بررسی کانی‌ سازی و ویژگی‌ های میان‌ بارهای سیال در رگه– رگچه‌های طلادار با میزبان رسوبی در قره‌ کند، جنوب‌ شرق مراغه، آذربایجان شرقی

زمین شناسی اقتصادی

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 29، 1400، صفحه 387-409   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v13i2.87317

نویسندگان

فاطمه حسنی سوقی^{* 1}؛ علی اصغر کلاگری¹؛ قهرمان سهرابی²

¹گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²گروه زمین‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

منطقه قره‌کند در فاصله 25 کیلومتری جنوب‌شرق شهرستان مراغه در استان آذربایجان شرقی واقع‌شده است. کانی‌سازی در منطقه قره‌کند به صورت رگه- رگچه‌ای در سنگ‌های میزبان رسوبی رخ‌داده است. دو مرحله کانه‌زایی در منطقه قره‌کند قابل‌تفکیک هستند. در مرحله اول، رگه- رگچه‌های کوارتزی هم‌زمان با فرایندهای دگرسانی و کانی‌سازی طی سه زیرمرحله مجزا (پیشین، میانی و پسین) توسعه یافته‌اند. بلورهای کوارتز در رگه- رگچه‌های کوارتزی، بافت‌های برشی، جعبه‌ای، دروزی و شانه‌ای را به نمایش می‌گذارند. طی مرحله دوم، رگه- رگچه‌های باریتی شکل گرفته‌اند. دگرسانی درون‌زاد اغلب به صورت توسعه هاله‌های سیلیسی که جانشین سنگ‌های میزبان رسوبی در دیواره و اطراف رگه– رگچه‌های کوارتزی شده‌اند، توسعه یافته‌اند. کانه‌زایی سولفیدی (گالن، اسفالریت، پیریت و کالکوپیریت) و طلا در رگچه‌ها و ریزرگچه‌های کوارتزی زیرمرحله پسین متجلی می‌شوند. گوتیت، هماتیت، ژاروسیت، مالاکیت و آزوریت در زون اکسیدان و سولفیدهای ثانویه مس (کوولیت، کالکوسیت و دیژنیت) در زون برون‌زاد تشکیل شده‌اند. میان‌بارهای سیال در بلورهای کوارتز زیرمرحله پسین مورد بررسی قرار‌گرفته و بر اساس محتوای فازهای اصلی، به سه نوع دو‌فازی غنی از مایع، تک‌فاز گازی و دو‌فازی غنی از گاز طبقه‌بندی شده‌اند. مقادیر دمای همگن‌شدن میان‌بارهای سیال دو‌فازی غنی از مایع در محدوده دمایی 80 تا 220 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرند. دماهای ذوب نهایی یخ از 1/9- تا 7/3- درجه سانتی‌گراد متغیر بوده که منطبق با شوری‌هایی بین 6 تا 13 درصد وزنی معادل نمک طعام هستند. بر اساس یافته‌های ریزدماسنجی، رخداد جوشش و سرد‌شدن ساده مؤثرترین سازوکار‌های نهشت کانی‌های کانسنگی و باطله در قره‌کند تشخیص‌داده شدند. همچنین بررسی‌های ریزدماسنجی نشان دادند که لیگاندهای کمپلکس‌ساز بی‌سولفیدی به احتمال زیاد نقشی مهم در حمل فلزات کانسنگی (به‌ویژه طلا) ایفا کرده‌اند. ویژگی‌های زمین‌شناسی، یافته‌های میان‌بارهای سیال، کانی‌شناسی و بافت کانی‌های کدر و باطله در رگه- رگچه‌های کوارتز و باریت نشان‌دهنده آن است که کانه‌زایی در قره‌کند از قسم اپی‌ترمال نوع سولفید کم است.

کلیدواژه‌ها

میان‌ بار سیال؛ کانه‌ زایی طلا؛ اپی‌ ترمال؛ قره‌ کند؛ مراغه

مراجع

Alaminia, Z., Bagheri, H. and Salehi, M., 2017. Geochemical and geophysical investigations, and fluid inclusion studies in the exploration area of Zafarghand (Northeast Isfahan, Iran). Journal of Economic Geology, 9(2): 295–312. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/econg.v9i2.56334

Alavi, M. and Shahrabi, M., 1980. Geological map of the Maragheh, scale 1:100,000. Geological Survey of Iran. (in Persian)

Albinson, T., Norman, D.I., Cole, D. and Chomiak, B., 2001. Controls on formation of low-sulfidation epithermal deposits in Mexico: constraints from fluid inclusion and stable isotope data. In: T. Albinson and C.E. Nelson (Editors), New Mines and Discoveries in Mexico and Central America. Society of Economic Geologists, Special Publication 8, Littleton, pp. 1–32. https://doi.org/10.5382/SP.08.01

Asadi, H.H., Voncken, J.H.L., Kühnel, R.A. and Hale, M., 2000. Petrography, mineralogy and geochemistry of the Zarshuran Carlin-like gold deposit, northwest Iran. Mineralium Deposita, 35(7): 656–671. https://doi.org/10.1007/s001260050269

Bodnar, R.J., 1983. A method of calculating fluid inclusion volumes based on vapor bubble diameters and PVTX properties of inclusion fluid. Economic Geology, 78(3): 535–542. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.78.3.535

Bodnar, R.J., 2003. Introduction to aqueous-electrolyte fluid inclusions. In: I. Samson, A. Anderson and D. Marshal (Editors), Fluid inclusions: Analysis and interpretation. Mineralogical Association of Canada, Short Course 32, Quebec, pp. 81–100. Retrieved September 1, 2021 from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.466.1758&rep=rep1&type=pdf

Bodnar, R.J., Lecumberri-Sanchez P., Moncada D. and Steele-MacInnis M., 2014. Fluid Inclusions in Hydrothermal Ore Deposits. In: H.D. Holland and K.K. Turekian (Editors), Treatise on Geochemistry. Elsevier, Oxford, pp. 119–142. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-095975-7.01105-0

Bodnar, R.J., Reynolds, T.J. and Kuehn, C.A., 1985. Fluid-inclusion systematics in epithermal systems. In: B.R. Berger and P.M. Bethke (Editors), Geology and Geochemistry of Epithermal Systems. Society of Economic Geologists, Littleton, pp. 73–97. https://doi.org/10.5382/Rev.02.05

Bodnar, R.J. and Vityk, M.O., 1994. Interpretation of microthermometric data for H₂O-NaCl fluid inclusions. In: B. De Vivo and M.L. Frezzotti (Editors), Fluid inclusions in minerals: Methods, and Applications. Short Course of the Working Group, Siena, pp. 117–130. Retrieved September 1, 2021 from https://ci.nii.ac.jp/naid/10003717232/

Camprubí, A. and Albinson, T., 2007. Epithermal deposits in Mexico—update of current knowledge, and an empirical reclassification. In: S.A. Alaniz-Álvarez and Á.F. Nieto-Samaniego (Editors), Geology of Mexico: Celebrating the Centenary of the Geological Society of Mexico. Geological Society of America, Special Papers 422, pp. 377–415. https://doi.org/10.1130/2007.2422(14)

Corbett, G., 2002. Epithermal gold for explorationists. Australian Institute of Geoscientists, 1: 1–26.  Retrieved September 1, 2021 from http://aigjournal.aig.org.au/epithermal-gold-for-explorationists/

Daliran, F., 2008. The carbonate rock-hosted epithermal gold deposit of Aghdarreh, Takab geothermal field, NW Iran, hydrothermal alteration and mineralization. Mineralium Deposita, 43(4): 383–404. https://doi.org/10.1007/s00126-007-0167-x

Diamond, L.W., 2003. Glossary: Terms and symbols used in fluid inclusion studies. In: I. Samson, A. Anderson and D. Marshal (Editors), Fluid inclusions: Analysis and interpretation. Mineralogical Association of Canada, Short Course Series 32, Canada, pp. 363–372. Retrieved September 1, 2021 from https://cpfd.cnki.com.cn/Article/CPFDTOTAL-ZGKD200410001069.htm

Dong, G., Morrison, G. and Jaireth S., 1995. Quartz textures in epithermal veins, Queensland-Classification, origin, and implication. Economic Geology, 90(6): 1841–1856. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.90.6.1841

Hedenquist, J.W., Arribas, A.R. and Gonzalez-Urien, E., 2000. Exploration for epithermal gold deposits. In: S.G. Hagemann and P.E. Brown (Editors), Gold in 2000. Society of Economic Geologists, Littleton, pp. 245–277. https://doi.org/10.5382/Rev.13.07

Heidari, S.M., Daliran, F., Paquette, J.L. and Gasquet, D., 2015. Geology, timing, and genesis of the high sulfidation Au (-Cu) deposit of Touzlar, NW Iran. Ore Geology Reviews, 65(2): 460–486. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2014.05.013

Maghsoudi, A., Rahmani, M. and Rashidi, B., 2004. Gold deposits and indications of Iran. Arian Zamin publication, Tehran, 364 pp. (in Persian)

Mehrabi, B., Chaghaneh, N. and Tale Fazel, E., 2014. Intermediate sulfidation epithermal mineralization of No. 4 anomaly of Golojeh deposit (N. Zanjan) based on mineralography, alteration and ore fluid geochemistry features. Journal of Economic Geology, 6(1): 1–22. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/econg.v6i1.38302

Mehrabi, B., Yardley, B.W.D. and Cann, J.R., 1999. Sediment-hosted disseminated gold mineralization at Zarshuran, NW Iran. Mineralium Deposita, 34(7): 673–696. https://doi.org/10.1007/s001260050227

Moncada, D., Baker, D. and Bodnar, R.J., 2017. Mineralogical, petrographic and fluid inclusion evidence for the link between boiling and epithermal Ag-Au mineralization in the La Luz area, Guanajuato Mining District, México. Ore Geology Reviews, 89: 143–170. http://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2017.05.024

Moncada, D., Mutchler, S., Nieto, A., Reynolds, T.J., Rimstidt, J.D. and Bodnar, R.J., 2012. Mineral textures and fluid inclusion petrography of the epithermal Ag–Au deposits at Guanajuato, Mexico: Application to exploration. Journal of Geochemical Exploration, 114: 20–35. http://doi:10.1016/j.gexplo.2011.12.001

Pirajno, F., 2009. Hydrothermal processes and mineral systems. Springer Science, New York, 1273 pp. http://doi:10.1007/978-1-4020/8613-7

Shepherd, T.J., Rankin, A.H. and Alderton, D.H., 1985. A practical guide to fluid inclusion studies. Blackie, Glasgow, 239 pp.

Sillitoe, S.H. and Hedenquist, J.W., 2003. Linkages between volcanotectonic settings, Ore-fluid composition, and epithermal precious metal deposits. In: S.F. Simmons and I. Graham (Editors), Volcanic, geothermal and ore forming processes: Rulers and witnesses of processes within the Earth. Society of Economic Geologists, Special Publication 10, Littleton, pp. 315–343. Retrieved September 1, 2021 from https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.471.4595&rep=rep1&type=pdf

Simmons, S.F., White, N.C. and John, D.A., 2005. Geological characteristics of epithermal precious and base metal deposits. In: J.W. Hedenquist, J.F.H. Thompson, R.J. Goldfarb and J.P. Richards (Editors), Economic Geology One Hundredth Anniversary Volume. Society of Economic Geologists, Littleton, CO, U.S.A, pp. 485–522. https://doi.org/10.5382/AV100.16

Sohrabi, G., Rezaei Aghdam, M. and Nasiri Ganjinehketab, M., 2017. Introduction of Gold mineralization related to silicic veins with carbonate host rocks in SE Maragheh (Gharehkand). 35^th National Geosciences Congress, Geological Survey and Mineral Exploration of Iran, Tehran, Iran. (in Persian with English abstract)

Stocklin, J., 1968. Structural history and tectonic of Iran: A review. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 52(7): 1229–1258. https://doi.org/10.1306/5D25C4A5-16C1-11D7-8645000102C1865D

Vikre, P.G., 1985. Precious metal vein systems in the National District, Humboldt County, Nevada. Economic Geology, 80(2): 360–393. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.80.2.360

White, N.C. and Hedenquist, J.W., 1995. Epithermal gold deposits: Styles, characteristics and exploration. Society of Economic Geologists Newsletter, 23(1): 9–13. Retrieved September 1, 2021 from https://www.segweb.org/ItemDetail?iProductCode=EDOCNSL23&Category=NSL&WebsiteKey=1606b52c-0bf9-444b-adca-192d063f5db4

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371

Wilkinson, J.J., 2001. Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits. Lithos, 55(1): 229–272. https://doi.org/10.1016/S0024-4937(00)00047-5