پیش‌نگری تغییرات قلمروی کشت خرمای گنطار و حلاوی در ایران در قرن بیست و یکم

آب و خاک

مقاله 10، دوره 35، شماره 6 - شماره پیاپی 80، بهمن و اسفند 1400، صفحه 922-909   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2021.72036.1083

نویسندگان

سیده مریم افضلی¹؛ جواد خوشحال دستجردی^{* 2}؛ عزیز تراهی³

¹دانشجوی دکتری آب و هواشناسی کشاورزی ، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان

²دانشیار، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان

³استادیار پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری

چکیده

یکی از مسائل مهم کنونی بشر تولید مواد غذایی بیشتر برای جمعیت رو به رشد جهان است. اقلیم هر منطقه اهمیت بسزایی در بخش کشاورزی و میزان تولیدات آن دارد. کشور ایران یکی از کشورهای خرماخیز جهان است که از نظر تولید و صادرات خرما در جهان، رتبه دوم را دارا می‌باشد. این گیاه دارای ۲۰۰ جنس و ۴۰۰۰ گونه است که هر کدام توانایی تطبیق با منطقه‌ای از مناطق خشک را دارد و می‌تواند در محل مناسب خود بیشترین تولید و بازده اقتصادی را داشته باشد. با توجه به پدیده‌ی گرمایش جهانی و چالش‌های پیش‌آمده ناشی از آن، برنامه‌ریزان در تلاش هستند با آگاهی از شرایط اقلیمی کنونی و آتی و انتخاب گیاهان پایا با عمر طولانی‌تر حداکثر بازدهی اقتصادی را از هر منطقه به دست آورند. لذا یکی از بهترین مدل‌ها جهت شناخت رویشگاه‌های بالقوه کشت، مدل حداکثر آنتروپی است. در تحقیق حاضر، مدل CCSM4 با سناریوهای RCP2.6، RCP4.5، RCP6.0 و RCP8.5 برای پیش‌نگری و استعدادیابی مناطق مختلف کشور برای دو رقم خرمای حلاوی و گنطار انتخاب و مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج نشان داد که پراکنش و سطح زیر کشت ارقام خرمای گنطار و حلاوی متفاوت است و در دوره‌های آتی سطح مطلوب کشت رقم گنطار کاهش و سطح مطلوب کشت رقم حلاوی افزایش خواهد یافت. آزمون جک‌نایف نشان داد که این مدل در پیش‌بینی قلمرو مطلوب کشت بر اساس معیار سطح زیر نمودار (⁴AUC) موفق بوده است (بالاتر از ۹۰/۰).

کلیدواژه‌ها

آنتروپی حداکثر (MaxEnt)؛ ایران؛ حلاوی؛ گنطار؛ مدل CCSM4؛ مطلوبیت قلمرو کشت

مراجع

• Allbed A., Kumar L., and Shabani F. 2017. Climate change impacts on date palm cultivation in Saudi Arabia. The Journal of Agricultural Science 155(8): 1203-1218.
• Anderson R.P., Lew D., and Peterson A.T. 2003. Evaluating predictive models of species' distributions criteria for selecting optimal models. Ecological Modelling 162: 211-232.
• Baaghideh M., Azizzadeh J., Ahmadi H., and Entezari A. 2020. Climate change impacts on the cultivation areas of date palm tree in Iran. Arabian Journal of Geosciences, 13(22): 1-20.‏
• Chao C.T., and Krueger R.R. 2007. The date palm (Phoenix dactylifera): Overview of biology, uses, and cultivation. HortScience 42(5): 1077-1082.
• Darand M., and Hamidi S. 2021. Prediction of temperature changes in Iran based on different scenarios. Scientific Research Journal of Natural Hazards 10(28): 85-104
• 2002. Date Palm Cultivation. https://www.fao.org/3/Y4360E/y4360e00.htm
• Graham C.H., Ferrier S., Huettman F., Moritz C., and Peterson A.T. 2004. New developments in museumbased informatics and applications in biodiversity analysis. Trends Ecology and Evolution 19(9): 497-503.
• Maleki S., Saghanian A., SoltaniKoopai S., Pourmanafi S., and Rahdari V. 2009. Modeling the suitability of waterfowl habitats and waterfront habitats of Hamoon Wetland using the maximum entropy model. Scientific Journal of Wetland Ecobiology 11(40): 6. (In Persian with English abstract)
• Mirzaei R., Homami M., Ismaili Sari A., Rezaei H., 2013. Modeling the distribution of Falco nanumanni in Golestan province. Environmental Research 4(8):152. (In Persian with English abstract)
• Mohammadi A., Alavi S., and Hosseini S.M. 2016. Determining the potential habitat of UlmusglabraHuds. Iranian Forest Journal, Iranian Forestry Association 4(10): 479. (In Persian with English abstract)
• Negaresh N. 2008. Analysis of recent droughts in Iranshahr region by SP method. Journal of Geographical Sciences 9(12): 32-58. (In Persian with English abstract)
• Phillips S.J., Anderson R.P., and Schapire R.E. 2006. Maximum entropy modeling of speciesgeographic distributions. Ecological Modelling 190: 231–259.
• Shabani , Kumar L., Esmaeili A., and Saremi H. 2013. Climate change will lead to larger areas of Spain being conducive to date palm cultivation. Journal of Food, Agriculture & Environment 11(3&4): 2441-2446.‏
• Shabani F., Kumar L., and Taylor S. 2014. Suitable regions for date palm cultivation in Iran are predicted to increase substantially under future climate change scenarios. The Journal of Agricultural Science 152(4): 543-557.
• Weber T.C. 2016. Maximum entropy modeling of mature hardwood forest distribution in four U.S. states. Forest Ecology and Management 261: 779-788.
• Zarabi M., Haghdadi R., and Yusefi H. 2019. Habitat utility modeling of organic (wild) pistachios (Pistacia vera) using Maximum entropy Method (Maxent) in Sarakhs Forest Area (Gonbadli in Khorasan Province). Iranian Journal of Ecohydrology 4(3): 820.
• ZareChahouki M., Azarnivand H., and PiriSahragard H. 2013. Modeling the habitat distribution of plant species in the rangelands of Hoz Sultan Qom by maximum entropy method. Rangeland 7(3): 212. (In Persian with English abstract)