تدوین کاربست اقدام در بافت‌های تاریخی مبتنی بر رویکرد بازآفرینی فرهنگ‌مبنا (نمونه موردی: محله قنبر‌علی‌بیگ شهر لار)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، شهریور 1401، صفحه 55-76   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.70372.1044

نویسندگان

زهرا اعتمادی^{1، 2}؛ امیرحسین شبانی^{* 3، 4}

¹کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

²مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

³استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

⁴مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی ،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد،ایران.

چکیده

اتخاذ رویکرد فرهنگی در شهرسازی به معنای تاکید بر معنای فرهنگی فضا در کنار فرم و محتوای آن است. بازآفرینی فرهنگ‌مبنا بر همین اساس به دنبال تعادل‌بخشی به ابعاد گوناگون شهر از منظر فرهنگ است. این پژوهش، با رویکردی میان‌رشته ای با نگاه به ادبیات فرهنگ شهری و کاربست بازآفرینانه، به دنبال پیوند نگاه فرهنگ‌مبنا در کنش بازآفرینانه در بافت‌های تاریخی است. این پژوهش بر حسب رویکرد توصیفی تحلیلی بر پایه نظریه زمینه‌ای بوده و 15 نفر از ساکنین فعلی، ساکنین سابق و مطلعین از محله "قنبرعلی‌بیگ" لار در مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته قرار گرفتند. تحلیل به کمک نرم‌افزار MAXQDA 2018 و کدگذاری‌های سه‌گانه انجام شد؛ در اولین سطح از مقوله‌سازی به کمک گزاره‌های حاصل از مصاحبه‌ها، 312 مقوله و در گام بعدی ابتدا 50 طیف مفهومی و پس از فشرده‌سازی در دومین سطح 10 مقوله مهم حاصل شده‌است. در نهایت، مقولات به‌دست‌آمده نهایی، دلبستگی به زادگاه و علاقه به حفظ آن، رویداد‌محوری، تغییر ساختار جمعیت‌شناختی از نظر قومی در کنار انطباق اجتماعی ساکنین جدید و بومی، رواج و رونق بالای تجارت در جوار محله، حفظ سنت استفاده روزانه از آب ، حفظ هویت و خاطرات جمعی، اشاعه‌ی فرهنگ لارستان و کمک به اقتصاد فرهنگی شهر، نارضایتی از وضعیت کالبدی، تغییر کاربری ناسازگار با هویت تاریخی بافت، اتحاد و همدلی بین اهالی ساکن و سابق و مقوله هسته‌ای نیز ”تداوم حیات و وحدت فرهنگی محله" می‌باشد که بر این اساس کاربست اقدام ارائه شده‌است.

کلیدواژه‌ها

بازآفرینی شهری فرهنگ‌ مبنا؛ بافت‌های تاریخی؛ محله قنبرعلی ‌بیگ؛ نظریه زمینه‌ای؛ لار

مراجع

1. اسحاقیه،ع.، صالحی،م، و رشیدی، م. (1398).سنجش پتانسیل ظرفیت های بازآفرینی‌فرهنگ‌مبنا در محله فهادان یزد با هدف توسعه گردشگری در محله.گردشگری شهری، 6(2)، 59-74.
2. ایزدی، م.، قلعه‌نوئی، م.، و خان‌محمدی، م. (۱۳۹۹). تبیین مدل محله فرهنگی در بافت‌های تاریخی برای توسعه اقتصاد و حضور صنایع خلاق (مورد پژوهی: خیابان لاله‌زار تهران)، نشریه باغ نظر، ۸۷(۱۷). ۵-۱۸.
3. باغبانی، پ. (1395). بازآفرینی فرهنگ‌مبنای مراکز شهری با تاکید بر طراحی زمینه‌گرا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری.دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
4. پژوهان، م.، و پور مقدم، ز. (1397). برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگ‌مبنا در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: بافت قدیم شهر رشت). فصلنامه مطالعات شهری، 27(7). 53-66.
5. پورذکریا،م.، و فدایی نژاد، س. (1398). بازخوانی رویکرد بازآفرینی فرهنگ-مبنا در ساخت شهر خلاق (تدوین چارچوب تحلیلی بازآفرینی قطب خلاق و فرهنگی، .باغ نظر، 16(77)، 5-14.
6. حناچی، پ.، دیبا، د.، و مهدوی‌نژاد، م. (۱۳۸۶). حفاظت و توسعه در ایران (تجزیه و تحلیل تجارب مرمت در بافت‌های باارزش شهرهای تاریخی ایران). نشریه هنرهای زیبا، ۳۲، ۵۱-۶۰.
7. دیاریان، ن.(1391). تدوین راهبرد بازآفرینی شهری با تاکید بر مفهوم محله فرهنگی نمونه‌موردی: بافت درونی شهر همدان. شیراز: پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی گرایش برنامه‌ریزی شهری. دانشکده هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه شیراز.
8. ذبیحی،ح.، شیعه، ا.، و هاشمی، م. (۱۳۹۹). مکان‌یابی موقعیت پردازه‌های محرک توسعه در بافت‌های ناکارآمد شهری(مورد پژوهی: ناحیه ۲ منطقه ۱۸ شهرداری تهران). نشریه باغ نظر، ۸۴(۱۷)، ۵۱-۶۲.
9. شبانی، ا.، و ایزدی، م. (1393). رویکردی نوین به بازآفرینی شهر خلاق. مجله نقش جهان دانشگاه تربیت مدرس. 4(2)، 63-54.
10. صحراییان، ز.، و موحد، ع. (۱۳۹۶).تحلیل و شناسایی پهنه‌های زمینه‌ساز توسعه خلاق بافت‌های فرسوده با تاکید بر گردشگری (مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد). نشریه آمایش جغرافیایی فضا، ۲۶(۷)، ۳۱-۴۸.
11. فراستخواه، م. (1395). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تاکید بر "نظریه برپایه" (گرندد تئوری GTM). تهران: نشر آگاه.
12. لطفی، س. (۱۳۸۹). بازآفرینی شهری به سوی زبانی مشترک برای مرمت و حفاظت شهری در ایران. نشریه آبادی، ۳۲(۲)، ۱۵۰-۱۸۰.
13. لطفی، س. (1389). بازآفرینی شهری فرهنگ‌مبنا : تعاملی بر بن‌مایه‌های فرهنگی و کنش بازآفرینی. نشریه هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، 45(3)، 49- 62.
14. لطفی، س.، شعله، م.، و علی اکبری، ف.(1396). تدوین چارچوب مفهومی کاربست اصول و آموزه های بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا (مورد پژوهی: بافت تاریخی شیراز). معماری و شهرسازی ایران، (13)، 229-245.
15. مامفورد، ل. (1385).فرهنگ شهرها. مترجم: عارف اقوامی‌مقدم، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
16. مرادی، ف.، زرابادی، ز.، و ماجدی ح. (1398). واکاوی اصول بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا با رویکرد ارتقای رقابت پذیری. باغ نظر، 16(70)، 5-16.
17. مشاورین دانشگاه شیراز (1396). طرح تفصیلی ویژه بافت تاریخی لار. شیراز: مشاورین دانشگاه شیراز.

 

18. Chin-Tay P., & Coca-Stefaniak, J.A. (2010), Cultural urban regeneration practice and policy in the UK and Singapore. Asia Pacific Journal of Arts and Cultural Management, 7(1), 512-527
19. Y.H., Lee, M.Sh. (2019). Culture-led urban regeneration strategy: An evaluation of the management strategies and performance of urban regeneration stations in Taipei City. Habitat International, 86, 1-9.
20. Council for Cultural Co-operation (1995). Culture and neighbourhoods. Volume 1. Strasbourg: Council of Europe Publishing
21. Della L. M., & Trunfio. M. (2018). The role of the private actor in cultural regeneration: Hybridizing cultural heritage with creativity in the city. Cities, 82, 35-44.
22. Falanga, R., & Correa, N.M. (2021). Tackling urban disparities through participatory culture-led urban regeneration. Insights from Lisbon. Land Use Policy,108, 105478.
23. Fan, D. D., & Kim, S.H. (2019). The Study on the Residential Space in Culture-led Urban Regeneration: A case study of Residential Space in Henan. E3S Web of Conferences, 79,01005.
24. Florida, R. (2002). The rise of the creative class: And how it’s transforming work, leisure, community and everyday life. New York: Basic Books.
25. Gdaniec, C. (2000). Cultural industries, information technology and the regeneration of post-industrial urban landscapes. Poblenou in Barcelona – a virtual city? Geojournal, 50, 379-387
26. Kim, J.Y. (2016). Cultural entrepreneurs and urban regeneration in Itaewon, Seoul. Cities, 56, 132-140
27. Landry, C. (2000). The Creative City: A toolkit for urban innovators. London & Sterling: Eearthscan.
28. Landry, C., Greene, L., Matarasso, F., & Bianchini, F. (1996). The art of regeneration-Urban renewal through cultural activity. Stroud & Glos: Comedia & The Round.
29. Li, j. (2020). Culture and tourism-led peri-urban transformation in China – The case of Shanghai.Cities, 99, 102628.
30. Liu, Y. (2019). Event and sustainable culture-led regeneration: Lessons from the 2008 European Capital of Culture, Liverpool. Sustainability, 11(7),1869.
31. Luo, D., & Li, S.L. (2019). Research on policy path of culture-led regeneration: Based on government roles analysis. Proceedings of 22nd International Conference on Advancement of Construction Management and Real Estate, CRIOCM 2017pp. 209-216.
32. Murawska, S., Grzelak-Kostulska, E., Dąbrowski, L.S., Biegańska, J., & Smoliński, P. (2021). Culture-led regeneration as a vital instrument for preserving the cultural heritage of historical parks in Poland. Muzeologia a Kulturne Dedicstvo. 9(1), 41-61.
33. S.S. (2020). Railway feat. culture – Rumia library effect as an example of the influence of culture-led regeneration in a medium-sized city in Poland. Cities,106, 102875.
34. Nedučin. D., Krklješ, M., & Gajić, Z. (2019). Post-socialist context of culture-led urban regeneration – Case study of a street in Novi Sad, Serbia. Cities, 85, 72-82.
35. Niu, S., Lau, S.S.Y., Shen, Z., & Lau, S.S.Y. (2018). Sustainability issues in the industrial heritage adaptive reuse: rethinking culture-led urban regeneration through Chinese case studies. Journal of Housing and the Built Environment, 33(3), 501-518.
36. Yu, T., Tang, Q., Wu, Y., Wang, Y., & Wu, Z. (2019). What determines the success of culture-led regeneration projects in China? Sutainability, 11(18), 4847.