شناسایی مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش و جابجایی عمودی با استفاده از تصاویر راداری (مطالعه موردی: محدوده شهری و حاشیه شهری لواسان)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 1، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 39، آبان 1400، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2021.71728.1094

نویسندگان

سعید نگهبان^{* 1}؛ تینا پی سوزی²؛ حمید گنجائیان³؛ میلاد نوروزی⁴

¹دانشیار ژئومورفولوژی گروه جغرافیا، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

²کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی

³دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران

⁴دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد

چکیده

مخاطرات ژئومورفولوژی به‌عنوان یکی از مخاطرات محیطی محسوب می­شود که می­تواند با خسارات زیادی همراه شود. بسیاری از مناطق ازجمله دامنه­های جنوبی البرز، مستعد وقوع انواع مخاطرات ژئومورفولوژی هستند؛ بنابراین در این تحقیق به بررسی مخاطرات ناشی از جابجایی عمودی و زمین‌لغزش در محدوده شهری و حاشیه شهری لواسان، واقع در دامنه­های جنوبی البرز پرداخته شده است. این تحقیق در ۳ مرحله انجام شده است. در مرحله اول به‌منظور ارزیابی جابجایی عمودی منطقه از ۲۷ تصویر راداری سنتینل ۱ و روش سری زمانیSBAS  استفاده شده است. در مرحله دوم به‌منظور پتانسیل سنجی مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش از ۸ پارامتر ژئومورفولوژی، زمین­شناسی و انسانی و همچنین مدل تلفیقی منطق فازی و ANP استفاده شده است. در مرحله سوم نیز، بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی جابجایی عمودی و همچنین پتانسیل سنجی مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش، مناطق مخاطره­آمیز محدوده مطالعاتی شناسایی شده است. نتایج حاصل از روش سری زمانی SBAS نیز بیانگر این است که محدوده مطالعاتی در طی دوره زمانی ۳ ساله حدود ۴/۱۲ میلی­متر بالاآمدگی و همچنین ۲/۱۰۳ میلی­متر فرونشست داشته است. نتایج پتانسیل سنجی مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش نیز بیانگر این است که مناطق شمالی محدود مطالعاتی پتانسیل خیلی زیادی جهت وقوع زمین‌لغزش دارد. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی مناطق مخاطره­آمیز در محدوده مطالعاتی بیانگر این است که مناطق مستعد لغزش ۱/۳۰ کیلومترمربع، مناطق دارای جابجایی بیش از ۴۵ میلی­متر ۲۷/۲۶ کیلومترمربع و همچنین مناطق مستعد لغزش و دارای جابجایی بیش از ۴۵ میلی­متر ۹۷/۶ کیلومترمربع از محدوده را دربرگرفته است.

کلیدواژه‌ها

مخاطرات ژئومورفولوژی؛ جابجایی عمودی؛ زمین‌لغزش؛ لواسان

مراجع

 بابایی، سیدساسان؛ خزایی، صفا؛ قاصرمبارکه، فروزان؛ ۱۳۹۶. پردازش سری زمانی تداخل سنجی تصاویر راداری COSMO-SkyMed به‌منظور محاسبه نرخ فرونشست در محدوده سازه­های زمینی و زیرزمینی در شهر تهران. نشریه علوم و فنون نقشه برداری. دوره ۷. شماره ۱.‌ صص ۶۷-۵۵

بابایی، سیدساسان؛ موسوی، زهرا؛ روستایی، مه­آسا؛ 1395. آنالیز سری زمانی تصاویر راداری با استفاده از روش­های طول خط مبنای کوتاه (SBAS­) و پراکنش ­کننده­های دائمی (­PS­) در تعیین نرخ فرونشست دشت قزوین. نشریه علمی- پژوهشی علوم و فنون نقشه‌برداری. دوره ۵. شماره ۴. صص ۱۱۱-۹۵

بهاروند، سیامک؛ سارویی، حمزه؛ سوری، سلمان؛ 1396. پهنه­بندی خطر زمین­لغزش با استفاده از روش ترکیب خطی­وزن­دار (مطالعه موردی: حوضه ده سفید لرستان). فصلنامه جغرافیای طبیعی. سال ۱۰. شماره ۳۵.  صص ۸۶-۷۵

پورطاهری، مهدی؛ حمدالله، سبحانی قیداری؛ صادقلو، طاهره؛ ۱۳۹۰. ارزیابی تطبیقی روش­های رتبه­بندی مخاطرات محیطی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: استان زنجان). فصلنامه پژوهش­های روستایی. سال ۲. شماره ۳. صص ۵۴-۳۱

حسین­آبادی،‌ مهدی؛ موسوی، سیدمرتضی؛ ناظمی، محمد؛ ۱۳۹۸. پهنه‌بندی خطر زمین‌‌‌‌لرزه و زمین‌‌‌‌لغزش به روش منطق فازی در رشته‌کوه باقران (جنوب بیرجند). فصلنامه جغرافیا و توسعه. دوره ۱۷. شماره ۵۵. صص ۱۷۴-۱۵۳

رجایی، عبدالحمید؛ 1382. کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط. چاپ دوم. تهران: نشر قومس.

رنجبر، محسن؛ بیات،‌ سارا؛ ۱۳۸۹. بررسی مخاطرات طبیعی شهرستان خمین با تاکید بر زلزله و مدیریت بحران. ‌فصلنامه جغرافیایی چشم­انداز زاگرس. سال ۲. شماره ۴. صص ۴۹-۳۷

صالحی متعهد، فهیمه: حافظی مقدس، ناصر؛ لشکری پور، غلامرضا؛ دهقانی، مریم؛ ۱۳۹۸. ارزیابی فرونشست زمین به کمک تلفیق روش تداخل سنجی راداری و اندازه‌گیری‌های میدانی و مطالعه دلایل و اثرات آن بر شهر مشهد. نشریه زمین‌شناسی مهندسی. سال ۱۳. شماره ۳

صفاری، امیر؛ جعفری، فرهاد؛ 1395. سنجش مقدار و پهنه­بندی خطر فرونشست زمین با استفاده از روش تداخل سنجی راداری (مطالعه موردی: دشت کرج –شهریار). فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بین­المللی انجمن جغرافیای ایران. سال 4. شماره 48. صص ۱۸۸-۱۷۵

علیجانی، بهلول؛ ۱۳۹۳. مبانی فلسفی مخاطرات محیطی. فصلنامه تحلیل مخاطرات فضایی. سال ۱. شماره ۱. صص ۱۵-۱

ملکی، امجد؛ دهساری، مهین؛ رضائی، پیمان؛ 1394. تنگناهای ژئومورفولوژیک توسعه کالبدی شهر جوانرود با استفاده از مدل منطق فازی. مجله برنامه­ریزی و آمایش فضا. دانشگاه تربیت مدرس. دوره ۱۹. شماره 4. صص 159-183 

یمانی، مجتبی؛ پیرانی، پریسا؛ مرادی پور، فاطمه؛ شعبانی عراقی، عارفه؛ گورابی، ابوالقاسم؛ 1393. ارزیابی ژئومورفولوژیکی پتانسیل حرکات دامنه­ای تاقدیس سیاه کوه، غرب ایران. برنامه­ریزی و آمایش فضا. دوره ۱۸. شماره 3. صص ۱۷۰-۱۴۷

 

Abir, I. A., Khan, S.D., Ghulam, A., Tariq, S., Shah, M.T., 2015. Active tectonics of western Potwar Plateau–Salt Range, northern Pakistan from InSAR observations and seismic imaging. Remote Sensing of Environment, 168: 265-275.

Bednarik, M., Magulova, B., Matys, M., Marschalko, M., 2010. Landslide Susceptibility Assessment of the Kralˇovany–Liptovsky´ Mikulaš Railway Case Study, Physics and Chemistry of the Earth, Vol. 35, PP.162-171.

Bronfman, N. C., Cisternas, P. C., Repetto, P .B. Castañeda,  J. V., 2019. Natural disaster preparedness in a multi-hazard environment: Characterizing the sociodemographic profile of those better (worse) prepared, PLoS One, v.14(4);  PMC6481794

Cigna, F., Novellino, A., Colm, J., Sowter, A., 2014. Intermittent SBAS (ISBAS) InSAR with COSMO-SkyMed X-band high resolution SAR data for landslide inventory mapping in Piana degli Albanesi (Italy). In: SPIE Proceedings: SAR Image Analysis, Modeling, and Techniques XIV (2014), Amsterdam, Netherlands, 22 Sep.

Hanssen, R. F., 2001. Radar Interferometry: Data Interpretation and Error Analysis. Dordrecht. Kluwer Academic Publishers.

Wang W., Zhang W., Xia Q., 2012. Landslide Risk Zoning Based on Contribution Rate Weight Stack Method, International Conference on Future Energy, Environment, and Materials

Westen, J., Seijmonsbergen, A .C., Mantovani, F., 2000. Comparing Landslid Hazard Maps. Kluwer Academic Publishers. 26 pp

Yalcin, A., 2008. GIS based landslide susceptibility maping using analytical hierarchy process and bivariate statistics in Ardesen(Turkey), Comparisons of result and confirmation Catena, 72: 1- 12.

Zhao, Q., Ma. G., Wang. Q., Yang. T., Liu, M., Gao, W., Falabella, F., Mastro, P., Pepe, A., 2019. Generation of long-term InSAR ground displacement time-series through a novel multi-sensor data merging technique: The case study of the Shanghai coastal area, ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, Volume 154, August 2019, Pages 10-27