الگوی پایدار سیاست منطقه ‏ای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای جنوب غرب آسیا بر اساس مولفه دیپلماسی عمومی بر مبنای قدرت ملی

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 6، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 25، اردیبهشت 1401، صفحه 121-143   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2021.72304.1087

نویسندگان

محمدرضا مفتح¹؛ عبدالرضا فرجی راد^{* 2}؛ ریباز قربانی نژاد³؛ اعظم یوسفی⁴

¹دانشجوی دکترا رشته جغرافیای سیاسی گرایش مطالعات جنوب غربی آسیا واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

³استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

⁴استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ساوه، ایران.

چکیده

دیپلماسی مهم‌ترین وجهه و عینی‌ترین شکل سیاست خارجی یک کشور می‌باشد. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از حیث روش تحقیق، توصیفی، تحلیلی و اکتشافی می‌باشد. جهت پیاده‌سازی سطح‌بندی قدرت ملی در کشورهای هدف (در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی) از نرم‌افزار ARC GIS و جهت وزن دهی به زیر مولفه‏ های دیپلماسی عمومی به‌منظور سطح‌بندی، از مدل AHP استفاده گردیده است. به‌منظور واکاوی فضایی الگوی پراکنش شاخص‌های قدرت ملی، از آزمون موران و نیز جهت ارائه الگوی فضایی پایدار از روش متاسوات و برای  تحلیل فضایی و سطح‌بندی کشورهای جنوب غرب آسیا بر اساس مولفه دیپلماسی عمومی از 36 زیر مولفه (شاخص) استفاده گردیده است. تحلیل‌ها گویای این واقعیت است که کشورهای سوریه، ارمنستان در  افزایش وزن ژئوپلیتیکی کشور نقش بسزایی را بازی نموده و دارای جایگاه اهمیت خیلی زیاد می‌باشند، همچنین کشورهای عراق و گرجستان در جایگاه اهمیت زیاد، کشورهای ترکیه، آذربایجان و قطر در جایگاه اهمیت متوسط، امارات، کویت، اردن و قبرس در جایگاه اهمیت کم و نهایتاً عربستان، عمان و بحرین در جایگاه خیلی کم قرار دارند. با توجه تحلیل‌های صورت پذیرفته، نتایج گویای این واقعیت است که مولفه دیپلماسی عمومی از الگوی خوشه‌ای پیروی نموده و شاید بتوان ازجمله دلایل ژئوپلیتیکی این توزیع خوشه‌ای، رفتار سیاسی مشابه کشورهای حوزه خلیج‌فارس در رابطه با ایران دانست و به نظر می‏ رسد که با تقویت این محور (دیپلماسی عمومی) می‌توان کشورهای لبنان، آذربایجان، عراق، ترکیه و قطر را نیز به زمره کشورهای  بااهمیت خیلی زیاد افزوده و با تشکیل خوشه‌ای بسیار قوی متشکل از کشورهای مذکور، به نقش‌آفرینی قدرت سیاسی کشور در منطقه همت گمارد. همچنین بر اساس تحقیقات انجام‌شده، اعمال تحریم‌های اقتصادی، در رتبه نخست بزرگ‌ترین چالش‌ها و موانع اعمال سیاست‌های منطقه‌ای ج.ا.ایران شناسایی گردیده و قرارگیری در محیط امنیتی جنوب غرب آسیا و تحریم‌های نظام پولی و بانکی ایران در جایگاه‌های بعدی قرار داشته و به‌عنوان بزرگ‌ترین موانع محیطی و اقتصادی و قانونی قلمداد می‌گردند که با توجه به سایز حباب‌ها و میزان تأثیرگذاری هریک نیازمند توجه می‌باشند .

کلیدواژه‌ها

الگوی پایدار؛ سیاست منطقه‌ای؛ قدرت ملی؛ جنوب غرب آسیا؛ ایران

مراجع

1. Ahadi, A., (2009). Iran's nuclear program from the perspective of public diplomacy. Rahbord Quarterly, 18(51), 249-270. [In Persian]
2. Ashna, H., & Jafari Haft Khwani, N., (2007). Public diplomacy and foreign policy; Links and goals. Two quarterly journals of political knowledge, No. 5,179-205. [In Persian].
3. Azami, H., (2006). Geopolitical weight and regional power system (case study: Southwest Asia). Geopolitics Quarterly, 2(5), 149-193. [In Persian].
4. Bakhtiari, E., (2011). Examining the similarities and differences of public diplomacy with soft concepts. Psychological Operations Quarterly, 8(30), 214-236. [In Persian].
5. Bayne, N., & Woolcock, S., (2010). The new economic diplomacy: decision-making and negotiation in international economic relations. Aldershot: Ashgate Publishing LTD.  
6. Biki, M., (2010). The soft power of the Islamic Republic of Iran (a case study of Lebanon). Iran, Tehran: Imam Sadiq University and the Secretariat of the Psychological Operations Conference. [In Persian].
7. Fathi, Y., & Pakdaman, R., (2010). The position of Iran's partners in commercial diplomacy. Foreign relations, 2(3), 251-201. [In Persian].
8. Hafeznia, M.R., Zarghani, S.H., Ahmadipour, Z., & Eftekhari, A.R., (2005). Designing a Model for Measuring the National Power of Countries. Geopolitics Quarterly, 2(4), 46-73. [In Persian].
9. Heydari, Gh.H., & Heydari Bani, Z., (2018). Examining the challenges of national power in Iran. Geopolitics Quarterly, 10(1), 60-82. [In Persian].
10. Kadera, M.K., (2018). Measuring National Power, International Interactions. England , London: Taylor &Francis.  
11. Mousavi Shafaee S.M., & Imani H., (2007). Economic diplomacy, an approach to increase Iran's national power. Rahbord Quarterly, 26(84), 149-174. [In Persian].
12. Muir,R., (2019). Modern Political Geography. London and Hong Kong: Mac Millan Education
13. Nye, J.S., (2019). The Future of Power. US, New York: Public Affairs.
14. Pishgahi Fard, Z., Hosseini, S.M., & Farahani, M., (2014). Ranking of the national power of the Middle East countries by using compensatory multi-criteria decision-making. Police Geography Research Journal, 2(5), 1-44. [In Persian].
15. Pourahmadi, H., (2010). Soft Power and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Iran, Qom: Bostan Kitab Publications. [In Persian].
16. Pourhasan, N., (2011). New Public Diplomacy and Comprehensive Defense. Defense Rahbord Quarterly, 9(33), 137-158. [In Persian].
17. Rana, K.S., (2007). Economic diplomacy: the experience of developing countries. The New Economic Diplomacy: Decision-Making and Negotiations in International Economic Relations. Aldershot: Ashgate.  
18. Seyf Zade, S.H., (2007). Principles of international relations. Iran, Tehran: Mizan publishing. [In Persian].
19. Skilas, P., Roukanas, S., & Pistikou, V., (2012). China’s Economic Diplomacy: A Comparative Approach to Sino-Greek and SinoTurkish relations. International Journal of Business and Social Science, 3(10), 288.
20. Taheri Mousavi, M., (2008). Geography and National Strategy of Iran. Iran,Tehran: Geographical Organization of the Armed Forces. [In Persian].
21. Vasegh, M., & Sekke Ravani, D., (2017). The influence of spatial minorities on national power. Human geography researches, 3(49), 675-691. [In Persian].