تأثیر ساختار مالیاتی بر فقر درآمدی در اقتصاد کشورهای منتخب خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)

اقتصاد و توسعه منطقه ای

دوره 28، شماره 21، شهریور 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.2021.68088.1005

نویسندگان

حمید سپهردوست ¹؛ سید احسان حسینی‏دوست ²؛ مریم بیاتانی²؛ مرضیه رسولی²

¹دانشگاه بو علی سینا

²دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

پدیده اقتصادی فقر ناشی از نابرابری درآمدی یا همان فقر درآمدی، از چالش‏های مهم کشورهای درحال‌توسعه است؛ به‌طوری‌که از عمده‏ترین اهداف اقتصادی این کشورها، اجرای سیاست‌های کاهش فقر و تعدیل توزیع درآمد و ثروت بین اقشار مختلف جامعه است. از جمله سیاست‌های مالی دولت، توجه به ساختار مالیاتی کارا و جهت‌دهی منابع درآمدی دولت به سمت دریافت‌های مناسب و پایدار انواع مالیات‌ها است. چنانچه کاهش نابرابری در توزیع درآمد را یکی از اهداف مهم سیاست‏گذاران اقتصادی بدانیم، اتخاذ سیاست‌های مالیاتی و تأکید بر وصول انواع مالیات‏ها به‌عنوان یک منبع درآمدی پایدار، مهم‏ترین ابزار تعدیل‌کننده توزیع برابرتر درآمد برای دولت محسوب می‎گردد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر ساختار مالیاتی و اجزای آن بر وضعیت نابرابری درآمدی در کشورهای درحال‌توسعه است. برای این منظور از داده‎های اقتصادی کشورهای منتخب خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)، طی دوره زمانی 2018- 2005 و روش GLS جهت تخمین الگوی پژوهش استفاده شد. الگوی پژوهش این مطالعه، شامل متغیر ساختار مالیاتی به تفکیک انواع درآمدهای مالیاتی یعنی مالیات بر شرکت‏ها، مالیات بر کالاها و خدمات، مالیات بر درآمد اشخاص و همچنین سایر متغیرهای کلان اقتصادی تأثیرگذار بر شاخص توزیع درآمد شامل درآمد سرانه، آموزش، بیکاری و تورم است. نتایج حاصل از تخمین مدل و برآورد ضرایب نشان داد؛ مالیات بر کالاها و خدمات، اثر منفی و معنی‌دار بر وضعیت توزیع درآمد در کشورهای مورد مطالعه دارد؛ درحالی‌که وضع انواع مالیات‏های مستقیم بر درآمد که در آن ویژگی قابلیت انتقال بار مالیاتی از قشر تولیدکننده به مصرف‌کننده ضعیف‌تر است، منجر به کاهش نابرابری درآمدی و فقر می‎شود.

کلیدواژه‌ها

فقر درآمدی؛ ساختار مالیاتی؛ کشورهای درحال‌توسعه؛ MENA؛ پانل دیتا

مراجع