نقش زنان روستایی در پایداری بوم‌نظام‌های کشاورزی ایران

بوم شناسی کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 آبان 1400

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2021.69949.1040

نویسندگان

آناهیتا ولی اللهی بیشه¹؛ علیرضا کوچکی^{* 1}؛ مهدی نصیری محلاتی¹؛ مینو معلم²

¹گروه اگروتکنولوژی، دانشکده‌ی کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه مطالعات جنسیت و زنان، دانشگاه کالیفرنیا، برکلی

چکیده

زنان به‌دلیل نقش‌های متفاوت‌شان در خانه و مزرعه، همواره بر رفاه و پایداری خانوارهای روستایی تأثیر شگرفی می‌گذارند. با این وجود، ارزش فعالیت‌های آنان اغلب دست‌کم گرفته می‌شود. رویکردی که تاکنون بسیاری از برنامه‌های توسعه را با ناکامی مواجه نموده است. با هدف تعیین میزان مشارکت زنان در کشاورزی و تأثیر آنان بر پایداری اگرواکوسیستم‌های ایران، پژوهش حاضر در تمامی استان‌های کشور به اجرا درآمد. داده‌های موردنیاز به‌وسیله‌ی پرسشنامه از 930 خانوار کشاورز گردآوری شدند. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از طریق آزمون‌های مناسب آماری صورت پذیرفت. بر اساس یافته‌ها، مشارکت زنان در سامانه‌های کشاورزی مردسرپرست (بازارمحور) کمتر از حد متوسط بود. از سوی دیگر، نتایج نشان دادند که با وجود محدودیت‌های متفاوت، %44 از زنان دارای باغچه‌های خانگی بودند. ارزیابی پایداری نیز آشکار ساخت که اگرچه خانوارهای کشاورز در کل، سطح نامطلوبی از پایداری را تجربه کردند، اما زنان با تولید محصولات کشاورزی در باغچه‌های خانگی پایداری خانوارهایشان را به‌طور معناداری بهبود بخشیدند. زنان همچنین با فعالیت در تولید محصولات کشاورزی مردسرپرست به ارتقاء پایداری خانوارهای خویش یاری رساندند. البته آنان با مشارکت در این سامانه‌ها به اندازه‌ی زمانی که در باغچه‌های خانگی فعالیت داشتند، موفق به بهبود پایداری نشدند. بدین‌ترتیب، پژوهش حاضر پیشنهاد می‌کند که کارشناسان و سیاست‌گذاران با نگاهی جنسیت‌محور به مسایل بخش کشاورزی بپردازند. زیرا به حاشیه راندن زنان از این بخش به مفهوم تبدیل آنان از عناصر فعال اقتصادی به مصرف‌کنندگانی با سبک زندگی متفاوت می‌باشد که این تغییر بی‌تردید اقتصاد محلی و ملی را با دشواری‌های فراوانی مواجه می‌سازد و پیامدهای هنگفتی را به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

اجتماعی؛ اقتصادی؛ باغچه خانگی؛ جنسیت؛ خانوار؛ زیست‌محیطی

مراجع