تحلیل ساختاری معدن سرب و روی تکیه در کمربند فلززایی ملایر- اصفهان، باختر ایران

زمین شناسی اقتصادی

دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 30، 1400، صفحه 627-643   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v13i3.86454

نویسندگان

رضا علی پور^{* 1}؛ سیده زهرا حاجیلو¹؛ احمد حسینخانی²

¹گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران

²شرکت معادن سرمک، تهران، ایران

چکیده

معدن سرب و روی تکیه در بخش شمال ­باختری کمربند فلزایی ملایر- اصفهان و در پهنه سنندج- سیرجان قرار‌گرفته است. در این پژوهش، کانه ­زایی و ویژگی ­های ساختاری این معدن و به ویژه گسل­ های کنترل­ کننده کانه­ زایی با بهره­ گیری از تصاویر هوایی ارتوفتو، برداشت­ های صحرایی و انجام آنالیزهای شیمیایی مورد بررسی قرار‌گرفته است. به طورکلی، کانه ­زایی در معدن سرب و روی تکیه به دو شکل سولفیدی درون­زاد و کربناتی برون ­زاد است. در منطقه مورد بررسی دو سیستم گسلی اصلی با روندهای شمال ­باختری- جنوب­ خاوری و شمال­ خاوری- جنوب­ باختری در محدوده معدن باعث دگرریختی شده و کانسنگ سولفیدی اغلب در راستای این گسل ­ها تشکیل‌شده­ است. این گسل­ ها که ابتدا در یک محیط کششی در زمان کرتاسه آغازین تشکیل شده ­اند، در مراحل پیشرفته دگرریختی ناحیه ­ای و ناشی از عملکرد زمین‌ساخت وارون در کرتاسه پایانی به گسل ­های معکوس پرشیب تبدیل شده ­اند. شواهد زمین‌ساخت وارون در منطقه مورد بررسی به صورت تشکیل گسل­ های راندگی میان­بر با شیب کم و گسل­ های چین­ خورده است.  

کلیدواژه‌ها

زمین‌ساخت وارون؛ کانه زایی؛ راندگی میان بر؛ سنندج- سیرجان؛ معدن تکیه

مراجع

Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L. and Mouthereau, F., 2005. Convergence history across Zagros, Iran: Constraints   from collisional and earlier deformation. International Journal of Earth Sciences, 94(3): 401–419. https://doi.org/10.1007/s00531-005-0481-4

Ahmadi Khalaji, A., Esmaeily, D., Valizadeh, M.V. and Rahimpour-Bonab, H., 2007. Petrology and geochemistry of the granitoid complex of Boroujerd, Sanandaj-Sirjan Zone, Western Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 29(1): 859–877. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2006.06.005

Alavi, M., 1994. Tectonics of the Zagros orogenic belt of Iran: New data and interpretations. Tectonophysics, 229(3–4): 211–238. https://doi.org/10.1016/0040-1951(94)90030-2

Butler, R.W.H., Tavarnelli, E. and Grasso, M., 2006. Structural inheritance in mountain belts: an Alpine-Apennine perspective. Journal of Structural Geology, 28(11): 1893–1908. https://doi.org/10.1016/j.jsg.2006.09.006

Coward, M., 1994. Inversion tectonics. In: P.L. Hancock, (Editor), Continental Tectonics. Pergamon, Oxford, pp. 289-304.

Ehya, F., Lotfi, M. and Rasa, I., 2010. Emarat carbonate-hosted Zn–Pb deposit, Markazi Province, Iran: A geological, mineralogical and isotopic (S, Pb) study. Journal of Asian Earth Sciences, 37(2): 186–194. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2009.08.007

Esmaeili Sevieri, A., Karimpour, M.H., Malekzadeh Shafaroudi, A. and Mahboubi, A., 2019.  Knowledge-driven Approach to Exploration of Carbonate Hosted Zinc and Lead Deposits, Case study: North Irankuh district, Isfahan – Iran. Journal of Economic Geology, 11(4): 565–602. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/econg.v11i4.79111

Esna Ashari, A., Tiepolo, M., Valizadeh, M.V., Hassanzadeh, J. and Sepahi, A.A., 2012. Geochemistry and zircon U–Pb geochronology of Aligoodarz granitoid complex, Sanandaj-Sirjan zone, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 43(1): 11–22. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2011.09.001

Ghasemi, A. and Talbot, C., 2006. A new tectonic scenario for the Sanandaj–Sirjan Zone (Iran). Journal of Asian Earth Science, 26(6): 683–693. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2005.01.003

Harding, T. and Lowell, J.D., 1979. Structural styles, their plate-tectonic habitats, and hydrocarbon traps in petroleum provinces. AAPG bulletin, 63(7): 1016–1058. https://doi.org/10.1306/2F9184B4-16CE-11D7-8645000102C1865D

Hosseinkhani, A., 2013. Geology of Takiyeh Zn-Pb mine (Shazand, Markazi province). Sormak Mining Company, Tehran, Report 1, 76 pp.

Hou, Z. and Zhang, H., 2015. Geodynamics and metallogeny of the eastern Tethyan metallogenic domain. Ore Geology Review, 70(1): 346–384. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2014.10.026

Karimpour, M.H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Alaminia, Z., Esmaeili Sevieri, A. and Stern, C.R., 2019. New hypothesis on time and thermal gradient of subducted slab with emphasis on dolomitic and shale host rocks in formation of Pb-Zn deposits of Irankuh Ahangaran belt. Journal of Economic Geology, 10(2): 677–706. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/econg.v10i2.76528

Karimpour, M.H. and Sadeghi, M., 2018. Dehydration of hot oceanic slab at depth 30–50 km: KEY to formation of Irankuh-Emarat PbZn MVT belt, Central Iran. Journal of Geochemical Exploration, 194(1): 88–103. https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2018.07.016

Konstantinovskaya, E.A., Harris, L.B., Poulin, J. and Ivanov, G.M., 2007. Transfer zones and fault reactivation in inverted rift basins: Insights from physical modelling. Tectonophysics, 441(1–4): 1–26. https://doi.org/10.1016/j.tecto.2007.06.002

Mahmoudi, S., Corfu, F., Masoudi, F., Mehrabi, B. and Mohajjel, M., 2011. U–Pb dating and emplacement history of granitoid plutons in the northern Sanandaj–Sirjan Zone, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 41(3): 238–49. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2011.03.006

Mohajjel, M. and Fergusson, C.L., 2014. Jurassic to Cenozoic tectonics of the Zagros Orogen in northwestern Iran. International Geology Review, 56(3): 263–287. https://doi.org/10.1080/00206814.2013.853919

Niroomand, S., Haghi, A., Rajabi, A., Tabbakh Shabani, A.A. and Song, U.C., 2019. Geology, isotope geochemistry, and fluid inclusion investigation of the Robat Zn-Pb-Ba deposit, Malayer-Esfahan metallogenic belt, southwestern Iran. Ore Geology Review, 112(1): 103040. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2019.103040

Rajabi, A., Mahmoodi, P., Rastad, E., Niroomand, S., Canet, C., Alfonso, P. and Yarmohammadi, A., 2019. Comments on “Dehydration of hot oceanic slab at depth 30–50 km: Key to formation of Irankuh-Emarat Pb-Zn MVT belt, Central Iran” by Mohammad Hassan Karimpour and Martiya Sadeghi. Journal of Geochemical Exploration, 205(1): 106346. https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2019.106346

Rajabi, A., Rastad, E. and Canet, C., 2012. Metallogeny of Cretaceous carbonate hosted Zn–Pb deposits of Iran: geotectonic setting and data integration for future mineral exploration. International Geology Review, 54(14): 1649-1672. https://doi.org/10.1080/00206814.2012.659110

Saura, E. and Teixell, A., 2006. Inversion of small basins: effects on structural variations at the leading edge of the Axial Zone antiformal stack (Southern Pyrenees, Spain). Journal of Structural Geology, 28(11): 1909–1920. https://doi.org/10.1016/j.jsg.2006.06.005

Shahbazi, H., Siebel, W., Pourmoafee, M., Ghorbani, M., Sepahi, A.A., Shang, C.K. and Vousoughi Abedini, M., 2010. Geochemistry and U–Pb zircon geochronology of the Alvand plutonic complex in Sanandaj–Sirjan Zone (Iran): new evidence for Jurassic magmatism. Journal of Asian Earth Sciences, 39(6): 668–683. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2010.04.014

Sylvester, A.G. and Smith, R.R., 1976. Tectonic transpression and basement-controlled deformation in San Andreas fault zone, Salton Trough, California. AAPG Bulletin, 60(12): 2081-2102. https://doi.org/10.1306/C1EA3A73-16C9-11D7-8645000102C1865D

Vaezipour, M.J. and Kholghi, M.H., 1986. Geological map of Varche, scale 1:100,000. Geological Survey of Iran.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185– 187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371

Wiltschko, D.V., 1981. Thrust sheet deformation at a ramp: summary and extensions of an earlier model. In: K.R. Mc Clay and N.J. Price (Editors), Thrust and Nappe Tectonics. The Geological Society of London, London, pp. 55–65. https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1981.009.01.06

Yassaghi, A. and Madanipour, S., 2008. Influence of a transverse basement fault on along-strike variations in the geometry of an inverted normal fault: Case study of the Mosha Fault, Central Alborz Range, Iran. Journal of Structural Geology, 30(12): 1507–1519. https://doi.org/10.1016/j.jsg.2008.08.006

Zanchi, A., Berra, F., Mattei, M., Ghassemi, M.R. and Sabouri, J., 2006. Inversion tectonics in central Alborz, Iran. Journal of Structural Geology, 28(11): 2023–2037. https://doi.org/10.1016/j.jsg.2006.06.020