cognitive development and reading: the relation of reading specific multiple skill to reading comprehension in elementary school children. Journal of Educational Psychology, 94, 610- 630. https://doi.org/10.1037/0022-0663.94.1.56

Catalano, A. (2017). Development and validation of the Metacognitive Strategies for Library Research Skills Scale (MS-LRSS). The Journal of Academic Librarianship, 43(3), 178-183. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2017.02.017

Crescenzi, A. (2016). Metacognitive knowledge and metacognitive regulation in time-constrained in information search (vol. 1647). Proceedings of the 2nd International Workshop on Search as Learning. Pisa, Italy.

Eich, E., Kihlstrom, J. F., Bower, G. H., Forgas, J. P., & Niedenthal, P. M. (2000). Cognition and emotion. Oxford: Oxford University Press.

Fabrigar, L. R., & Wegener, D. T. (2011). Exploratory factor analysis. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:osobl/9780199734177.001.0001

Fidzani, B. T. (1998). Information needs and information-seeking behaviour of graduate students at the University of Botswana. Library Review, 47(7), 329-340. https://doi.org/10.1108/00242539810233459

Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L.B. Resnick (Ed.), The nature of intelligence (pp. 231-235). New York Erlbaum Associates.

Ford, N., Wilson, T., Foster, A., Ellis, D., & Spink, A. (2002). Information seeking and mediated searching. Part 4. Cognitive styles in information seeking. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 53(9), 728-735. https://doi.org/10.1002/asi.10084

Hacker, D.J., Dunlosky, J., & Graesser, A.C. (1998). Metacognition in educational theory and practice. Mahwah, NJ: Erlbaum. https://doi.org/10.4324/9781410602350

Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195339888.001.0001

Ingwersen, P., & Järvelin, K. (2006). The turn: Integration of information seeking and retrieval in context. Amsterdam: Springer.

King, Raebaka (2011). Metacognition: Information literacy and Web 2.0 as an instructional tool. Currents in Teaching and Learning, 3(2), 22-32.

Ku, K. Y., & Ho, I. T. (2010). Metacognitive strategies that enhance critical thinking. Metacognition and Learning, 5(3), 251-267. https://doi.org/10.1007/s11409-010-9060-6

Kurbanoglu, S. S., Akkoyunlu, B., & Umay, A. (2006). Developing the information literacy self-efficacy scale. Journal of Documentation, 62(6), 730–743. https://doi.org/10.1108/00220410610714949

Lajoie, S. P. (2008). Metacognition, self regulation, and self-regulated learning: A rose by any other name? Educational Psychology Review, 20(4), 469-475. https://doi.org/10.1007/s10648-008-9088-1

Norusis, M. J. (2005). SPSS 13.0 Statistical procedures companion. Chicago: SPSS.

Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). New York: HarperCollins.

Tsai, M. J., Liang, J. C., Hou, H. T., & Tsai, C. C. (2012). University students' online information searching strategies in different search contexts. Australasian Journal of Educational Technology, 28(5), 881-895. https://doi.org/10.14742/ajet.822

Van Overschelde, J. P. (2008). Metacognition: Knowing about knowing. In J. Dunlosky & R. A. Bjork (Eds.), Handbook of metamemory and memory. New York: Psychology Press.