سیستم‌های بین‌المللی پیچیده-آشوبی و نظریۀ نوین دیپلماسی دفاع شبکه‌ای

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 10، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19، دی 1400   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2021.68320.1017

نویسنده

فرهاد قاسمی^*

دانشیار روابط بین الملل ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه تهران

چکیده

دیپلماسی دفاع، دارای پیشینۀ تاریخی طولانی و همزاد با قدرت نظامی است که وظیفۀ کاربست آن را در قالب دیپلماسی در زمان جنگ و صلح به‌عهده داشته است. به‌دلیل پیچیدگی و آشوبی شدن سیستم بین‌الملل، در قالب الگوی غیرخطی، قدرت، به‌عنوان پیشران اصلی دیپلماسی دفاع، به الگوی شبکه‌ای تغییر یافته است که پیچیدگی ساختاری، فرایندی، سازه‌ای، و قاعده‌ای را به‌عنوان ویژگی‌های تعریف‌کنندۀ آن مطرح کرده است. با توجه به نوپدیدی سیستم‌های بین‌المللی غیرخطی و جدال‌های نظری در این حوزه، ادبیات روابط بین‌الملل در تبیین دستگاه تحلیلی دیپلماسی دفاع دچار عقب‌ماندگی جدی هستند و برهمین‌اساس، این پرسش اساسی به‌عنوان دغدغۀ اصلی پژوهش حاضر مطرح است که «برپایۀ اصول و مبانی نظریۀ سیستم‌های پیچیده و آشوبی، دستگاه تحلیلی دیپلماسی دفاع، چگونه قابل‌بازسازی مفهومی است». در پاسخ به این پرسش و با بهره‌گیری از روش آبدکشن که بر واقعیت‌های نوپدید و شیوۀ یافتن بهترین تبیین برای آن‌ها تأکید دارد، مقاله حاضر، دیپلماسی دفاع شبکه‌ای چندلایه را به‌عنوان مفهومی نوآورانه به ادبیات روابط بین‌الملل ارائه می‌دهد. ویژگی اصلی این مفهوم، دلالت آن بر دیپلماسی دفاع به‌عنوان یک سیستم با هسته مرکزی سخت بر محوریت سیستم‌های کنترل واحد‌ـ‌پایه‌ای است که سیستم‌های کنترل دیگر، به‌عنوان سیستم‌های حمایتی بر روی آن بنیان نهاده شده و در قالب سیستم یکپارچه با پیوندهای کارکردی میان لایه کنترلی، به‌صورت هیبریدی عمل می‌کند. 

کلیدواژه‌ها

قدرت؛ دیپلماسی دفاع؛ سیستم های بین المللی پیچیده و آشوبی؛ قدرت نظامی؛ دیپلماسی دفاع شبکه ای

مراجع