بررسی خصوصیات رشدی و مراحل پدیده‌شناسی دو گونه شقایق Papaver dubium L. و Papaver rhoeas L. براساس درجه روز- رشد

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 4، دوره 36، شماره 3 - شماره پیاپی 57، آذر 1401، صفحه 339-351   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2021.72672.1052

نویسندگان

ساجده گل محمدزاده¹؛ فائزه زعفریان^{* 2}؛ محمد رضوانی³

¹گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

²دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر

چکیده

نمو گیاه یـک تـوالی از وقـایع فنولـوژیکی تعریف شده است که توسط عوامل خارجی کنتـرل مـی‌شـود و تعیـین کننده تغییرات در شکل یا کارکرد برخی اندام‌ها است. دو گونه شقایق Papaver rhoeas و Papaver dubium به‌عنوان علف‌های هرز یک‌ساله زمستانه در مزارع گندم و دیگر غلات زمستانه محسوب می‌شوند. در پژوهش حاضر، مراحل پدیده‌شناسی دو گونه P. rhoeas و P. dubium در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر اساس درجه روز- رشد مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، برخی از صفات مورفولوژیکی مانند ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد گل، تعداد کپسول و ماده خشک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که گونه­های P. rhoeas و P. dubium به ترتیب از درجه روز- رشد صفر تا 56/1723 و 06/1759 به رشد خود ادامه دادند. طی این دوره، هفت مرحله پدیده‌شناسی برای این دو گونه به ثبت رسید. این مراحل شامل سبز شدن، رزت، ساقه‌دهی، غنچه‌دهی (ظهور گل آذین)، گلدهی، میوه‌دهی و رسیدگی بذر بودند. مرحله گلدهی در هر دو گونه طولانی می‌باشد که 48 روز در گونه P. dubium و 46 روز در گونه P. rhoeas به طول انجامید. نتایج نشان داد که کوتاه‌ترین و طولانی‌ترین مراحل رشدی این دو گونه علف هرز از نظر زمانی به‌ترتیب سبز شدن و ساقه‌دهی بود. بین خصوصیات مورفولوژیک دو گونه مورد بررسی از نظر ارتفاع، تعداد کپسول، تعداد برگ، تعداد گل در شرایط محیطی یکسان اختلاف قابل توجهی مشاهده شد؛ اما دو گونه مراحل نموی خود را به‌صورت هم‏زمان شروع و با سرعت تقریباً مشابهی به‌پایان رساندند. در پایان مرحله میوه‌دهی، هر بوته P. rhoeas به‌طور متوسط 13 کپسول (میانگین 386 بذر در هر کپسول) و هر بوته P. dubium حدود 14 کپسول (میانگین 423 بذر در هر کپسول) تولید کرد. در این آزمایش طول دوره رشد هر دو گونه حدود هشت ماه به‌طول انجامید.

کلیدواژه‌ها

پدیده‌شناسی؛ رسیدگی بذر؛ سبز شدن؛ علف هرز؛ مراحل رشد

مراجع

1. Aleebrahim, M.T., Meyghani, F., Rashed Mohassel, M.H., & Baghestani, M.A. (2009). Study of phenology in Russian knapweed (Acropilton repens) based on growing day degree. Applied Entomology and Phytopathology 77(2): 119-136. (In Persian with English abstract)
2. Alm, D.M., Mc Giffen, M.E., & Hesketh, J.D. (1991). Weed Phenology. Eds. Hodges T. Predicting Crop Phenology. Boca Raton FL USA: CRC Press. 191-218.
3. Azimi Motem, F., Carapetian, J., BakhshiKhaniki, G., & Talai, R. (2010). Karyotypic characterics of several Papaver species in Ardabil province. Iranian Journal of Plant Biology 1(3): 77-90. (In Persian)
4. Baskin, C.C., Milberg, P., Andersson, L., & Baskin, J.M. (2002). Non-deep simple morphophysiological dormancy in seeds of the facultative winter annual Papaver rhoeas. Weed Research 42: 194–202. https://doi.org/10.1046/j.1365-3180.2002.00275.x.
5. Berti, A., Sattin, M., Baldoni, G., Del Pino, A.M., Ferrero, A., Monterro, P., Tel, F., Viggiani, P., & Zanin, G. (2008). Relationships between crop yield and weed time of emergence ⁄ removal: modelling and parameter stability across environments. Weed Research 48: 378-388. https://doi.org/10.1111/j.1365-3180.2008.00628.x.
6. Dai, J., Wiersma J.J., Martinson K.L., & Durgan B.R. (2012). Influence of time of emergence on the growth and development of wild oat (Avena fatua). Weed Science 60(3): 389-393. https://doi.org/10.1614/WS-D-11-00204.1.
7. Dincer, I., Midilli, A., Hepbasli, A., & Karakoc, T.H. (2010). Global warming: engineering solutions. green energy and technology. Springer: Boston MA. 699 pp.
8. Chersa, C.M., & Holt J.S. (1995). Using phenology prediction in weed management: a review. Weed Research 35(6): 461-470.
9. Godoy, O., Richardson, D.M., Valladares, F., & Castro-Diez P. (2009). Flowering phenology of invasive alien plant species compared with native species in three Mediterranean-type ecosystems. Annals Botany 103: 485-494. https://doi.org/10.1093/aob/mcn232.
10. Golmohammadzadeh, S., Zaefarian, F., Rezvani, M., & Chauhan, B.S. (2022). Quantifying cardinal temperatures and thermal time for seed germination of Papaver dubium and rhoeas. Plant Ecology and Diversity 15: 67-76. https://doi.org/10.1080/17550874.2022.2088423.
11. Golmohammadzadeh, S., Zaefarian, F., & Rezvani M. (2020). Priming techniques, germination and seedling emergence in two Papaver species ( rhoeas L. and P. dubium L., Papaveraceae). Brazilian Journal of Botany 43: 503-512. https://doi.org/10.1007/s40415-020-00629-0.
12. Gorzin, M., GhaderiFar, F., Zainali, E., & Razavi, S.E. (2014). Effect of the length of various developmental periods on soybean yield and yield components. Electronic Journal of Crop Production 8(1): 21-41. (In Persian with English abstract)
13. Heap, I. (2021). International survey of herbicide resistant weeds. Available in: http:// www.weedscience.org (visited 15 September 2021).
14. Izquierdo, J., González-Andújar, J.L., Bastida, F., & Lezaún, J.A. (2009). A thermal time model to predict corn poppy (Papaver rhoeas) emergence in cereal fields. Weed Science 57: 660-664. https://doi.org/10.1614/WS-09-043.1.
15. Karlsson, L.M., & Milberg, P. (2007). A comparative study of germination ecology of four Papaver Annals Botany 99: 935-946. https://www.jstor.org/stable/26420688.
16. Pahlavani, A.H., Meyghani, F., Rashed Mohassel, M.H., & Baghestani, M.A. (2007). Study of swallow wort (Cynanchum acutum) phenology stages. Pajouhesh and Sazandegi 76: 16-24. (In Persian with English abstract)
17. Rashed Mohasel, M.H., Najafi, H., & Akbarzade, M.D. (2001). Biology and weed control. Ferdowsi Mashhad University Publishing, Mashhad, Iran. 404 Pp. (In Persian)
18. Rastegar, M.A. (2007). Weed and control mothods. University Publication Center. 412 pp.
19. Rola, H., Domaradzki, K., Kaczmarek, S., & Kapeluszny, J. (2013). Significance of thresholds in integrated methods of weeding regulation in cereals. Prog. Plant Protection 53: 96-104.
20. Sohrabi, S., Gherekhloo, J., Kamkar, B., Ghanbari, A., & Rashed Mohassel, M.H. (2016). The phenology and seed production of Cucumis melo as an invasive weed in northern Iran. Australian Journal of Botany 64: 227-234. http://dx.doi.org/10.1071/BT15256.
21. Soltani, A., & Maddah, V. (2010). Simple applications for teaching and research in agronomy. Ecological Society of Shahid Beheshti University Press. 80 pp.
22. Torra, J., Cirujeda, A., Taberner, A., & Recasens, J. (2010). Evaluation of herbicides to manage herbicide-resistant corn poppy (Papaver rhoeas) in winter cereals. Crop Protection 29: 731-736.
23. Torra, J., & Recasens J. (2008). Demography of corn poppy (Papaver rhoeas) in relation to emergence time and crop competition. Weed Science 56: 826-833. https://doi.org/10.1016/j.cropro.2010.02.011.
24. Ziska, L.H., & Dukes, J.S. (2011). Weed biology and climate change. Blackwell Publishing Ltd. USA. 248 pp.