اثر تاریخ کاشت برتجمع ماده خشک، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف کینوا (Chenopodium quinoa Willd.)

پژوهشهای زراعی ایران

دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 64، دی 1400، صفحه 377-390   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2021.70908.1052

نویسندگان

علیرضا خانعلیزادگان¹؛ مهدی مدن دوست^{* 2}؛ فرهاد مهاجری³

¹دانش آموخته دکتری زراعت، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران

²گروه زراعت، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران

³گروه زراعت، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف کینوا، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398 در شهرستان کوار استان فارس به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از: ژنوتیپ‌های کینوا (Q₂₉، Q₂₆، Red Carina، Titicaca و Giza₁) و تاریخ‌های کاشت (بیست و سی بهمن و ده اسفند). اثر تیمارهای تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر عملکرد دانه، ارتفاع، وزن هزار دانه، زیست‌توده و تعداد پانیکول معنی‌دار بود. کارایی مصرف آب ژنوتیپ‌های مورد بررسی با عملکرد دانه ارتباط خطی مثبت و معنی‌دار (715/0r²₌) داشت و بالاترین میزان کارایی مصرف آب متعلق به ژنوتیپ Giza₁ در اولین تاریخ کاشت به مقدار 4/1 کیلوگرم دانه بر متر مکعب آب حاصل شد. تأثیر تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر آهنگ تجمع ماده خشک، سهم انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد مواد فتوسنتزی معنی‌دار بود. ژنوتیپ Q₂₉ با 1/6 گرم بر متر مربع در روز بالاترین میزان آهنگ تجمع ماده خشک را داشت. بالاترین سهم انتقال مجدد مواد ذخیره‌ای و کارایی آن متعلق به تاریخ کاشت اول کینوا در بیستم بهمن بود. بیشترین عملکرد دانه از کاشت ژنوتیپ Q₂₆ در تاریخ کاشت بیستم بهمن به مقدار4080 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. تاخیر در کاشت در کلیه ژنوتیپ‌ها باعث کاهش عملکرد شد. باتوجه به نتایج حاصله، ژنوتیپ Q₂₆ در تاریخ بیستم بهمن به‌عنوان بهترین تیمار آزمایش معرفی شد.

کلیدواژه‌ها

انتقال مجدد؛ راندمان مصرف آب؛ عملکرد؛ کینوا؛ ماده خشک

مراجع

1. Acrech, M.M., Briceno-Felix, G., Martin Sanchez, J.A., and Salfer, G.A. 2008. Physiological bases of genetic gains in Mediterranean bread wheat yield in Spain. European Journal of Agronomy 28: 162-170.
2. Bahrani, A., and Tahmasebi Sarvestani, A. 2007. Effect of rate and times of nitrogen application on accumulation and remobilization efficiency of flag leaf in two wheat cultivars. Journal of Water and Soil Science 11 (40):147-155.
3. Bagheri, M. 2018. Handbook of quinoa cultivation. Seed and Plant Improvement Institute Press 55 P.
4. Beheshti, A.R.,and Behboodi fard, B. Dry matter accumulation and remobilization in grain sorghum genotypes (Sorghum bicolor L. Moench) under drought stress. Australian Journal of Crop Science 4 (3): 185-189.
5. Bertero, H.D., De la Vega, A.J., Correa, G., Jacobsen, S.E., and Mujica, A. 2004. Genotype and genotype by environment interaction effects for grain yield and grain size of quinoa (Chenopodium quinoa ) as revealed by pattern analysis of international multi-environment trials.Field Crops Research 89: 299-318.
6. Bhargava, A., and Srivastava, S. 2013. Quinoa Botany, Production and Uses. CABI press. 262 P.
7. Bhargava, A., Sudhir, S.H., and Deepak, O. 2007. Effect of sowing date and row spacing on yield and quality components of quinoa (Chenopodium quinoa) Indian Journal of Agricultural Sciences 77 (11): 12-24.
8. Bois, J.F., Winkel, T., Lhomme, J.P., Raffaillac, J.P., and Rocheteau, A. 2006. Response of some Andean cultivars of quinoa (Chenopodium quinoa) to temperature: Effects of germination, phenology, growth and freezing. European Journal of Agronomy 25: 299-308.
9. Bonhomme, R. Derieux, M. Kiniry, J.R. Edmeades, G.O., and Ozier-Lafontaine, H. 1991. Maize leaf number sensitivity in relation to photoperiod in multi-location field trials. Agronomy Journal 83: 153-157.
10. Dam, R.F., Mehdi, B.B., Burgess, M.S.E., Madramootoo, C.A., Mehuys, G.R., and Callum, I.R. 2005. Soil bulk density and crop yield under eleven consecutive years of corn with different tillage and residue practices in a sandy loam soil in central Canada. Soil and Tillage Research 84: 41-53.
11. Donaldson, E., Schillinger, F.W., and Dofing, S.M. 2001. Straw production and grain yield in relationships winter wheat. Crop Science 46: 100-106.
12. Garcia, M., Condori, B., and Castillo, C.D. 2015. Agroecological and agronomic cultural practices of quinoa in South America. In: Murphy, K., Matanguihan J. (eds.), Quinoa: Improvement and Sustainable Production. John Wiley & Sons, Inc. pp. 25-46.
13. Gardner, W.H. 1986. Water content. In: Klute A, editor. Methods of soil analysis, part 1-physical and mineralogical methods.Soil Science Society of America, Inc. Madison. pp. 493-544.
14. Hirich, A., Choukr-Allah, J. S., El Yousfi, L., and El Omari, H. 2012. Using deficit irrigation with treated wastewater in the production of quinoa (Chenopodium quinoa) in Morocco. Rev. Cient. UDO Agric. 12: 570-583.
15. Jacobsena, S.E, Mujicab, A., and Jensenc, C.R. 2003. The resistance of quinoa (Chenopodium quinoa ) to adverse abiotic factors. Food Reviews International 19 (2): 99-109.
16. Johnson, D.L., and McCamantm, J. 1988. Quinoa Research and Development, Annual Report. Sierra Blanca Associates, 2560 S. Jackson, Denver, CO 80210.
17. Liu, Y., Zhao, W., Zhang, X., and Fang, X. 2016. Soil water storage changes within deep profiles under introduced shrubs during the growing season: evidence from semiarid Loess Plateau, China. Water 8 (10).
18. Moadab- Shabestari, M., Mojtahedi, M., and Dahi, M.R. 1990. Crop physiology. Shiraz University. 431 pp. (in Persian).
19. Mojtabaie Zamani, M., Nabipour M., and Meskarbashee, M. 2013. Evaluation of stem soluble carbohydrate accumulation and remobilization in spring bread wheat genotypes under terminal heat stress conditions in Ahwaz in Iran. Iranian Journal of Crop Sciences 15 (3): 277-294. (in Persian).
20. Papakosta, D., and Gagianas, A. 1991. Nitrogen and dry matter accumulation, remobilization, and losses for Mediterranean wheat during grain filling. Agronomy Journal 83: 864-870.
21. Pulvento, C., Riccardi, M., Lavini, A., Dandria, R., Iafelice, G., and Marconi, E. 2010. Field trail evaluation of two Chenopodium quinoa genotypes grown under rain-fed conditions in a typical Mediterranean environment in south Italy. Journal of Agronomy and Crop Science 196 (6): 407-411.
22. Rauf, S., Khan, A.A., Desilva, T., and Naveed, A. 2010. Consequences of plant breeding on genetic diversity. International Journal of Plant Breeding and Genetics 4: 1-21.
23. Salehi, M., Sultani, V., and Dehghani, F. 2019. The effect of sowing date on the phenological stages and yield of quinoa seeds in saline conditions. Environmental Stresses in Crop Sciences 12 (3): 923-932. (in Persian).
24. Sepahvand, N. A., and Sheikh. F. 2011. Familiarity with the new Quinoa plant. National Conference on Natural Products and Medicinal Plants. 4-5 Oct. Bojnourd. (in Persian with English abstract).
25. Siadat, S.A., Modhej, A., and Esfahani, M. 2013. Cereals Production. Jahad Daneshgahi Mashhad Press. (in Persian).
26. Subhan, F., Khan, M., and Jamro, G.H. 2004. Effect of different planting date, seeding rate and weed control method on grain yield and yield components in wheat. Sarhad Journal of Agriculture 20 (1): 51-55.
27. Thiry, D.E., Sears, R.G., Shroyer, J.P., and Paulsen, G.M. 2002. Planting date effects on tiller development and productivity of wheat. Kansas State University.
28. Valencia-Chamorro, S.A. 2015. Quinoa: Overview. Encyclopedia of Food Grains, p.341.