بکارگیری مدل اگرواکولوژیکی فائو در مکانیابی مناطق مستعد کشت پسته در استان آذربایجان شرقی

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 مهر 1400  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2021.71439.1066

نویسندگان

اصغر فرج نیا ¹؛ کامران مروج²؛ پریسا علمداری²؛ مهدی اصلاحی³

¹عضو هیأت علمی

²دانشگاه زنجان

³اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی

چکیده

مدل اگرواکولوژیکی تعیین توان بالقوه و تخصیص کاربری‌های متناسب با توان سرزمین است که می‌تواند بین توان طبیعی محیط، نیاز جوامـع، کـاربری‌هـا و فعالیـت‌هـای انسـان رابطه‌ای منطقی و سازگاری پایداری بوجود آورد. این پژوهش به منظور مکانیابی مناطق مستعد کاشت پسته با روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و با در نظر گرفتن نیازهای اگرواکولوژیکی این محصول در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. داده‌های مورد استفاده شامل اطلاعات مربوط به زمین، خاک و داده‌های اقلیمی با طول دوره آماری مشترک30 ساله از ایستگاه‌های سینوپتیک استخراج شدند. داده‌ها در قالب بانک اطلاعاتی جمع‌آوری و پس از پردازش به صورت لایه های رقومی در محیط سامانه آرک جی ای اس ذخیره شد. برای تحلیل فضایی، اطّلاعات به نرم افزار اکسپرت چویس وارد و خوشه‌بندی، ارزش‌گذاری معیارها و تلفیق اطّلاعات انجام و در نهایت لایه نهایی به صورت نقشه ارائه شد. بیشترین وزن زیر معیارها بترتیب به شیب زمین، شوری خاک، درصد رطوبت نسبی در مرحله گرده‌افشانی و کمترین وزن به اسیدیته خاک تعلق گرفت. نتایج نشان داد 3887 کیلومتر مربع یا 5/8 درصد از سطح استان با محدودیت کم برای کشت این محصول در کلاس نسبتاً مناسب قرار دارند. این اراضی عمدتاً منطبق بر اراضی کشاورزی غرب استان است. 6250 کیلومتر مربع(6/13 درصد) از اراضی در کلاس تناسب بحرانی و 35663 کیلومتر مربع (9/77 درصد) اراضی در کلاس نامناسب قرار دارند به استثنای دشت میانه بقیه اراضی مستعد کاشت پسته در شرق استان و در حاشیه دریاچه ارومیه قرار دارند. الباقی مناطق استان برای کاشت این محصول در کلاس‌های تناسب بحرانی و نامناسب قرار دارند. محدودیت‌های شاخص این مناطق برای کشت پسته محدودیت‌های دمایی، رطوبت نسبی بالا در مرحله گرده‌افشانی، شوری خاک و شیبدار بودن اراضی است.

کلیدواژه‌ها

درخت پسته؛ تناسب اراضی؛ AHP؛ آذربایجان‌شرقی