بررسی وضعیت مثبت اندیشی کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد و تأثیر آن بر مهارت‌های ارتباطی این کتابداران

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آبان 1400  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2021.23563.0

نویسندگان

نرگس افخمی¹؛ معصومه تجعفری ²؛ محسن نوکاریزی ³؛ سید محسن اصغری نکاح ⁴

¹دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی/دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

²استادیار /دانشگاه فردوسی مشهد

³استاد/دانشگاه فردوسی مشهد

⁴دانشیار/دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مقدمه: یکی از ویژگی‌های شخصیتی مهم در افراد، مثبت ­اندیشی است که توانایی ایجاد مهارت‌ها را افزایش می‌دهد. از سویی، داشتن کارکنانی با مهارت‌های ارتباطی قوی، یکی از عوامل مهم موفقیت یک سازمان خدماتی است. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی وضعیت مثبت‌اندیشی کتابداران کتابخانه­ های عمومی مشهد و تأثیر آن بر مهارت‌های ارتباطی آنها است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش کلیه کتابداران کتابخانه­ های عمومی مشهد (70 نفر) بودند. نمونه موردنظر (59 نفر) بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان، با روش نمونه ­گیری تصادفی ساده انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه استاندارد مثبت ­اندیشی اینگرام و ویس­نیکی و پرسشنامه محقق‌ساخته مهارت‌های ارتباطی بود که روایی آنها مورد تأیید قرار گرفت و پایایی هر دو پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم­ افزار اس‌پی‌اس‌اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ­ها: یافته ­های پژوهش نشان داد که میانگین همه مؤلفه ­های مثبت­اندیشی کتابداران کتابخانه­ های عمومی مشهد پایین­تر از سطح مطلوب بود. همچنین، مثبت ­اندیشی به‌طور معناداری بر مهارت‌های ارتباطی کتابداران تأثیر داشت. بررسی جزئی‌تر نشان داد که برخی مؤلفه‌های مثبت‌اندیشی اثرگذاری بیشتری بر مؤلفه‌های مهارت‌های ارتباطی کتابداران داشتند، به طوری که مؤلفه تفکر مثبت روزانه و ارزیابی دیگران از خویش بیشترین تأثیر را بر مهارت‌های ارتباط کلامی داشت. همچنین، مؤلفه‌ای که بیشترین تأثیر را بر مهارت‌های ارتباط غیرکلامی داشت، مؤلفه ارزیابی دیگران از خویش بود. در مقابل، مؤلفه خوداعتمادی کمترین تأثیر را بر مهارت‌های ارتباط کلامی و غیرکلامی داشت.
نتیجه: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، فراگیری یا تقویت توان مثبت ­اندیشی به‌صورت مستقیم در افزایش و بهبود مهارت‌های ارتباطی اثرگذار خواهد بود. بنابراین تقویت مثبت­ اندیشی کتابداران از طرق مختلف از جمله اجرای کارگاه ­ها و دوره­ های آموزشی، زیر نظر گروه ­ها و انجمن ­های حرفه ­ای، و تخصیص بودجه معین برای کلیه هزینه ­های این فعالیت‌ها پیشنهاد می ­شود.

کلیدواژه‌ها

مثبت‌اندیشی؛ مهارت‌های ارتباطی؛ کتابداران؛ کتابخانه‌های عمومی؛ مشهد

مراجع

اشرفی­ریزی، حسن، امرایی، مرتضی، پاپی، احمد، بهرامی، سوسن، سموعی، راحله (1391). مؤلفه­های مهارت‌های ارتباطی و ارتباط آنها با ویژگی­های جمعیت­شناختی در کتابداران دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. فصلنامه نظام­ها و خدمات اطلاعاتی، 2(1)، 92-79. بازیابی شده در 11 فروردین 1396 از:

http://iss.srbiau.ac.ir/article_2292_28f76e3369d8ce29c9a825c101297c69.pdf

الدر، لینداف، پول، ریچارد (1388). اندیشه بهتر، زندگی بهتر در 25 گام. ترجمه مصطفی مهران و افسانه هیرمن پور. اصفهان: افسانه هیرمن پور.

امینی، اکرم (1389). ارزیابی مهارت‌های ارتباطی کتابداران کتابخانه­های عمومی شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

برکو، روی ام، ولوین، آندرو دی، ولوین، دارلین آر (1378). ارتباطات. ترجمه محمد اعرابی و داود ایزدی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

حیدری­ علی نظری، رضا (1387). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت­اندیشی بر شیوه گروهی بر سازگاری دانش­آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

دستغیب، مریم، علیزاده، حمید، فرخی، نورعلی (1391). تأثیر آموزش مهارت‌های مثبت­اندیشی بر خلاقیت دانش­آموزان دختر سال اول دبیرستان، مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4، 1- 18. بازیابی شده در 17 فروردین 1396 از: http://journal.bpj.ir/article_523724_ce17f78152141230941f36a9bbae2c7a.pdf

دهقانی فیروزآبادی، طیبه، آرین، سیده خدیجه (1388). بررسی میزان اثربخشی خودگویی­های درونی مثبت بر افزایش باورهای خودکارآمدی عمومی زنان. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 5(15)، 125-148. بازیابی شده در 27 فروردین 1396 از: https://jep.atu.ac.ir/article_2228_c216ab3f23356204f8e741e9bf13f441.pdf

رهنما، ساناز، فتاحی، رحمت‌الله، دیانی، محمدحسین (1394). بررسی میزان و عوامل مؤثر بر برخورداری کتابداران از مهارت‌های ارتباطی:‌ مطالعه موردی کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات،30(3)، 875 – 898.. بازیابی شده در 15 خرداد 1396 از:

http://ensani.ir/file/download/article/20160910115519-9543-218.pdf

سلیگمن، مارتین ای پی (1386). خوشبینی آموخته شده. ترجمه قربانعلی خدایی. تهران: نشر چنار.

سلیگمن، مارتین ای پی (1389). شادمانی درونی: روانشناسی مثبت­گرا در خدمت خشنودی پایدار. ترجمه مصطفی تبریزی، رامین کریمی و علی نیلوفری. تهران: نشر دانژه.

سیدحسینی، شهره، خسروی، عبدالرسول، بصیریان جهرمی، رضا (1395). بررسی مهارت‌های ارتباطی کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی شهر بوشهر از دیدگاه کتابداران و مراجعه­کنندگان به کتابخانه: رویکرد مقایسه­ای. فصلنامه دانش­شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 9(33)، 51-61. بازیابی شده در 27 فروردین 1396 از

http://qje.iau-tnb.ac.ir/article_525975_26115a256ef93e66f4cdc5f0651e5fff.pdf

سیماراصل، نسترن، فیاضی، مرجان، قلی­پور، آرین (1389). تبیین پیامدهای عوامل روان­شناختی مثبت در سازمان. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، 5(17)، 23- 45. بازیابی شده در 15 خرداد 1396 از

http://journal.iams.ir/article_48_a4f8866ae16e78982499bc925b073dc1.pdf

فقیهی، سمانه (1387). بررسی اثربخشی مهارت‌های مثبت­اندیشی بر رضایت شغلی کارکنان کارخانه خودرو سبزوار. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

قویدل، سمیه، گیلوری، عباس، نوشین فرد، فاطمه (1391). کتابداران و مهارت‌های مثبت­اندیشی، مطالعه موردی کتابخانه­های مرکزی دانشگاه­های زیر پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مستقر در شهر تهران. پژوهش­نامه کتابداری و اطلاع­رسانی،2(2)، 245-262. بازیابی شده در 25 تیر 1396 از

http://ensani.ir/file/download/article/20140507153250-9910-49.pdf

کریمی، لعیا، بنی‌اقبال، ناهید، تفرشی، شکوه، همایی، رضا (1391). میزان و نحوه به‌کارگیری مهارت‌های ارتباطی توسط کتابداران کتابخانه­های دانشگاه­های دولتی اصفهان. مدیریت اطلاعات سلامت، 9(1)، 42- 54. بازیابی شده در 15 اردیبهشت 1396 از

http://ensani.ir/file/download/article/20121210080959-9567-103.pdf

موسوی­نسب، سید محمدحسین، تقوی، سید محمدرضا (1385). خوش­بینی- بدبینی و راهبردهای کنار آمدن: پیش­بینی سازگاری روان­شناختی در نوجوانان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 12(4)، 380-389. بازیابی شده در 15 خرداد 1396 از: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-127-fa.html

واگان، لیون (1384). روش­های آماری برای متخصصان کتابداری و اطلاع­رسانی: رویکرد کاربردی و ساده برای درک، استفاده و تفسیر علم آمار. ترجمه کیوان کوشا و محمدرضا قانع. تهران: چاپار.

وکیلی، محمد (1387). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت­اندیشی بر افزایش میزان سازگاری دانش­آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

ونترلا، اسکات (1387). قدرت جادویی تفکر مثبت (10 دستورالعمل برای کسب بهترین نتیجه در کار و زندگی). ترجمه سمانه شادمان. تهران: مرندیز.

­وود، جولیا تی (1379). ارتباطات میان فردی. ترجمه مهرداد فیروز بخت. تهران: انتشارات مهتاب.

هارجی، اون، ساندرز، ک، دیکسون، د (1384). مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات میان فردی. ترجمه خشایار بیگی، تهران: رشد.

همپتون، الوود (1381). نگرش مثبت. ترجمه فهیمه نظری. تهران: مؤسسه ایز ایران.

Akor, P. U., & Udensi, J. N. (2013). Functions of interpersonal communication in rendering reference services in two University libraries in Nigeria. Library Philosophy and Practice (e-journal), Paper 896. Retrieved March 15, 2017 from http://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/896

Boelen, P. A. (2007). Psychometric properties of the Dutch version of the automatic thought questionnaire -positive (ATQ - P). Cognitive Behavior Therapy, 36(1), 23- 33.

https://doi.org/10.1080/16506070600874315

Caprara, G., Steca, P., Gerbino, M., Paciello, M., & Vecchio, G. M. (2006). Looking for adolescents’ well-being: Self-efficacy beliefs as determinants of positive thinking and happiness. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 15(1), 30-43.

https://doi.org/10.1017/S1121189X00002013

Chelladurai, P., & Haggerty, T. R. (1991). Measures of organizational effectiveness of Canadian national sport organization. Canadian Journal of Sport Science, 16(2), 126-133. Retrieved March 11, 2016 from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1647858/

Fredrickson, B. L. (1998). What good are positive emotions?. Review of General Psychology, 2(3), 300-319. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.3.300

Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions.
Journal of American Psychologist, 56(3), 218-226. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.218

Fredrickson, B. L. (2003). The value of positive emotions. American Scientist, 91, 330 - 335. Retrieved June 25, 2017 from https://www.americanscientist.org/sites/americanscientist.org/files/20058214332_306.pdf

Gerolimos, M., & Konsta, R. (2008). Librarians’ skills and qualifications in a modern informational environment. Library Management, 29(8-9), 691-69 .https://doi.org/10.1108/01435120810917305

Gordeeva, T. O., & Osin, E. N. (2010). Positive thinking as a factor of academic achievement in senior school students. Voprosy Psikhologii, 1, 24-33. Retrieved April 20, 2017 from https://www.researchgate.net/publication/292237818

Hargie, O. W. (1997). The handbook of communication skills. London: New York: Routledge. Retrieved April 2, 2017 from http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/07294360.2016.1176999?scroll=top&needAccess=true

Ingram, R. E., & Wisnicki, K. S. (1988). Assessment of positive automatic cognition. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(6), 898-902. Retrieved April 22, 2017 from https://eric.ed.gov/?id=EJ388400

Kreicie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607–610.

https://doi.org/10.1177/001316447003000308

Myles-Pallister, J. D., Hassan, S., Rooney, R. M., & Kane, R. T. (2014). The efficacy of the enhanced Aussie optimism positive thinking skills program in improving social and emotional learning in middle childhood. Frontiers in Psychology, 5, 909-928. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00909

Perci, L., & Rossiter, J. R. (1980). Advertising strategy: A communication theory approach. New York: Praeger.

Wang, H. H., Chen, H. T., Lin, H. S., & Hong, Z. R. (2016). The effects of college students’ positive thinking, learning motivation and self-regulation through a self-reflection intervention in Taiwan. Higher Education Research & Development, 36(1), 201-216.

https://doi.org/10.1080/07294360.2016.1176999

Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and resilience. Journal of Management, 33(5), 774-800. Retrieved March 1, 2017 from https://digitalcommons.unl.edu/managementfacpub/36