تحلیل فلسفی معرفت‌شناسی عقل نظری در بازدارندگی خشونت‌گرایی دینی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آبان 1400

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2021.44304.0

نویسندگان

سید حسین حسینی الهی^{* 1}؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی²؛ سید مجید میردامادی³

¹جامعه المصطفی العالمیه

²دانشگاه فردوسی

³جامعه المصطفی

چکیده

خشونت، یکی از گسترده‌ترین و پرفرازونشیب پدیده‌ی روزگار ما است. به‌یقین، خشونت به‌عنوان یک رفتار دِهشَت انگیز مبتنی بر تضییع حقوق دیگران، نه‌تنها هیچ ملازمه و ارتباطی با عقلانیت ندارد، بلکه عقل با تمام نیرو به مقابله با خشونت‌گرایی به پا می‌خیزد. ازآنجایی‌که دین یک امر عقلانی است و ارتباط تنگاتنگ باعقل دارد، خشونت نمی‌تواند مستند به دین و بر خواسته از آن باشد. نویسنده در نوشتار حاضر با روش توصیفی/تحلیلی و با استمداد از معرفت‌شناسی عقل نظری، در جستجوی رابطه‌ی میان تعقل و خشونت است. هدف از این پژوهش، اثبات عدم تقارن میان عقلانیت و به‌تبع دیگر مسائل عقلانی با خشونت، است. بر این معیار، نتایج فلسفی پژوهش نشان می‌دهد نه‌تنها هیچ نوع ملازمه و رابطه‌ای میان تعقل با خشونت و درنتیجه میان دین و خشونت، فرهنگ و خشونت و اخلاق و خشونت وجود ندارد، بلکه عقل و به‌تبع آن دیگر امور عقلانی به‌عنوان منبع معرفتی و تربیتی هر نوع رفتار خشونت‌آمیز و خشونت‌طلبی را نفی می‌کند و آدمی را بیش‌ازپیش به برپایی جهان امن و آرامش با هم نوعان و دیگر موجودات، ملزم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عقلانیت؛"؛ عقل نظری؛"؛ خشونت؛"؛ "؛ فرهنگ عقلانی؛"