فرایند رمزگردانی در بین گویشوران دوزبانه لکی-فارسی براساس متغیرهای سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 4، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 25، اسفند 1400، صفحه 79-110   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.71918.1047

نویسندگان

طاهره افشار^* ؛ فری نوش گراوند

گروه زبانشناسی- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه ایلام- ایلام- ایران

چکیده

در بافت‌های دو یا چندزبانه، تماس زبانی گویشوران در کنش‌های اجتماعی روزمره به پدیده رمزگردانی منجر می‌شود. تعاریف گوناگونی برای رمزگردانی ارائه شده است. اما رایج‌ترین تعریف عبارت است از: استفاده بیش از یک زبان در یک پاره‌گفتار یا کنش ارتباطی. رمزگردانی از دیدگاه‌های مختلف جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و دستوری مورد بررسی قرار می‌گیرد. رسمی و معیار بودن زبان فارسی و همچنین اعتبار اجتماعی، علمی و فرهنگی آن در مقایسه با زبان‌های بومی محلی، گفتار گویشوران این زبان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زبان لکی نیز ازجمله زبان‌هایی است که گویشوران آن در بافت‌های گوناگون و به دلایل متفاوت، تغییر رمز می‌دهند. پژوهش حاضر به بررسی پدیده رمزگردانی در بین گویشوران لک زبان و با در نظر گرفتن سه عامل جامعه‌شناختی سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار می‌پردازد. داده‌های مرتبط با رمزگردانی 120 نفر از گویشوران دوزبانه لکی-فارسی شهرستان کوهدشت در طول 10 جلسه‌ی 45 تا 60 دقیقه‌ای ضبط و ثبت گردید. داده‌ها در سه گروه سنی 13-7، 35-18 و 50 سال به بالا در بین زنان و مردان و در دو بافت رسمی شامل مدرسه، اداره و بانک و غیررسمی شامل خانواده، محله و بازار جمع‌آوری گردید. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام و در بخش آمار استنباطی از آزمون خی 2 استفاده شد. نتایج نشان داد که سه عامل سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار در میزان رمزگردانی گویشوران تأثیرگذارند. به گونه‌ای که میزان رمزگردانی به زبان فارسی در بین زنان و افراد با سن کم و در بافت رسمی بیشتر اتفاق می‌افتد.

کلیدواژه‌ها

سن؛ بافت وقوع گفتار؛ جنسیت؛ دوزبانگی؛ رمزگردانی

مراجع

 ابراهیمی، معصومه. (1393). خاستگاه، تاریخ و فرهنگ لک‌ها، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره 37، صص 61-78.

اسپالسکی، برنارد. (1387). زبانشناسی اجتماعی. علی رحیمی و زهرا باقری. تهران: جنگل.

2 - بشیر، حسن و شعاعی‌شهرضا، محمدحسین. (1397). ارتباطات میان فرهنگی و گفتگوی ادیان: مطالعه موردی «سه موسسه در انگلستان». دو فصلنامه علمی پژوهشی دین و ارتباطات، سال بیست و پنجم، شماره اول (پیاپی 53)، بهار و تابستان 1397، صص 193-234.

3 - بشیرنژاد، حسن. (1397). تحلیلی اجتماعی-زبان‌شناختی بر جایگاه و کاربرد مازندرانی و فارسی در استان مازندران، فصلنامه علمی- پزوهشی زبان‌پژوهی. دانشگاه الزهرا، سال دهم، شماره 27.

4 - پورحسینی، فرشته. (1393). تحلیل رمزگردانی از دیدگاه کلامی در دوزبانه‌های کردی- فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی. دانشگاه سمنان.

5 - حیدری، عبدالحسین و همکاران. (1394). دلایل رمزگردانی دوزبانه ترکی آذری-فارسی در پرتو مدل زبان مانریس و نظریه صفر، فصلنامه علمی-پژوهش زبان‌پژوهی. دانشگاه الزهرا، سال هفتم، شماره 16.

6 - خراسانی، محمدامین. (1397). سنجش و تحلیل توسعه‌یافتگی نواحی روستایی شهرستان کوهدشت، مهندسی جغرافیایی سرزمین، دوره دوم، شماره 4، پاییز و زمستان 1397.

7 - سعیدی، زری و آریان‌پویا، مهسا. (۱۳۹۴). تحلیلی بر فرایند رمزگردانی در گویشوران دوزبانه از منظر متغیرهای بافت وقوع گفتار، سن و جنسیت، علم زبان، سال 3، شماره 5، پاییز و زمستان 1395.

8 - عالی‌پور، کامین. (1383). دستور زبان لکی، ضرب‌المثل‌ها و واژه‌نامه، خرم‌آباد: افلاک.

9 - غیاثیان، مریم‌السادات و رضایی، حکیمه. (1393). بررسی پدیده رمزگردانی با نگاهی به گفتار دوزبانه‌های ارمنی-فارسی تهرانی، علمی-پژوهشی (وزارت علوم). شماره 20، صص 103-122.

10 - کاشفی، نسیم. (1395). بررسی پدیده رمزگردانی در بین گویشوران دوزبانه: تأثیر عامل جنسیت، سن و شخصیت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

11 - نجفی، ابوالحسن. (1384). مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی. تهران: نیلوفر.

 

12- Auer, P. (1984). Code switching in conversation. Language, interaction and identity. London: Rouledge.

13- Bassiouney, R. (2006). Functions of code switching in Egypt: Evidence from Monologues. Studies in semitic languages and linguistics. Vol 46. Leiden: Brill Publishers.

14- Bhatia, T.K. & Ritchi, W.C. (Ed.). (2013). The Handbook of Bilingualism and Multi lingualism. 2^nd Edition. Oxford: Blackwell Publishing Ltd.

15- Brown, R. & Gillman, A. (1960). The pronouns of power and solidarity. In T.Sebeok (Ed.), Style in language, 253-276. Cambridge, Mass: MIT Press.

16- Coupland, N. (2007). Style: language, variation, and Identity key topics in sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press.

17- Ferguson, G. (2009). Towards and agenda for classroom codeswitching research. International journal of bilingual education and bilingualism, 12(2), 231-241.

18- Fischer, J. L. (1972). Social influences in the choice of a linguistic variant. Word, 14, pp 47-56.

19 - Fishman, J. A. (1968). Sociolinguistic perspective on the study of bilingualism, In: Linguistics, 39, 21-49.

20 - Gallois, C., & Ogay, T., & Giles, H. (2005). Communication accommodation theory: A look back and a look ahead. In Theorizing about culture and communication. W. B. Gudykunst(eds.). Thousand Oaks, CA: Sage.

21- Giles, H. & Ogay, T. (2006). Communication accommodation theory. In B. Whaley & W.

22- Giles, H. (1973). Accent mobility: A model and some data. Anthropological linguistics, 15, pp.  87-109.

 23- Giles, H. (1979). Accommodation Theory. Optimal Levels of Convergence, Oxford: Basil Blackwell.

24- Giles, H., Coupland, J., & Coupland. N. (Eds.). (1991). The context of accommodation: Developments in applied sociolinguistics. New York: Cambridge University Press.

25- Gumperz, J.J. (1982). Discourse Strategies. Cambridge: Cambridge University Press.

Hoffman, C. (1991). An introduction to bilingualism. New York: Longman.

26- Myers-Scotton, C. (1993). Social motivations for code switching: Evidence from Africa. Oxford: Oxford Clarendon Press.

27- Myers-Scotton, C. (2002). Contact linguistics in: bilingual encounters and grammatical outcomes. Oxford University Press. Oxford: New York.

28- Nilep, c. (2006). Code switching in sociocultural linguistics. Colorado research in linguistics, Vol.19. Boulder: University of Colorado.

29- Poplock, S, (1985). Contrasting patterns of codeswitching in two communities. Aspects of multilingualism. Upssala: Borgstorms, pp 51-77.

30 - Poplock, S. (1980). Sometimes I’ll start a sentence in English y termino en spanol: toward a typology of code switching. Linguistics, 18, pp 581-618.

31- Rahimian, M. (2010). Communication Accommodation Theory in Conversation with Second Language Learners. Master of Arts Thesis. Department of Linguistics. University of Manitoba.

32- Rezaeian, F. (2009). Structural and social aspects of code switching among Iranian/Canadian bilinguals. M.A. thesis, Simon Fraser University.