به‌کارگیری نوآوری اجتماعی جهت بهبود عملکرد مؤسسات خیریه (مورد مطالعه: خیریۀ سلام بر آرزوها)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 7، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 36، اسفند 1399، صفحه 222-191   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.69641.1029

نویسندگان

علی اصغر سعدآبادی^{* 1}؛ ندا آرامی‌پور²؛ سید محمد محمودی³

¹استادیار سیاست‌گذاری علم و فناوری، پژوهشکدۀ مطالعات بنیادین علم و فناوری، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری مدیریت سیستم‌ها، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشیار مدیریت صنعتی و فناوری، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری پردیس فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

 
بررسی ها نشان می­‎دهد که به‌­رغم امکانات متعدد و افزایش کمک­‎های خیران در سال‌های اخیر، تعداد افراد نیازمند و خواسته ­های آن‌ها در حال افزایش است. از سویی ناکارآمدی مؤسسات خیریه­ و دست‌نیافتن به مقاصد از پیش تعریف­ شده و نیز وجود دغدغۀ خیریه ­ها برای دولت باعث شده است خیریه‎ها مطالعه شوند. پژوهش حاضر با هدف افزایش اثربخشی و بهبود عملکرد مؤسسات خیریه با استفاده از نوآوری اجتماعی انجام شد. بدین منظور، پس از مرور پیشینۀ تحقیق، به پژوهش دربارۀ خیریۀ وابسته به مرکز نوآوری اجتماعی سلام پرداخته شد. برای نمونه‌گیری از روش گلوله‌برفی و روش تحقیق اقدام‌پژوهی استفاده شد. بعد از شناسایی مشکل، برای جمع‌آوری داده‌ها و ارائۀ راهکار، از روش تفکر سیستمی (مدل چهارمرحله‎­ای تفکر سیستمی برای تغییر اجتماعی) استفاده شد. بدین‌منظور، با ذی‌نفعان و افراد مرتبط طی جلسات متعدد مصاحبه شد. سپس راهکار منتخب توسعه داده شد و در مقیاس وسیع پیاده­‎سازی شد. درنهایت با ارزیابی روند پروژه، نتایج و پیشنهادها در قالب دو دسته راهکار فوری و راه‌حل­‎های بنیادی ارائه شدند. راهکار فوری شامل همکاری و جذب سرمایۀ جمعی است و راه ­حل­‎های بنیادی شامل بهبود وضعیت اقتصادی، تخصیص خرده­ وام‎­ها، نوآوری­ مقرون­‌به‌صرفه و نوآوری همگانی می­‎شود.

کلیدواژه‌ها

نوآوری اجتماعی؛ تفکر سیستمی؛ خیریه؛ نوآوری مقرون‌به‌ صرفه؛ نوآوری همگانی

مراجع

1. استرو، د. پ. (1399). تفکر سیستمی برای تغییر اجتماعی (ع. 1. سعدآبادی، و ن. آرامی­پور، مترجمان). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
2. اشمیت، ج. (1394)، نقش نوآوری اجتماعی در موفقیت کسب وکار (ع. ا. سعد آبادی،آ. گلچین، وح. مقدسیان، مترجمان). تهران: شرکت انستیتو ایزایران.
3. امرسون، ج.، گریگوری، ج.، و اکونومی، پ. (1389). کارآفرینان اجتماعی در ساماندهی کسب و کارهای اجتماعی (م. احمدپور دایانی، و ل. وطن‌دوست، مترجمان). تهران: انتشارات راه دان.
4. آزبورگ، ت.، و شمیدپیتر، ر. (1397). نوآوری اجتماعی راه‌حل­‎هایی برای آیندۀ پایدار (ع. ا. سعدآبادی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
5. بهار، م.، و فروغی، م. (1397). واکاوی نقش خیریه‎­ها در تولید و تداوم فقر زنانه. زن در توسعه و سیاست، 16(1)، 49-27.
6. بینش، م. (1390). موانع تفکر سیستمی. صنعت خودرو، 158، 28-24.
7. جندقی، غ.، وزارعی ‌متین، ح.، وطهماسبی، ر.، وافروزنیا، ع. (1398). طراحی الگوی موفقیت نوآوری اجتماعی در کمیته امداد امام خمینی (ره) بارویکرد نظریۀ داده‌بنیاد. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 9(4)، 90-69.
8. خداداد کاشی، ف.، و شمسی، س. (۱۳۹۱). بررسی اثرات سیاسی‌های حمایتی بر کاهش فقر در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، 9(2)، 171-153.
9. سعدآبادی، ع. ا.، و رحیمی‌راد، ز. (1398). فهم تأثیر اقدام پژوهی مشارکتی بر توانمندسازی حاشیه نشینان شهر تهران با رویکرد نوآوری اجتماعی (محله‌های فرحزاد و خاورشهر). پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی، 6(20)،81-43.
10. قاسمیان، س. (1384) کاهش فقر در ایران: چالش­‎ها و افق­‎ها. رفاه اجتماعی، 5(18)، 355-333.
11. کریمی، ص. و نصر، ا. ر. (1392). روش­‎های تجزیه و تحلیل داده­‎های مصاحبه. پژوهش، 4(1)، 94-71.
12. کشتکار هرانکی، م. (1395). طراحی الگوی راهبردی نوآوری اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران با رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری. توسعۀ کارآفرینی، 9(4)، 690-671.
13. گنجی، م. و الماسی بیدگلی، ا. (1391). تبیین وضعیت نیکوکاری در بین شهروندان کاشان، مجموعه مقالات همایش ملی وقف: با تأکید بر آموزش عالی (صص. 907-934)، کاشان، انتشارات دانشگاه کاشان.
14. گنجی، م.، نیازی، م.، و احسانی­‎راد، ف. (1394). مشارکت در امور خیریه و وقف، پیش درآمدی بر توسعه پایدار. مطالعات توسعۀ اجتماعی-فرهنگی، 3(4)، 45-25.
15. مسعودی‌پور، س.، و باقری نصرآبادی، م. (1397). اولویت‌‌بندی مسائل کلیدی در نظام حکمرانیِ بخش دولتی و غیردولتی ایران در حوزه خیریه‌ها. فصلنامۀ سیاست‌گذاری عمومی، 4(3)، 158-141.
16. مصباحی، م.، وعباس‌زاده، ع. (1391). اقدام پژوهی: توانمندسازی کارکنان ستاد پشتیبانی دانشگاه علوم پزشکی کرمان. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1(4)، 331-321.
17. ناظمیان‎­پور، ب. (1396). شناسایی و ارزیابی راهکارهای رفع آسیب‌های اجتماعی شهر جدید پردیس با رویکرد نظام نوآوری اجتماعی (پایان­‎نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی‌ارشد). دانشگاه پیام نور مرکز تهران شمال، ایران.
18. نصیری‌پور، ا.، توفیقی، ش.، و فرهادی، ف. (1386) ارائۀ الگوی مدیریت بیمارستان‌های خیریۀ ایران. نشریۀ پرستاری ایران، ۲۰(۵۰)، 81-71.

 

19. Acer, J., & Smith, A., (2010) The dragonfly effect: quick, effective, and powerful ways to use social media to drive social change. San Francisco: Jossey-Bass.
20. Aknin, L. B., Barrington-Leigh, C. P., Dunn, E. W., Helliwell, J. F., Burns, J., Biswas-Diener, R., Kemeza, I., Nyende, P., Ashton-James, C. E., & Norton, M. I. (2013). Prosocial spending and well-being: Cross-cultural evidence for a psychological universal, Journal of Personality and Social Psychology, 104(4), 635-652.
21. Aknin, L. B., Dunn, E. W., & Norton, M. I. (2012). Happiness runs in a circular motion: Evidence for a positive feedback loop between prosocial spending and happiness. Journal of Happiness Studies, 13(2), 347–355.
22. Banerjee, A. (2007). Making Aid Work. Boston, MA: MIT Press.
23. Basu, R., Banerhee, P., & Sweeny, E. (2013). Frugal innovation: Core competencies to address global sustainability. Journal of Management for Global Sustainability, 1(2), 63-82.
24. Carey, M. A. (2016). Focus groups—What is the same, what is new, what is Next? Qualitative Health Research, 26(6), 731–733.
25. Chow, J., & Ren, C., & Mathias, B., & Liu, J. (2019). Interboxes: A social innovation in education in rural China. Children and Youth Services Review, 101, 217-224.
26. Coghlan, D., & Brannick, T. (2009). Doing action research in your own organization. New York: SAGE.
27. Corbett, S., & Fikkert, B. (2009), When Helping Hurts: How to alleviate poverty without hurting the poor and yourself. Chicago: Moody publishing.
28. Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper and Row.
29. Csikszentmihalyi, M. (1996a). Creativity: Flow and the psychology of discovery and invention. New York: Harper and Row.
30. Csikszentmihalyi, M. (1996b). Finding flow: The psychology of engagement with everyday life. New York: Basic Books.
31. Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2000). The discipline and practice of qualitative research. In N. K. Denzin, & Y.S. Lincon (Ed.), Handbook of qualitative research (pp. 1-32). Thousand Oaks: SAGE.
32. Gregory Dees, J. (2012). A tale of two cultures: charity, problem solving, and the future of social entrepreneurship. Journal of Business Ethics, 111, 321–334.
33. Grice, J., Davies, A., Patrick, R., & Norman, W. (2012) Defining social innovation: The theoretical, empirical and policy foundations for building social innovation in Europe (TEPSIE). European Commission – 7th Framework Programme, Brussels: European Commission, DG Research.
34. Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research.In N. K. Denzin, & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (p. 105–117). London: SAGE Publications, Inc.
35. Harbaugh, W., Mayr, U., & Burghart, D. (2007). Neural responses to taxation and voluntary giving reveal motives for charitable donations. Science, 316, 1622–1625.
36. Heeks, R., Foster, C., & Nugroho, Y. (2014). New models of inclusive innovation for development. Innovation and Development, 4(2), 175-185.
37. Himmelfarb, G. (1991). Poverty and compassion: The moral imagination of the late Victorians. New York: Alfred A. Knopf, Inc.
38. Jones, G. S. (2005). An end to poverty? A historical debate. New York: Columbia University Press.
39. Moulaert, F., MacCallum, D., Mehmood, A., Hamdouch, A. (2014) The international handbook on social innovation: Collective action, social learning and transdisciplinary research. Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing.
40. Murphy, J., Teo, A., Murphy, C., & Liu, E. (2017). The BEST society: From charity to social entrepreneurship. In P. Sheldon, & R. Daniele, (Eds.), Social entrepreneurship and tourism. Tourism on the Verge (pp. 237-249). Cham: Springer International Publishing. 
41. Murray, R., Caulier-Grice, J., & Mulgan G., (2010). The open book of social innovation: Ways to design, develop and grow social innovation. London: National Endowment for Science, Technology and the Art: Young Foundation.
42. Pervez, T., Maritz, A., & Waal, A. (2013). Innovation and Social Entrepreneurship at the Bottom of the Pyramid - A conceptual framework. SAJEMS Special Issue, 16, 54-66.
43. Rehfeld, D., Terstriep, J., Welchhoff, J., & Alijani, Sh. (2015). Comparative report on social innovation framework: SIMPACT project report. Retrieved from http://www.simpact-project.eu/publications
44. Trout, J. D. (2009). The empathy gap: Building bridges to the good life and the good society. New York: Viking Penguin.
45. Wang, L., & Graddy, E. (2008). Social capital, volunteering, and charitable giving. International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations,19(1), 23-42.
46. Willis, J. W. (2007), Foundations of Qualitative Research. London: SAGE.