بررسی فرایندهای آوایی در گویش آباده طشک در مقایسه با فارسی معیار با رویکرد واج‌شناسی زایشی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 11، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 24، شهریور 1400، صفحه 275-298   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.69640.1022

نویسنده

فرانک رمضانی^*

استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مرودشت، ایران

چکیده

زبان به عنوان یک ابزار ارتباط و گویش‌های به عنوان بخش‌های در معرض تغییر و تکامل یک زبان همواره مورد توجه پژوهشگران بوده‌اند. از نظر زبان‌شناسان، عوامل جغرافیایی و اجتماعی در بروز و پیدایش گویش‌ها تاثیر دارند. گردآوری و مستندسازی گویش‌های محلی، برای طبقه‌بندی گویش‌های ایران، و تدوین فرهنگ تاریخی زبان فارسی اهمیت بسزایی دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تطبیقی ساختار دستوری-واژگانی دو گونۀ زبانی لری آباده و فارسی نو است و داده‌ها در این پژوهشِ کیفی به روش میدانی-کتابخانه‌ای و از طریق مصاحبه با گویشوران این دو گونۀ زبانی و نیز منابع معتبر گردآوری شده‌اند. در حقیقت این پژوهش می‌کوشد تا با مقایسۀ ساختار دو گویش لری آباده و فارسی نو نشان دهد که ساختار واژگانی و آوایی آن‌ها چگونه است و در گذر زمان دستخوش چه تغییراتی شده‌اند؟ با بررسی و تحلیل واژه‌های گویشی، برخی ابهامات متون فارسی نوشته شده به خطوط ایرانی با خط عربی-فارسی نیز برطرف می‌شود. نتایج این پژوهش نشان داد که ساخت آوایی گویش آباده (لری) به لحاظ دستوری و واژگانی با فارسی نو پیوند نزدیکی دارد.

کلیدواژه‌ها

آباده طشک؛ زبان فارسی؛ فرایندهای آوایی؛ گویش شناسی؛ ساختار واژگانی

مراجع

1. ایزد پناه ،حمید. (1363 ). فرهنگ لری . چاپ دوم. تهران: آگاه.
2. آرلاتو، آنتونی . (1373). درآمدی بر زبان شناسی تاریخی. ترجمۀ یحیی مدرسی، تهران : سمت.
3. احمدخانی، محمدرضا و لطیفی، آناهیتا. (1398). بررسی برخی از فرایندهای واجی در گویش بروجردی در مقایسه با فارسی معیاربا تلفیقی از رویکرد واج شناسی زایشی و نظریه بهینگی. فصل نامه مطالعات زبان ها و گویش های غرب ایران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، 7 (24).
4. باطنی ،محمد رضا . ( 1364 ). توصیف ساختمان دستوری زبان  فارسی. تهران: امیرکبیر.
5. باقری، مهری. ( 1376). تاریخ زبان فارسی . تهران: قطره .
6. _________ (1388). تاریخ زبان فارسی. چاپ چهاردهم. تهران: قطره.
7. بهار، محمدتقی. (1388). سبک شناسی یا تطور نثر فارسی. چاپ سوم، جلد اول. تهران: زوار.
8. بی جن خان، محمود. (1394). واج شناسی (نظریه بهینگی). تهران: سمت.
9. ثمره، یدالله . ( 1364). آواشناسی زبان فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
10. حاجت پور، حمید. ( 1382). زبان تالشی ( گویش خوشابر). دوشنبه: ناشر دیوشتیچ .
11. حق شناس، علی محمد. ( 1356 ). آواشناسی . تهران: آگاه .
12. رضایی،جمال .(1377). بررسی گویش بیرجند(واج شناسی – دستور). انتشارات هیرمند .
13. صفوی، کوروش. (1360). درآمدی بر زبان شناسی. تهران: بنگاه و ترجمه و نشر کتاب.
14. قلی فامیان، علیرضا و بصیرت، وحید. (1393). تحلیل فرایندهای آوایی گویش گیلکی بر مبنای اطلس زبانی. فصلنامه زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، 6 (13).
15. کلباسی ،ایران. ( 1388 ). فرهنگ توصیفی گونه های زبانی ایرانی. چاپ اول. تهران : پژوهشگاه علوم انسانی.
16. -لایارد سراوستن هنری و دیگران. (1371). سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان. ترجمۀ مهراب امیری. تهران: فرهنگ سرا،.
17. مشکوه الدینی ، مهدی. ( 1364 ). ساخت آوایی زبان. چاپ چهارم. مشهد: آستان قدس.
18. معین، محمد. (1385). فرهنگ فارسی یک جلدی. عزیزالله علیزاده (گردآورنده). چاپ سوم. تهران: راه رشد.
19. مقیمی، افضل. ( 1373 ). بررسی گویش بویر احمد و... . چاپ اول.  شیراز: نوید شیراز .
20. ناتل خانلری ،پرویز. ( 1373). دستور تاریخی زبان فارسی. چاپ سوم. تهران: توس .
21. ____________ ( 1387 ) . تاریخ زبان فارسی ( سه جلد ). چاپ هفتم. تهران : فرهنگ نشر نو.
22. نمیرانیان، کتایون و آقایی، جعفر. (1386). بررسی آواشناسی گویش کوردهی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 26 (4).
23. وحیدیان کامیار ، تقی. ( 1370 ). حرف های تازه در ادب فارسی. چاپ هفتم. دانشگاه اهواز .
24. ______________ ( 1379 ). نوای گفتار در فارسی. چاپ اول. مشهد: دانشگاه فردوسی.
25. همتی ، ابوذر. ( 1369 ). فرهنگ تطبیقی واژگان گویش لری ممسنی با واژگان فارسی نو و میانه. ‌ پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه شیراز .
26. یاوریان ،‌ اکبر. ( 1385 ). واژنامه لری. چاپ اول.  خرم آباد: افلاک .
27. روبینز، آر اچ. (1381). تاریخ مختصر زبان شناسی. ترجمۀ علی محمد حق شناس، تهران: بی نا.

 

Samarin, W. J.(1967). Field Linguistics A guiding linguistic fieldwork. New York: NY Holt, Reinhart, & Winston.

Yule, G. (1996). The Study of Language. Cambridge University Press.