ارزیابی تعامل محورهای سه‌گانه پایداری در ساماندهی فضای شهری (نمونه موردی: رودخانه خشک شیراز)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 16، خرداد 1401، صفحه 77-92   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.48060.0

نویسندگان

رزا وکیلی نژاد^* ؛ سارا دانشمند

دانشگاه شیراز

چکیده

مفهوم پایداری و توسعه پایدار همواره در ارتباط با سه محور محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی و تاثیر متقابل آنها بر یکدیگر مطرح شده است. در پروژه­های توسعه فضاهای شهری از آنجا که هر یک از محورها نیازمند تخصص­های متفاوت است در اکثر موارد تنها یک محور مورد توجه قرار گرفته و برخلاف هدف اولیه، توسعه پایدار تنها در یک زمینه انجام می­شود. هدف پژوهش حاضر ارزیابی میزان تعامل محورهای سه گانه پایداری در رودخانه خشک شیراز است. روش تحقیق پژوهش، نمونه موردی با استفاده از راهکارهای توصیفی-تحلیلی است. محدوده بالای رودخانه به عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب و با بررسی­های میدانی، مشکلات موجود شناسایی شده و شاخص­های پایداری در سه محور، اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی استخراج گردید. برای تعیین پتانسیل­های بالقوه و بالفعل محدوده­ها از نظرات 14 نفر از اساتید رشته­های معماری و شهرسازی، در قالب پاسخ به پرسشنامه بهره برده شد. با تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ها، پتانسیل­های بالقوه و بالفعل در هر محدوده مشخص گردید. طبق نتایج در حال حاضر تعامل محورهای سه­گانه پایداری تنها در دو محدوده وجود دارد و به ترتیب محدوده­های پل شاهد، پل معالی­آباد، سد نهراعظم، پل عابر پیاده محمودیه، پل کوهسار مهدی و پل زرگری در دستیابی به فضاهای پایدار­شهری، واجد بیشترین پتانسیلها برای تعامل محورهای سه­گانه پایداری هستند. نتایج پژوهش چگونگی انتخاب محل­های بهینه پیشنهادی را جهت دستیابی به فضای شهری پایدار از منظر محورهای سه­گانه پایداری نشان می­دهد که قابل تعمیم به فضاهای شهری مشابه است.

کلیدواژه‌ها

پایداری اجتماعی؛ پایداری اقتصادی؛ پایداری محیط زیستی؛ رودخانه خشک شیراز؛ منظر پایدار

مراجع

1. اسدپور، ع.، مظفر، ف.، فیضی، م.، و بهزادفر، م. (1395). کاربست شاخص­های ادراک اجتماعی در بازآفرینی منظر رودخانه های شهری (نمونه موردی رودخانه خشک شیراز ). مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، 18(3)، 395-417.
2. ایزدی، م.، و بهزادفر، م. (1392). پایداری اجتماعی فضاهای ساحلی در شهر بررسی معیارهای موثر بر حضورپذیری افراد در ساحل شهر نور. تبریز: کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری.
3. پورجعفر، م.، صادقی، ع.، و احمدی، ف. (1389). بسط اصول و معیارهای طراحی منظر پایدار در مرمت منظر طبیعی مسیل خشک شیراز. مجله علوم محیطی، 7 (4)، 193-202.
4. خوش فر، غ.، بارگاهی، ر.، و کرمی، ش. (1392). سرمایه اجتماعی و پایداری شهری (مطالعه موردی: شهر گرگان). فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، 8 (3)، 31-46.
5. دانشپور، ع.، رضا زاده، ر.، سجودی، ف.، و محمدی، م. (1392). بررسی کارکرد و معنای شهر مدرن از منظر نشانه شناسی لایه ای. مجله نامه معماری و شهرسازی، 11، 87-71.
6. دیوسالار، ا.، شکری فیروزجاه، پ.، و فردوسی، س. (1394). ایده ها و الگوهای باززنده سازی مسیل­ها و رودخانه های شهری (مطالعه موردی: رودخانه شاهرود). فصلنامه انسان و محیط زیست، 35، 1-16.
7. رضایی، م. (1392). کارکردهای اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی فضای سبز شهری و نقش آن ها در توسعه پایدار. مجله اقتصاد شهر، 17، 46-56.
8. زندیه، م.، و جافرمن، م. (1389). رهیافتی در منظر پایدار بر روی رودخانه های دائمی. مجله باغ نظر، 7 (2)، 26-15.
9. شرزه ای، غ.، و محقق، م. (1390). مقایسه نظریه­های پایداری ضعیف و قوری محیط زیستی در بستر مفهومی توسعه پایدار. مجله علوم محیطی، 2، 33-13.
10. عالی نسب، م.، و سوزنچی، ک. (1392). تحقق اهداف توسعه پایدار رود- دره های شهری برمبنای ارزیابی اکولوژیکی (نمونه موردی: رود دره دارآباد تهران). مجله نقش جهان، 3(2)، 61-51.
11. فیضی، م.، و اسدپور، ع. (1392). تحلیل منظر کلان تاریخی شیراز بر­اساس ترسیمات جهانگردان خارجی. فصلنامه باغ نظر، 24، 12-3.
12. فیضی، م.، و خاکزند، م. (1387). معماری و منظر پایدار در عمل. مجله هفت شهر، 21 و 22، 61-76.
13. قدیری، م.، و ممسنی، س. (1393). تحلیل تطبیقی شاخص های توسعه پایدار شهر بوشهر با مناطق شهری کشور. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14(35)، 49-72.
14. گلکار، ک. (1385). مفهوم منظر شهری. فصلنامه آبادی مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، 15(53)، 47-38.
15. لقایی، ح.، و محمدزاده تیتکانلو، ح. (1378). مقدمه ای بر مفهوم توسعه شهری پایدار و نقش برنامه­ریزی شهری. مجله هنرهای زیبا، (6)، 43-32.
16. نوابخش، م.، پورموسوی، س.، و تاجیک، ز. (1392). بررسی تطبیقی شاخص­های توسعه پایدار اجتماعی کلانشهر تهران مطالعه موردی منطقه6 و 10. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 13(2)، 194-179.
17. نوروزی، ر.، و بهمنپور، ه. (1392). معیارهای طراحی محله پایدار با تاکید بر ارزش­های زیست محیطی. مجله معماری و شهرسازی پایدار، 1(2)، 80-65.

 

18. Behbahani, H., & Moftakhar, R. (2005). Sustainable design of Sheikh Tapeh Forest Park. Urmiah. Environmental studies Journal, 37, 89-104
19. Colantonio, A. (2009). Social sustainability: Linkage research to policy and practice. In: Sustainable development: a challenge for European research. Oxford: Oxford Institute for Sustainable Development (OISD), Oxford Brookes University.
20. Maoh, H.; Kanaroglou, P. (2009). A Tool for evaluating urban sustainability via integrated transportation and land use simulation models. Environment Urban/ Urban Environment, 3, 28- 49.
21. The World Commission on Environment and Development (WCED). (1987). Our future common. Oxford: Oxford University Press.
22. (2002). Sustainability aspects. University of Michigan. USA: University of Michigan. http://www.bizsmarter.com/Home/tabid/882/Default.aspx. Access date: 2009/08/05.