بررسی وضعیت امکانات مسکن شهری و میزان رضایت از محیط زندگی در منطقۀ 9 تهران

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 5، دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 39، تیر 1401، صفحه 140-115   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2021.68514.1010

نویسندگان

سارا الله قلی پور¹؛ حسین حاتمی نژاد^{* 2}

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

ایران به‌عنوان یکی از کشورهای درحال‌توسعه در دهه‌های اخیر با روند رو به گسترش شهرنشینی و مشکلات آن به‌خصوص در بخش مسکن مواجه شده است. تأمین مسکن در چند دهه اخیر، یکی از مهم‌ترین معضلات اقشار گوناگون به‌ویژه خانواده‌های کم‌درآمد بوده است. یکی از شاخص‌هایی که در تعیین کیفیت مسکن بسیار مهم بوده و در برنامه‌ریزی مسکن جزء جدایی‌ناپذیر مسکن است، امکانات و تسهیلات و خدمات اساسی مسکن است. این مقاله به بررسی وضعیت امکانات و تسهیلات مسکن و رابطه با میزان رضایت از محیط زندگی در منطقه 9 تهران پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بود و با استفاده از روش پرسشنامه‌ای شاخص‌های پژوهش از میان ساکنان منطقه جمع‌آوری شد. اطلاعات جمع‌آوری‌شده از طریق نرم‌افزار SPSS با استفاده از آزمون T تک‌نمونه‌ای و آزمون رگرسیون تحلیل شده است. نتایج آزمون T تک‌نمونه‌ای نشان می‌دهد، از نظر ساکنان وضعیت امکانات مسکن در منطقه 9، در برخی شاخص‌ها نامناسب بوده و در برخی شاخص‌ها وضعیت متوسط دارد. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می‌دهد، متغیرهای وجود امکانات گرمایشی و... (966/0)، کفایت تخصیص فضا در ملک مسکونی (667/0) و کیفیت ساخت (459/0) دارای بیشترین اهمیت برای رسیدن به رضایت از محیط زندگی هستند. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون با استفاده از روش گام‌به‌گام برای خروجی دقیق‌تر نشان می‌دهد، 7 متغیر از میان 11 متغیر با همبستگی زیاد، تأیید شدند و به‌ترتیب اهمیت، کفایت تخصیص فضا در ملک مسکونی (534/0) و کیفیت ساخت (461/0) بیشترین درصد تأثیرگذاری را در میان متغیرها نشان می‌دهند.
 

کلیدواژه‌ها

امکانات مسکن؛ رضایت از محیط زندگی؛ آزمون رگرسیون؛ منطقۀ 9 تهران

مراجع

1. اسماعیل‌زاده، ح.، و اسماعیل‌زاده، ی. (۱۳۹۶). ارزیابی میزان برخورداری کمی و کیفی مسکن شهرستان‌های استان گیلان با تأکید بر نقاط شهری. مهندسی جغرافیایی سرزمین، 1(1)، ۱۳– ۲۳.
2. آقاصفری، ع.، امیری، ح.، دانش، ج.، و بهشتیان، م. ج. (1389). ویژگی‌های کمی و کیفی مسکن در بافت تاریخی شهر یزد. فصلنامه شهر ایرانی- اسلامی، (2)، 67-82.
3. آنامرادنژاد، ر. ب. (۱۳۹۴). ارزیابی ویژگی‌های کمی و کیفی مسکن در ایران طی سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۰. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 6(20)، ۳۵–۵۰.
4. باقری، م.، حسین زاده، ع. ح.، حیدری، س.، و زالی‌زاده، م. (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی (مطالعه موردی: شهر اهواز). فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ( 23)، 179-205.
5. حاجی نژاد، ع.، عنابستانی، ع. ا.، نوروزی، م.، و خاتمی، س. (۱۳۹۴). سنجش رضایتمندی از کیفیت زندگی در مجتمع‌های زیستی احداث‌شده پس از رویداد زلزله: شهرستان زیرکوه قائن. جغرافیا و مخاطرات محیطی، (15)، ۶۱-۷۳.
6. حافظ نیا، م. ز. (1389). مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
7. رضایی، م. ر.، مؤذن، س.، و نفر، ن. (۱۳۹۳). تحلیل رضایتمندی از شاخص‌های کیفیت محیط در شهرهای جدید: شهرجدید پرند. پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 2(1)، ۳۱- ۴۷.
8. رفیعیان، م.، عسگری‌زاده، ز.، و امین‌صالحی، ف. (1388). مقایسه تصویری و سنجش کیفیت محیط سکونتی نواب و اکباتان با استفاده از روش‌های HMR و EFA. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 16، ۲۲۱–۲۳۲.
9. زنگنه، م. (1394). تحلیل فضایی وضعیت مسکن در کلان‌شهر مشهد با تأکید بر شاخص‌های توسعه پایدار شهری. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 7(27)، ۱۳۷–۱۵۴.
10. زیاری،س.، فرهودی، ر.، پوراحمد، ا.، و حاتمی نژاد، ح. (۱۳۹۶). بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج. جغرافیا و توسعه، (۵۲)، ۱۴۱–۱۵۶.
11. سازمان نوسازی شهر تهران (1396). دفتر توسعه ناحیه 1 منطقه 9. گزارش سند توسعه نهایی محلات منطقه 9 تهران.
12. شاهیوندی، ا.، محمدی، م.، و عباسی، ا. (۱۳۹۳). بررسی نوع مسکن و تسهیلات اولیه سکونتگاهی در استان‌های ایران. فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 4(4)، ۴۳–۶۴.

• طالبیان، ن.، آتشی، م.، و نبی زاده، س. (1393). مجتمع مسکونی. مشهد: کتابکده کسری.
• طبی مسرور، ا.، و رضایی مؤید، ص. (1394). ارزیابی میزان رضایت شهروندی از کیفیت‌های سکونتی در مجتمع‌های مسکونی (مورد پژوهش: مجتمع‌های مسکونی شهر همدان). مدیریت شهری، (40)، 61-80.

15. عیوضلو، د. (۱۳۹۱). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری منطقه ۹ شهرداری تهران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
16. فرجی، ا.، و عظیمی، آ. (1396). سنجش رضایتمندی از کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی (مطالعه موردی: شهر بجنورد). دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 8(2)، 89-100.
17. قربی، م.، اسماعیل‌پور، ن.، و تقوی، م. (1396). سنجش رضایتمندی کیفیت محیط سکونت و واحد مسکونی در محلات شهری با تأکید بر اصول نوشهرگرایی (مورد نمونه: محله شهید همتی فر شهر کرمان). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8(31)،  83-104. 
18. محمدی، م.، شاهیوندی، ا.، و ایزدی، آ. (1392). سنجش شاخص‌های مؤثر بر مطلوبیت محلات شهری با استفاده از معادله رگرسیونی چندمتغیره (مطالعه موردی: محلات شهر اصفهان). برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 3(3)، 107-124.
19. مشکینی، ا.، مؤذن، س.، و نوروزی، م. (۱۳۹۴). سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای کوچک استان آذربایجان شرقی. فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 6(2)، ۱۷–۳۲.
20. موسوی، م. ن.، نظری ولاشانی، پ.، و کاظمی زاد، ش. (1389). تحلیلی بر شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی (مطالعه موردی: محله شهرک قائم‌شهر قم). فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، 11، 63-84.

 

21. Adeoye, D. O. (2016). Challenges of urban housing quality: Insights and experiences of Akure, Nigeria. Social and Behavioral Sciences, 1(1), 260- 268.
22. Aliyu, A. A., Salihu Muhammad, M., Girgiri Bukar, M., & Musa Singhru, I. (2016). An evaluation of occupants satisfaction and comfort with housing facilities: Literature analysis and future research opportunities. Proceedings of the Academic Conference on Agenda for Sub-Sahara Africa, 4(3), 1-30.
23. Annamoradnejad, R., & Zarabi, A. (2011). The qualitative and quantitative changes of housing in Iran (1966-2006). World Applied Sciences Journal, 15(3), 350-358.
24. Asikhia, M. O., Eghagha, N. W., & Eyakwanor, A. A. (2016). Effect of housing facilities on rental values of residential properties in Benin city. Research Journal of Engineering and Environmental Sciences, 1(1), 162-169.
25. Augustina, O. (2015). Housing infrastructural facilities as determinants of rental values of residential properties in Osogbo, Osun State – Nigeria. Journal of Research in Business Economics and Management, 1(1), 7-14.
26. Balestra, C., & Sultan, J. (2013). Home Sweet Home: The determinants of residential satisfaction and its relation with well-being. OECD Statistics Working Papers, OECD Publishing, No. 54.
27. Buckley, R. M., & Schwartz, A. F. (2011). Housing policy in the U. S.: The evolving sub-national role. International Affairs Working Paper. Retrieved from https://www.files.ethz.ch/isn/129656/Buckley_and_Schwartz_2011-06.pdf
28. Chohan, H., Che-ani, A., Irfan, Sh., Bhai Khan, A., Jihad, J., Arif, T., & Norngainy, M. (2015). A model of housing quality determinants (HQD) for affordable housing. Journal of Construction in Developing Countries, 20(1), 117-136.
29. Coates, D., Anand, P., & Norris, M. (2015). A capabilities approach to housing and quality of life: The evidence from Germany. Retrieved from https:// open.ac.uk/ sites/ fass.open.ac.uk/ files/ files/ economics/ working-paper-78. pdf
30. Esruq-Labin, A. M. J., Che-Ani, A. I., Tawil, N. M., Nawi, M. N. N., & Othuman Mydin, M. A. (2014). Criteria for affordable housing performance measurement: A review. E3S Web of Conferences 3, 01003, 1-7. 
31. Henilane, I. (2016). Housing concept and analysis of housing classification, Baltic. Journal of Real Estate Economics and Construction Management, 4, 168–179.
32. Igwe, P. U., Okeke, C. A., Onwurah, K. O., Nwafor, D. C., & Umeh, C. N. (2017) A review of housing problems. International Journal of Environment, Agriculture and Biotechnology (IJEAB), 2(6), 3092- 3099.
33. Kolodyazhniy, S., Mishchenko, V., Gorbaneva, E., & Sevryukova, K. (2020). The influence of design features of housing facilities on energy consumption, E3S Web of Conferences, 175, 1-8.
34. Ogunbayo, B. F., Ajao, A. M., Alagbe, O. T., Ogundipe, K. E., Tunji-Olayeni, P. F., & Ogunde, A. O. (2018). Residents facilities satisfaction in housing project delivered by public private partnership (PPP) in Ogun State, Nigeria. International Journal of Civil Engineering and Technology (IJCIET), 9(1), 562–577.
35. Onanuga, O., & Oviasogie, C. A. (2019). Sustainable housing: A preferred approach to the request of housing facility in Nigeria. Journal of Environmental Protection, 10. 337-351.
36. Salami, K. (2016). Housing facilities and realities of health of the elderly in Nigerian cities, Nigerian. Journal of Economic and Social Studies, 58(1), 53-75.
37. Sheina, S., Girya, L., & Lapina, A. (2017). Use of ground surface deformations monitoring data for control of housing facilities health. MATEC Web of Conferences, 106, 1-7.
38. Tusting, L. S., Bisanzio, D., Alabaster, G., Cameron, E., Cibulskis, R., Davies, M., …, & Samir, B. (2019). Mapping changes in housing in sub-Saharan Africa from 2000 to 2015. Nature, 56, 391-408.