تأثیر گفتمان‌های ارسطو، خواجه نصیرالدین طوسی، و ملاصدرا در نابرابری‌های جنسیتی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 12، دوره 52، شماره 2 - شماره پیاپی 105، آذر 1399، صفحه 237-256   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2021.44096.0

نویسنده

مهرانگیز نعمتی^*

دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه غرب دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تأثیر زبان و گفتمان در ایجاد نابرابری‌های جنسیتی موضوعی قابل توجه و کنکاش است که لازم است بیش از پیش بدان پرداخته شود. در این میان نقش اندیشمندان قطعاً تأثیرگذارتر و بسا حساس‌تر است؛ چرا که عملاً فرهنگ، آداب و رسوم و قوانین با الهام از همین اندیشه‌ها شکل می‌گیرد، گسترش می‌یابد و پایدار می‌شود. پس لازم است با بررسی مداوم اندیشه‌ها و قرار دادن آنها در بوته‌ی نقد به پالایش آنها همت گماشت. روش‌های تحلیل انتقادی گفتمان در این راستا ابزارهایی مؤثر و کارگشایند که در به‌دست آوردن تحلیلی علمی از این متون پژوهشگر را یاری می‌کنند. این مقاله در نظر دارد با نقد و تحلیل اندیشه‌های ارسطو، خواجه نصیرالدین طوسی و ملاصدرا در مورد زنان، به بیان این نکته بپردازد که زبان ما و نوع گفتمانی که به‌کار می­‌بریم در ایجاد تغییرات در جهان و شکل‌یابی هویت افراد تأثیر‌گذار است؛ گفتمانی که در سخنان برخی از فیلسوفان ظهور یافته و پایه‌گذار بسیاری از نابرابری‌های جنسیتی موجود در جهان شده است.

کلیدواژه‌ها

زبان؛ نابرابری جنسیتی؛ گفتمان؛ ارسطو؛ خواجه نصیرالدین طوسی؛ ملاصدرا

مراجع

ارسطو، سیاست، مترجم حمید عنایت، تهران، 1327.

بروس، فینک، سوژه‌ی لاکانی بین زبان و ژوئیسانس، ترجمه محمد علی جعفری، تهران، ققنوس، 1397.

دریفوس، هربرت و پل رابینیو، میشل فوکو: فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، مترجم حسین بشرویه، تهران: نشر نی، 1376.

رجب­‌زاده، شهرام، «احول ضعفای عقول»، زنان، سال ششم، شماره 36، 1378.

سلطانی، علی‌اصغر، زبان، گفتمان، قدرت، تهران، نشرنی، 1384.

شولتز، دوان، نظریه‌های شخصیت، مترجم یحیی سید‌ محمدی، ویرایش، 1388.

شیرازی، صدرالدین‌محمد، الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة، الجزء الثانی من السفر الثالث، المطبعة العلمیة، بقم، بی­‌تا.

طوسی، نصیر‌الدین، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، خوارزمی، 1373.

عظیمی‌نژادان، شبنم، زن، معمار جامعه‌ مردسالار، تهران، اختران، 1383.

فرکلاف، نورمن، تحلیل انتقادی گفتمان، مترجمان، فاطمه شایسته‌پیران، شعبان­علی بهرام  پور و دیگران، ویراستاران محمد نبوی و مهران مهاجر، دفتر مطالعات و توسعه‌ رسانه‌ها، تهران، 1387.

محمدی اصل، عباس، جنسیت و زبان شناسی اجتماعی، تهران، گل آذین، 1388.

محمدی اصل، عباس، جنسیت و آگاهی تاریخی، تهران، گل آذین، 1393.

میشل، آندره، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمه محمدجعفر پوینده، نگاه، تهران، 1376.

میشل، آندره، جنبش اجتماعی زنان، ترجمه هما زنجانی‌زاده، مشهد، نیکا، 1372.

میل، جان استوارت، کنیزک کردن زنان، مترجم خسرو ریگی، بانو، 1377.

هاشمی، محمد،«مهم‌‌ترین مسائل زنان ایران چیست؟» (میزگرد با حضور دکتر محمد هاشمی و دیگران)، زنان، سال ششم شماره 33، 1376.

یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی، 1389.

Fairclough, Norman, Language and Power, London: Longman, 1989.

Fairclough, Norman, Discourse and Social Change, Cambridge: Polity Press, 1992.

Foucault, M., The Archaeology of Knowledge, London: Routledge, 1972. 

Lacan, J. Ecrits: A Selection. London: Tavistock, 1977.

Laclau, E. and Mouff, C. Hegemony and Social Strategy. Towards a Radical Democratic Politics. London: Verso, 1985.