تأثیر مدیریت بقایای برنج بر خصوصیات رشدی، عملکرد کمّی و کیفی ارقام کلزا(Brassica napus)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 10، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 54، دی 1401، صفحه 769-782   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2021.68463.1018

نویسندگان

حمید امانی پور¹؛ سیدکیوان مرعشی^{* 2}

¹گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

حفظ بقایای گیاهی با حداقل بهم خوردگی خاک می­تواند جایگزین مناسبی برای سوزاندن بقایا بعد از برداشت برنج باشد. بر این اساس و به‌منظور بررسی اثر مدیریت‌های مختلف بقایای برنج بر صفات کمّی و کیفی کلزا (Brassica napus) ، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح­ پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 98- 1397 در اراضی کشاورزی جهاد کشاورزی شهرستان ایذه واقع در شمال استان خوزستان انجام شد. عامل اصلی مدیریت بقایای برنج در چهار سطح شامل 1- کشت مرسوم و مطابق عرف منطقه 2- کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج 3- کشت در بقایای برنج با ارتفاع 20 سانتی‌متر 4- کشت در بقایای برنج با ارتفاع 40 سانتی‌متر و عامل فرعی سه رقم کلزا شامل رقم 401، 4815 و Okapi بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد، اثر مدیریت بقایای برنج بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و درصد پروتئین دانه معنی‌دار بود. اثر نوع رقم بر تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه معنی‌دار بود، ولی در مورد سایر صفات معنی‌دار نبود. اثر متقابل مدیریت بقایای برنج و نوع رقم بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین وعملکردانه معنی‌دار، ولی بر وزن هزار دانه، درصد روغن و درصد پروتئین دانه معنی­دار نبود. بیشترین عملکرد دانه (46/2449 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج در رقم 4815 و کمترین عملکرد دانه (41/1187 کیلوگرم در هکتار) در مدیریت کشت در بقایای برنج با ارتفاع 40 سانتی‌متر در رقم 401 مشاهده شد. بیشترین درصد پروتئین و روغن دانه در تیمار کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج به‌ترتیب به‌میزان 62/21 و 16/48 درصد حاصل شد و در مورد سایر مدیریت­ها تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. به‌طور کلی، نتایج نشان داد که استفاده از کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج در بهبود اکثر صفات رشدی و عملکردی کلزا مؤثر بود. ضمناً رقم 4815 در شرایط استفاده از کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج در کلیه صفات مورد بررسی مناسب­تراز رقم 401 و Okapi بود و این رقم در این نوع مدیریت کشت در منطقه توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

حفظ بقایا؛ سوزاندن بقایا؛ درصد پروتئین؛ درصد روغن

مراجع

Amoli, N., Kashi, A.K., and Rameah, V.A., 2007. Effects of planting date, plant density and nitrogen fertilizer on yield of cauliflower as second crop after rice in Mazandaran. Seed and Plant 22(4): 473-487. (In Persian with English Summary) doi.org/10.22092/spij.2017.110699

Asoudar, M.A., Zalqi, F., and Shahrestani, S.A., 2017.Rinciples of crop residue management, tillage and rotation in conservation agriculture. Publication of Agricultural Education. Agricultural Research, Education and Extension Organization, Iran. (In Persian)

Association of Official Analytical Chemists, (AOAC), 2005. Official Methods of Analyses, 14^th Ed; Association of official Analytical Chemists: Washington, DC, USA.

Azad Marzabadi, M., Mostafavi Rad, M., and Faraji, S., 2012. Evaluation of growth stages, physiologic traits and seed qualitative characteristics in advanced winter rapeseed varieties in Arak. New Finding in Agriculture 7(1): 5-18. (In Persian with English Summary)

Azimi Rad, M.R., 2018. Characteristics and yield of eleven spring rapeseed cultivars in Ardabil region. M.Sc. Thesis, Mohaghegh Ardabili University, Iran. (In Persian with English Summary)

Chegeni, M., Ansari-dust, S., and Eskandari, H., 2014. Effect of tillage methods and residuals management on some physical properties of soil to achieve sustainable agriculture. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 24(2): 31-40. (In Persian with English Summary)

Daneshvarran, Z., Esfahani, M., Payman, M., Rabiei, M., and Samiezadeh, H., 2009. Effect of seedbed preparation methods on grain yield, yield components and some growth indices of rapeseed (Brassica napus L.) as a second crop in paddy fields. Journal of Water and Soil Science 12(46): 189-202. (In Persian with English Summary) doi.org/20.1001.1.22518517.1387.12.46.47.1

Fallah, S., and Yadavi, A., 2013.Interaction of residues of maize cropping and fertilizer on seed and oil yield of rapeseed. Journal of Crop Production and Processing 3(7): 25-36. (In Persian with English Summary) doi.org/20.1001.1.22518517.1392.3.7.3.2

Farzin, A.R., Noor-Mohammadi, G., and Shiranirad, A.H., 2007. An investigation on quantitative and qualitative characters of 25 winter rapeseed cultivars. Journal of Agricultural Sciences 12(2): 429-437. (In Persian with English Summary)

Fooladivand, S., Aynehband, A., and Naraki, F., 2009. Effects of tillage method, seed rate and microelement spraying time on grain yield and yield components of rapeseed (Brassica napus L.) in warm dryland condition. Journal of Food, Agriculture and Environment 7(3&4): 627-633.

Frouzandeh Shahraky, A., and Khajehpour, M.R., 2006. Effects of seed preparation methods on vegetative growth, yield components and seed and oil yields of sunflower as the second crop. Journal of Science and Technology of Agricultural and Natural Resources 9(4): 161-170. (In Persian with English Summary) doi.org/20.1001.1.22518517.1384.9.4.11.0

Gharineh, M.H., and Nadian, H., 2005. Sustainable agriculture and its approaches. Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran. 421 p. (In Persian)

Ghasemi Nejad, M., Seyed Ahmadi, S.A., Basirizadeh, M.H., Heidarzadeh, I., and Amirizadeh, K., 2018. Executive program and technical instructions for autumn crops. Jahad Agricultural Organization of Khuzestan, Iran. (In Persian)

Hammel, J.E., 1995. Long-term tillage and crop rotation effects on winter production in northern Idaho. Agronomy Journal 87: 16-22.

Jan, A., Amanullah, Akbar, H., and Blaser, B.C., 2012. Chickpea response to tillage system and phosphorus management under daryland conditions. Journal of Plant Nutrition 35(1): 64-70.

KeliddarMohammadi, B., Ghadiri, H., and Kazemeini, A.R., 2010. Effect of wheat residue, common and new herbicides on the growth, yield and yield components of corn. pp. 318. In: Proceedings of 11^th Iranian Crop Science Congress. Tehran, Iran. (In Persian)

Khaledian, P., 2021. The world of economics examines the oil industry: The opportunity to liberalize prices. World Economy Newspaper. Issue 5008. (In Persian)

Khamadi, F., Mesgarbashi, M., Hasibi, P., Farzaneh, M., and Enayatzamir, N., 2015. Influence of crop residue and nitrogen levels on nutrient content in grain wheat. Applied Field Crops Research 28(4): 158-166. (In Persian with English Summary) doi.org/10.22092/aj.2016.106753

Khattak, M.K., and Khan, M.J., 2005. Effect of different tillage practices on weed and yield of chickpea under sandy loam soil conditions. Pakistan Journal of Weed Science Research 11(3-4): 157-164.

Khoshanazar, M.R., Ahmadi, M.R., and Ghanadha, M.R., 2000. A study of adaptation and yield capacity of rapeseed (Brassica napus L.) cultivars and line. Iranian Journal of Agricultural Science 31: 341-352. (In Persian with English Summary)

Komeili, H., RezvaniMoghaddam, P., Ghodsi, M., Nassiri Mahallati, M., and Jalal Kamali, M., 2017. Effect of different tillage methods and the rate of crop residues on yield, yield components and economic efficiency of wheat. Cereal Research 6(3): 323-337. (In Persian with English Summary) doi.org/20.1001.1.22520163.1395.6.3.5.7

Latif, S., and Anwar, F., 2008. Quality assessment of moringa concanensis seed oil extracted through solvent and aqueous enzymatic techniques. Grasas Aceites 59: 67–73. doi.org/10.3989/gya. 2008.v59. i1.493

Malhi, S.S., Lemke, R., Wang, Z.H., and Chhabra, B.S., 2006. Tillage, nitrogen and crop residue effects on cropyield, nutrient uptake, soil quality and greenhouse gas emissions. Soil and Tillage Research 90: 171-183. doi.org/10.1016/j.still.2005.09.001

Messiga, A.J., Ziadi, N., Morel, C., Grant, C., Tremblay, G., Lamarre, G., and Parent, L.E., 2012. Long term impact of tillage practices and biennial P and N fertilization on maize and soybean yields and soil P status. Field Crop Research 133: 10–22. doi.org/10.1016/j.fcr.2012.03.009

Mirzaei, M., Mahmoudabadi M., and Naghavi, H., 2017. Investigation of the effect of burning and mixing plant residues on the concentration of some soil-soluble cations in field conditions. Second International Conference on Plant, Water, Soil and Air Modeling, Kerman, Iran. (In Persian with English Summary)

Moradi, M., and Ghodrati, G., 2014. Comparison of yield potential of 12 varieties of rapeseed under climatic conditions of Khuzestan. Journal of Plant Production Sciences 3(2): 1-7. (In Persian with English Summary)

Mosavitalab, S., and HabibiAsl, J., 2014. Study methods of tillage in volume of water and yield for wheat production method in Khuzestan. Applied Field Crops Research 27(103): 55-60. (In Persian with English Summary) doi.org/10.22092/aj.2014.101205

Mousavi Booger, A., 2017. Investigation of the effect of tillage methods in different cycles on crop yield and physical and chemical properties of soil in climatic conditions of Karaj. Ph.D. Thesis, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Iran. (In Persian)

Omidi, H., Tahmasebi Sarvestani, Z., Ghalavand, A., and Modarres Sanavi, S.A.M., 2006. Evaluation of tillage systems and row distances on grain yield and oil content in two canola (Brassica napus) cultivars. Iranian Journal of Field Crop Science 7(2): 97-111. (In Persian with English Summary) doi.org/20.1001.1.15625540.1384.7.2.1.5

Ossible, M., Crookston, R.K., and Larson, W.E., 1992. Sub surface compaction reduces the root and shoot growth and gain yield of wheat. Agronnomy Journal 84: 34-38. doi.org/10.2134/agronj1992.00021962008400010008x

Pirasteh-Anosheh, H., 2016. Influence of planting method and density on yield, yield components and oil percentage of rapeseed in different tillage systems. Journal of Plant Ecophysiology 7(23): 95-103. (In Persian with English Summary) doi.org/10.1016/j.indcrop.2012.02.016

Putte, A.V., Govers, G., Diels, J., Gillijns, K., and Demuzere, M., 2010.Assessing the effect of soil tillage on crop growth: A meta-regression analysis on European crop yields under conservation agriculture. European Journal of Agronomy 33: 231–241. doi.org/10.1016/j.eja.2010.05.008

Reintam, E. Kuht, J., Loogus, H., Nugis, E., and Trukmann, K., 2005. Soil compaction and fertilisation effects on nutrient content and cellular fluid pH of spring barley (Hordeum vulgare L.) Agronomy Research 3(2): 189–202.

Rezaei, D., 2014. Effect of biological fertilizer on growth traits and yield of canola under drought stress. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University- Ilam branch, Iran. (In Persian with English Summary)

Saeedipoor, S., 2016.The effect of different tillage operations and different irrigation regimes on growth indices, yield and yield components of maize in Izeh climatic conditions. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University- Ahvaz Branch, Iran. (In Persian with English Summary)

Toushieh, V., 2004. Effect of dryland wheat straw on yield and protein content at dryland wheat. 2004. Iranian Journal of Soil and Water Research 17: 151-162. (In Persian with English Summary)