مدیریت اقلیمی فضاهای باز محلات شهری از طریق کنترل تناسبات پوسته‌ای

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 آذر 1400  

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.72067.1087

نویسندگان

ریحانه مسگران کرمانی ¹؛ سید مجید مفیدی شمیرانی²؛ نیلوفر نیک قدم³

¹دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

²گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

³گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

عدم توجه معماری و شهرسازی معاصر به محیط زیست و سازگاری با اقلیم منطقه، مشکلات زیست محیطی فراوانی به همراه داشته است. هدف از این پژوهش در راستای حل بخشی از مسئله، دستیابی به تناسبات حاکم بر پوسته‌های فضای باز محلات شهری است که ویژگی‌های منحصر به فردی در راستای همسازی با اقلیم منطقه خود دارند. با توجه به اینکه بیش از 4/3 کشورمان را اقلیم گرم وخشک فرا گرفته است، در این مطالعه به آن پرداخته شده است. بافت قدیم شهر یزد یکی از بهترین الگوهای معماری همساز با اقلیم گرم و خشک ایران است که آموزه‌های آن می‌تواند دستورالعمل‌های مناسبی جهت معماری و شهرسازی معاصر به طراحان دهد. در این راستا سه محله از بافت تاریخی شهر یزد به عنوان نمونه‌های پژوهش انتخاب شدند. این پژوهش از نوع کاربردی و روش شناسی آن توصیفی-تحلیلی است که به روش کتابخانه‌ای و برداشت میدانی انجام گرفته است. شیوه تحقیق و تجزیه و تحلیل داده‌ها ترکیبی از دو روش کیفی و کمی بوده، که ابتدا ویژگی‌های هندسی پوسته‌های 143 پلاک از گذرها، ورودی‌ها و میدان‌های اصلی محلات برداشت شده و مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند و با مقایسه و تحلیل نتایج آن، تناسبات پوسته‌ها در این اقلیم، بدست آمدند. نتایج نشان داد، متوسط ارتفاع پوسته میدان‌ها بیشتر از گذرها و ورودی‌ها با نسبت 35/1 و 22/1 برابر می‌باشد. متوسط عرض پوسته میدان‌ها بیشتر بوده و گذرها و ورودی‌ها، به ترتیب با نسبت‌های 3/2 و 12 برابر می‌باشند. نسبت ارتفاع به عرض پوسته میدان‌ها 1 به 7/5 و در گذرها 1 به 39 ، عرض پوسته میدان‌ها حدود 6 برابر و در گذر 39 برابر ارتفاع می‌باشد. یافته‌ها حاکی از وجود نسبت‌ها و روابطی در پوسته‌ها است که تحت تأثیر ویژگی‌های اقلیمی منطقه گرم و خشک ایران قرار دارند و می‌توان آنها را در فضاهای باز محلات شهری مدیریت کرد.

کلیدواژه‌ها

مدیریت اقلیمی؛ تناسبات پوسته‌ای؛ فضای باز محلات شهری؛ اقلیم گرم و خشک؛ یزد