اثر رقابت بر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بهره‌وری در کشت مخلوط سویا (Glycine max (L) Merrill) و ارزن (Panicum miliaceum L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 آبان 1400  

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2021.71312.1056

نویسندگان

میثم نامداری¹؛ رحمت عباسی ²؛ همت اله پیردشتی³؛ فائزه زعفریان ²

¹گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

²گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

³استاد گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست‌فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.

چکیده

تفاوت در خصوصیات فیزیولوژیکی و زراعی گیاهان نقش مهمی در ارتباط بین گونه‌ای دارد. لذا به منظور ارزیابی رقابت و تعاملات بین گونه‌ای ارزن و سویا در نسبت‌های مختلف کشت مخلوط بصورت جایگزینی آزمایشی در دو سال زراعی (1396-97 و 98-1397) و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به ترتیب ارزن-سویا) بود. نسبت‌های مختلف کاشت اثر معنی-داری بر ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی و فعالیت کل میکروبی خاک ارزن و سویا داشت. نتایج نشان داد کشت خالص سویا در طی مراحل مختلف رشد دارای بیشترین ارتفاع بوته بود. با افزایش سهم کاشت سویا در کشت مخلوط ارتفاع ساقه ارزن افزایش یافت. سویا بر خلاف گیاه ارزن در بین نسبت‌های مختلف کشت مخلوط موفق به تولید شاخص سطح برگ بیشتری در مقایسه با کشت خالص شد. درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی و میزان فعالیت کل میکروبی خاک (عمق 30-0 سانتیمتر) نیز در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود. نسبت کاشت 25:75 و 50:50 به ترتیب با میانگین 23/1 و 02/1 دارای نسبت برابری زمین بالاتر از یک بودند و افزایش بهره‌وری در تولید محصول در الگوی کشت مخلوط 25:75 مربوط به کاهش تسلط رقابتی گیاه سویا، ایجاد رابطه مکملی و افزایش عملکرد دانه ارزن بود.

کلیدواژه‌ها

تثبیت بیولوژیکی نیتروژن؛ رقابت؛ شاخص سطح برگ؛ فعالیت کل میکروبی خاک