تحلیل اثرات توانمندی اجتماعی بر بهبود مشارکت سیاسی زنان روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان تبریز)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 36، شهریور 1400، صفحه 177-147   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2021.50462.0

نویسنده

وکیل حیدری ساربان^*

استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

توانمندسازی زنان مطلقا پدیدة جدیدی نیست. در طول تاریخ بشریت در تمامی کشورهای جهان به دلایل متعددی بحث توانمندسازی زنان مطرح بوده است. چیزی که امروزه توانمندسازی زنان را از گذشته متمایز می‎سازد، تغییر و جابه­جایی از تمرکز بر توسعه و ارتقای رفاه اجتماعی زنان به تمرکز بر توانمندسازی آنان بر بهبود مشارکت سیاسی از منظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در عصر حاضر است. هدف این مقاله تبیین اثرات توانمندسازی اجتماعی بر بهبود مشارکت سیاسی زنان روستایی شهرستان تبریز است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش تحلیلی-تبیینی است که با استفاده از روش پیمایش انجام شده است. در این تحقیق روش گردآوری داده‌ها برای پاسخ‌گویی به سؤالات تحقیق، به دو صورت (اسنادی) و پیمایشی (داده‌های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش­نامه بوده است. جامعة آماری مورد مطالعه در این پژوهش، شامل کل زنان روستایی بالای 15 سال ساکن در مناطق روستایی شهرستان تبریز می‌باشد (31204N=) که از این بین تعداد 380 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه­ گیری تصادفی ساده به ­عنوان نمونة آماری انتخاب شدند. روایی صوری پرسش‌نامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. مطالعة راهنما در منطقه مشابه جامعة آماری با تعداد30 پرسش‌نامه صورت گرفت و با داده‌های کسب­ شده و استفاده از فرمول ویژة کرونباخ آلفا در نرم­افزار SPSS، پایایی بخش‌های مختلف پرسش‌نامة تحقیق 78/0 الی 89/0 بدست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که به جز متغیرهای تعاون اجتماعی و تعامل اجتماعی، بین تمامی متغیرهای توانمندسازی اجتماعی (مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، رضایتمندی اجتماعی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ارزش‌مندی اجتماعی) با بهبود مشارکت سیاسی زنان روستایی رابطة معنی‌داری وجود دارد. در کل، با مددگیری از یافته‌های تحقیق می‌توان با ارتقای مؤلفه‌های اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، رضایتمندی و مسئولیت‌پذیری زمینة مشارکت سیاسی زنان روستاییان روستایی را بهبود بخشید تا آنان به عاملیت و آمریت فردی در تعیین سرنوشت اجتماعی خودشان پی برده و به تداوم آن همت بگمارند. 

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ مشارکت سیاسی؛ توانمندسازی اجتماعی؛ توسعة اجتماعی؛ توسعة روستایی؛ شهرستان تبریز

مراجع

1. احمدی، ا.، و رضایی، ح. (1394). رابطة رفاه اجتماعی با مشارکت سیاسی معلمان (مطالعة موردی: معلمان شهر مریوان). فصل­نامة برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3(4)، 266-231.
2. احمدی، ح. (1389). مشارکت اجتماعی دانش­آموزان و عوامل مؤثر بر آن. فصل­نامة جامعه‌شناسی ایران، 2(4)، 1-26.
3. ازکیا، م. و غلامرضا، غ. (1384). جامعه­شناسی توسعه (چاپ دوم). تهران: انتشارات کیهان.
4. اسماعیلی، ع. (1390). نقش عوامل اجتماعی بر مشارکت سیاسی در شهرستان گنبد گاووس. فصل­نامة مطالعات سیاسی، 13(14)، 144-127.
5. امینی، ع. ا. (1391). اثر فرهنگ سیاسی بر مشارکت سیاسی زنان و دانشجویان. فصل­نامة اطلاعات سیاسی- اقتصادی، 3(28)، 54-32.
6. بشریه، ح. (1387). جامعه­شناسی سیاسی (چاپ سوم). تهران: نشر نی.
7. بشیریه، ح. (1381). بررسی موانع توسعة سیاسی در ایران (چاپ سوم). تهران: انتشارات گام نو.
8. پناهی، م. ح. و اسماعیل، ع. (1384). تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر مشارکت سیاسی شهروندان تهران. فصل­نامة علوم اجتماعی، 29(28)، 131- 89.
9. توسلی، غ. (1384). کامیابی و ناکامی توسعه سیاسی. مجلة ایران فردا، 2(7)، 119-101.
10. جعفری نیا، غ. (1391). عوامل محدود ماندن مشارکت سیاسی زنان. پژوهش­نامةعلوم سیاسی، 1(10)، 128-126.
11. حیدری ساربان، و. (1396). عوامل بهبود مشارکت سیاسی از دیدگاه روستاییان، مطالعة موردی: شهرستان اردبیل، فصل­نامة جغرافیا و آمایش شهری و منطقه‌ای، 6(2)، 158-139.
12. حیدری ساربان، و. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی جوانان روستایی (موردشناسی: نواحی روستایی شهرستان اردبیل). فصل­نامة جغرافیا و آمایش شهری و منطقه‌ای، 9(30)، 136-113.
13. حیدری ساربان، و. (1397). سرمایة اجتماعی به‌مثابة توسعة روستایی. اردبیل: انتشارات دانشگاه محقق اردبیلی.
14. حیدری ساربان، و. (1397). نقش سرمایة اجتماعی در توانمندسازی زنان روستایی شهرستان مشگین‌شهر، (مطالعة موردی: بخش مرکزی)، فصل­نامة جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8(3)، 253-239.
15. دارابی، م. (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی زنان در استان همدان (مطالعة موردی: شهر نهاوند). فصل­نامة مطالعات جامعه­شناختی جوانان، 5(17)، 84-57.
16. سبکتگین‌ریزی، ق.، روهنده، م.، بساطیان، س. م.، و جعفری، ا. (1395). رضایتمندی و مشارکت سیاسی- اجتماعی، مطالعة موردی: شهروندان شهر کرج. مجلة جامعه‌شناسی کاربردی، 3(63)، 116-97.
17. سیف­زاده، ح. (1388). نوسازی، توسعه و دگرگونی سیاسی (چاپ دوم). تهران: نشر قومس.
18. علی‌حسینی، ع.، امام جمعه‎زاده، س. ج.، و پورنجبر، م. (1393). بررسی رابطة جامعه‎پذیری و مشارکت سیاسی زنان. پژوهش­نامة زنان، 1(5)، 185- 161.
19. کی، ا. (1383). مشارکت سیاسی و جنسیت: بررسی مقایسة مشارکت سیاسی دانشجویان دختر و پسر در تهران. فصل­نامة علمی-پژوهشی علوم انسانی الزهرا (س)، 45(12)، 128-108.
20. گیدنز، آ. (1383). جامعه­شناسی (م. صبوری، مترجم). تهران: نشر نی.
21. مرادی، گ.، صفاریان، م.، و آذرگون، ز. (1389). بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مرتبط با مشارکت سیاسی جوانان: مطالعة موردی شهر ساری. فصل­نامة پژوهش اجتماعی، 2(4)، 41- 27.
22. معتضد راد، آ. ا.، و سپهوند، ا. (1392). بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر میزان مشارکت سیاسی (مطالعه موردی: دبیران متوسطه شهرستان خرم آباد)، فصل­نامة مطالعات سیاسی، 5(19)، 92-63.
23. نجات، ج.، عبدالهی چنذانق، ح.، و حبیب‌الله، ز. (1393). بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر مشارکت سیاسی، مطالعة موردی: جوانان 15 تا 29 سال استان بوشهر. فصل­نامة ورزش وجوانان، 6(6)، 183- 171.
24. هاشمی، س. ا. (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی زنان (مطالعة موردی: زنان 18 تا 39 سال شهرستان لامرد. فصل­نامة علمی-پژوهشی زن و جامعه، 1(6)، 101- 87.
25. هانتینگتون، س.(1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی (م. محسن ثلاثی، مترجم) (چاپ دوم). تهران: نشر علم.

 

26. Agbalajobi, D. T. (2013). Women participation and the political process in Nigeria: problems and prospects. African Journal of Political Science and International Relations, 4(2), 75-82.
27. Baman, L., and Esther, D., Rohini, P., & Topalova, P (2014). Polit­ical reservation and substantive representation: Evidence from Indian Village Councils. Washington DC: World Bank.
28. Chakraborty, Sh. (2018). Women empowemrnt: A study of political participation of women in Surat. International Journal of Development Research, 7(2), 1-6.
29. Elias, J. (2014). The gender politics of economic competitiveness in Malaysia’s transition to a knowledge economy. Pacific Review, 24(5), 529–552.
30. Kasomo, D. (2013).Factors affecting women participation in electoral politics in Africa, International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 2(3), 57-63.
31. Levine, J. (2005). The social logic of politics: personal networks as contexts for political behavior. Philadelphia: Temple University Press.
32. Luka, R. C. (2014). Women and political participation in Nigeria: The imperatives of empowerment. Journal of Social Sciences and Public Policy, 2(3), 24-37.
33. Molin Mohamed, A. (2018). Women political participation and descion making Somali. Research report presented to hope university graduate school in partial fulfillment of award for a bachelor degree of public adminstartion, Mogadishu-Smolia.
34. Naz, A., Ibrahim, F., & Ahmad, W. (2015). Socio-cultrual impediments to women political empowerment pakhtun society. Academic Research International, 3(1), 163-173.
35. Nepal, R. S. (2011). Women’s political participation, empowerment and inclusions in Nepal: Survey Report, and Strategic Action Plan, 2011. Bhaktapur: Renaissance Society Nepal.
36. Ogbogu, C. O. (2014). The role of women in politics and in the sustenance of democracy in Nigeria. International Journal of Business and Social Science, 8(9), 182-191.
37. Patel, V. (2011). Discourse on women and empowerment. New Delhi: The Women Press.
38. Peterson, N. A., Lowe, J. B., Hughey, J., Reid, R. J., Zimmerman, M. A., & Speer, P. W. (2015). Measuring the intrapersonal component of psychological empowerment: Confirmatory factor analysis of the socio-political control scale. American Journal of Community Psychology, 3(8), 287-297.
39. Pirini, C., Keyes, C., Joshanloo, M., Rostami, R., & Nosratabadi M. (2013). Social participation, sense of community and social well-being: A study on American, Italian and Iranian university students. Social Indicators Research, 8(9), 97-112.
40. Wangc, T. (2004). Political Participation and Voting. Retrieved from http://www.unc.edu/- Wangc/ Class %205.doc
41. Waring, M. (2011). Womens political particiapation. The Institute of Public Policy, Auckland Universiy of Technology. Retrieved from https:// brookings.edu/blog/up-front/2019/09/04/womens-political-participation-and-development
42. Xu, Q., Perkins, D. D., & Chow, J. C. (2014). Neighboring, and social capital as predictors of local political participation in China. American Journal of Community Psychology, 4(5), 259-271.