بررسی اثرات بستر کشت بر ویژگی‏های رویشی و عملکرد دو گونه مرزه سهندی (Satureja sahendica) و سنبله‌‏ای (S. spicigera) تحت شرایط دیم

پژوهشهای زراعی ایران

دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 64، دی 1400، صفحه 407-419   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2021.71701.1070

نویسندگان

بابک بحرینی نژاد^{* 1}؛ محمد حسین لباسچی²؛ فاطمه سفیدکن²؛ زهرا جابرالانصار¹

¹بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

²بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

یکی از راهکارهای توسعه گیاهان دارویی کشت آن‌ها در مناطق دیم است. گیاه مرزه از جنس Satureja یکی از گونه‏‌های دارویی ارزشمند است که برخی از گونه‌‏های آن به‌صورت خودرو در ایران رویش دارند. این مطالعه با هدف بررسی اثرات بستر کشت بر ویژگی‏‌های رویشی و عملکرد دو گونه مرزه تحت شرایط دیم اجرا شد. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه، قطر بوته، تاج‏‌پوشش و تعداد ساقه در هر بوته در گونه سنبله‌‏ای دیده شد. همچنین بیشترین مقادیر وزن خشک کل و برگ به‌ترتیب با 695 و 470 کیلوگرم در هکتار در گونه سنبله‌‏ای مشاهده شد. تیمار کاه اگرچه در سال اول آزمایش باعث کاهش وزن‏‌خشک مرزه‌ها شد ولی در سال دوم موجب افزایش آن شد. کود حیوانی فقط در سال اول باعث افزایش اندکی در عملکرد هر دو محصول شد. بیشترین مقادیر صفات اندازه‌گیری شده در هر دو گونه در سال آخر آزمایش مشاهده شد به‏‌طوری‌که این مقادیر برای وزن خشک برگ برای گونه‏‌های سنبله‌‏ای و سهندی به‌ترتیب برابر با 1018 و 855 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین مقادیر شاخص سطح برگ و شاخص برداشت در سال اول آزمایش به‌‏ترتیب با مقادیر 59/4 و 72 مشاهده گردید. در مجموع برای تولید مرزه تحت شرایط دیم مشابه با این پژوهش می‌‏توان کشت گونه سنبله‌‏ای را بدون به‌‏کارگیری تیمارهای کودحیوانی و کاه توصیه نمود. اگرچه به‌‏کارگیری این مواد در عمق بیشتری از خاک احتمالاً می‏‌تواند اثربخشی بیشتری بر رشد و عملکرد این گیاهان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

کاه؛ کود حیوانی؛ گیاهان دارویی؛ مرزه

مراجع

1. Akbarinia, A. 2013. Response of Satureja sahendica to nitrogen and plant density. Iranian Journal of Medical and Aromatic Plants 29 (2): 261-268. (in Persian with English abstract).
2. Akrami nejad, O., Saffari, M., and Abdolshahi, R. 2016. Effect of organic and chemical fertilizers on yield and essential oil of two ecotypes of savory (Satureja hortensis) under normal and drought stress conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 13 (4): 675-686. (in Persian with English abstract).
3. Alimardan, E., Salehi Shanjani, P., Jafari, A. A., and Tabaei Aghdaei S. R. 2015. Evaluation of yield and morphological traits in Iranian populations of Yarrow (Achillea millefolium and A. bieberestini L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 31 (4): 661-675. (in Persian with English abstract).
4. Alizadeh, A., Khoshkhui, M., Javidnia, K., Firuzi, O. R., Tafazoli, E., and Khalighi, A. 2010. Effects of fertilizer on yield, essential oil composition, total phenolic content and antioxidant activity in Satureja hortensis (Lamiaceae) cultivated in Iran. Journal of Medicinal Plants Research 4 (1): 33-40. (in Persian with English abstract).
5. Babalar, M., Mumivand, H., and Hadian, J. Effects of nitrogen and calcium carbonate on growth, rosmarinic acid content and yield of Satureja hortensis L. Journal of Agricultural Science 2 (3): 92-98.
6. Bahreininejad, B. 2012. Effects of water deficit on physiological characteristics, growth indices, irrigation water use efficiency and essential oil content and components of Thymus PhD thesis, Faculty of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan.
7. -Bakhtiari, M., Mozafari1, H., Karimzadeh Asl, Kh., Sani, B., and Mirza, M. 2020. Plant growth, physiological, and biochemical responses of medic savory [Satureja macrantha (Makino) Kudô] to bio-organic and inorganic fertilizers. Journal of Medicinal Plants and By-products 1: 9-17. (in Persian with English abstract).
8. Bastami, A., Amirnia, R., Sayyed, R. Z., and El Enshasy, H. A. The effect of mycorrhizal fungi and organic fertilizers on quantitative and qualitative traits of two important Satureja species. Agronomy 11 (7): 1-13.
9. -Đorđević, T., Sarić-Krsmanović, M., and Gajić Umiljendić, J. 2018. Phenolic compounds and allelopathic potential of fermented and unfermented wheat and corn straw extracts. Chemistry & Biodiversity 16 (2): 1-13.
10. Ghanbari Odivi, A., Fallah, S., Karimi, M., and Lori Gooini, Z. 2021 a. The effect of organic and chemical fertilizers on growth, yield and essential oil of hyssop (Hyssopus officinalis). Journal of Soil Management and Sustainable Production 11 (2): 143-158. (in Persian with English abstract).
11. Ghanbari Odivi, A., Fallah, S., Karimi, M., and Lori Gooini, Z. 2021 b. Effects of livestock and chemical fertilizers on growth, yield, and essential oil of Dracocephalum kotschyi Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 37 (3): 502-512. (in Persian with English abstract).
12. Hosseinpour, M., Pirzad, A., Habibi, H., and Fotokian, M. H. 2011. Effect of biological nitrogen fertilizer (Azotobacter) and plant density on yield, yield components and essential oil of Anise. Agricultural Science and Sustainable Production 21 (1): 69-88. (in Persian with English abstract).
13. Jamzad, Z. 2012. Flora of Iran. No. 76: Lamiaceae. Research Institute of Forest and Rangelands. Tehran.
14. Liu, N., Li, Y., Cong, P., Wang, J., Guo, W., Pang, H., and Zhang, L. 2021. Depth of straw incorporation significantly alters crop yield, soil organic carbon and total nitrogen in the North China Plain. Soil & Tillage Research 205: 1-9.
15. Mirjalili, A., Lebaschi, M. H., Ardakani, M. R., Heidari Sharifabad, H., and Mirza, M. 2020. Evaluation of morphological traits and yield of Satureja bachtiarica affected by density and organic fertilizers under dryland farming conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 18 (3): 357-371. (in Persian with English abstract).
16. Mu, X., Zhao, Y., Liu, K., Ji, B., Guo, G., Xue, Z., and Li, C. 2016. Responses of soil properties, root growth and crop yield to tillage and crop residue management in a wheat–maize cropping system on the North China Plain. European Journal of Agronomy 78: 32-43.
17. Naiji, M., and Souri, M. K. 2016. Evaluation of growth and yield of savory (Satureja hortensis) under organic and biological fertilizers toward organic production. The Plant Production 38 (3): 93-103. (in Persian with English abstract).
18. Nathalie, J., and Bréda, J. 2003. Ground based measurements of leaf area index: a review of methods, instruments and current controversies. Journal of Experimental Botany 54: 2403-2417.
19. Nooshkam, A. 2014. The effects of irrigated and rainfed conditions on vegetative yield and essential oil yield of two medicinal species, Satureja khuzistanica Jamzad and rechingeri Jamzad in North of Khuzestan. Electronic Journal of Crop Production 7 (2): 61-76. (in Persian with English abstract).
20. Pirzad, A., Yoosefi, M., Darvishzadeh, R., and Raei, Y. 2013. Effect of different rates of zeolite and nitrogen fertilizer on yield and harvest index of flower, grain, essential oil and seed oil of Calendula officinalis Agricultural Science and Sustainable Production 23 (2): 61-75. (in Persian with English abstract).
21. Rahimi, A. R., and Babakhanzadeh Sajirani, E. 2021. Effect of vermicompost and some of macro nutrients on plant growth, nutrient uptake and quantity and quality of savory (Satureja hortensis ) essential oil. Journal of Plant Production 27 (4): 133-149. (in Persian with English abstract).
22. Rezakhani, A., and Haj Seyed Hadi, M. R. 2017. Effect of manure and foliar application of amino acids on growth characteristics, seed yield and essential oil of coriander (Coriandrum sativum). Iranian Journal of Field Crop Science 48 (3): 777-786. (in Persian with English abstract).
23. Saki, A., Mozafari, H., Karimzadeh Asl, Kh., Sani, B., and Mirza, M. 2019. Plant yield, antioxidant capacity and essential oil quality of Satureja mutica supplied with cattle manure and wheat straw in different plant densities. Communications in Soil Science and Plant Analysis 50 (21): 2683-2693.
24. Tabaei-Aghdaei, S. R., Mahdi Navesi, F., Lebaschi, M. H., Najafi-Ashtiani, A., Sefidkon, F., and Jafari, A. A. 2017. Evaluation of genetic variation of performance in Satureja mutica and isophylla under dry farming in Damavand. Iranian Journal of Rangelands Forests Plant Breeding and Genetic Research 25 (1): 72-81. (in Persian with English abstract).
25. Yazdi Samadi, B., Rezaei, A. M., and Valyzadeh, M. 2013. Statistical Designs in Agricultural Research.Tehran University Publications, 764p.