اثرات سرریز فضایی شهرنشینی بر همگرایی اقتصادی استان‌های ایران (در چارچوب همگرایی فضایی بتا)

اقتصاد و توسعه منطقه ای

مقاله 5، دوره 29، بهار و تابستان23، خرداد 1401، صفحه 116-147   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.2021.68839.1012

نویسندگان

محمد علی شعبانی¹؛ علی اکبر ناجی میدانی^{* 2}؛ محمود هوشمند³؛ محمد قربانی⁴

¹دانشجوی دکتری اقتصاد پردیس بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

²دانشیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

³استاد گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

⁴استاد گروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

چکیده
یکی از محورهای برنامه‌های توسعه اقتصادی در ایران، گرایش از برنامه‌ریزی بخشی به سمت برنامه‌ریزی منطقه‌ای است و هدف این گرایش، تخصیص منابع و فعالیت‌ها به هر نقطه بر مبنای استعدادها و ویژگی‌های خاص آن و کاهش شکاف رشد اقتصادی بین مناطق مختلف کشور است. بر این اساس، مطالعاتی در زمینه شناخت وضع موجود این مناطق، روند آن در آینده و شناسایی عوامل مؤثر در رشد اقتصادی هر منطقه می‌تواند برای برنامه‌ریزان اقتصادی و منطقه‌ای در تنظیم برنامه‌های توسعه اقتصادی سودمند باشد. هدف این مقاله بررسی اثرات سرریز فضایی شهرنشینی بر رشد اقتصادی استان‌های کشور و همچنین نقش شهرنشینی بر سرعت همگرایی استان‌هاست. برای این منظور، ابتدا همگرایی (بتا) رشد اقتصادی استان‌های ایران در طی سال‌های 2005 تا 2017 با استفاده از مدل پانل فضایی برآورد شده، سپس به نقش شهرنشینی در سرعت همگرایی استان‌ها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده در این پژوهش، نشان می‌دهد با توجه به اینکه رشد اقتصادی استان‌های کشور دارای اثرات فضایی و مکانی بوده و رشد هر استان متأثر از استان‌های مجاور نیز است. ازاین‌رو همگرایی فضایی از نوع بتا بین استان‌های کشور تأیید می‌شود. همچنین شهرنشینی یکی از متغیرهای مؤثر بر رشد اقتصادی استان‌ها است و اثر فضایی آن به لحاظ آماری معنی‌دار بوده و باعث افزایش سرعت همگرایی اقتصادی استان‌ها می‌شود.

کلیدواژه‌ها

همگرایی بتا؛ پانل پویای فضایی؛ شهرنشینی؛ اثرات سرریز

مراجع

References

Aghion, P., & Howitt, P. (2009). The economics of growth. MIT Press.

Akbari, N. (2005). The concept of space and how to measure it in regional studies. Iranian Economic Research Quarterly, 23, 68-39. (in Persian)

Akbari, N., & Farahmand, S. (2005). Economic convergence of Islamic countries and the study of regional spillovers with emphasis on the selected role of the Persian Gulf countries (a study based on econometrics). Quarterly Journal of Business Research, 34, 1-32.  (in Persian)

Barro, R., & X. Salai Martin, (1991), Convergence across states and regions; brookings papers on economic activity, Economic Studies Program. The Brookongs Institiution, 22(1). 107-182.

Bertinelli, L., & Black, D. (2004). Urbanization and growth. Journal of Urban Economics, 56, 80-96.

Blad, N., & Lannergren, S. (2010). Spillovers within export processing zones: A field study on domestic export companies in Kenya; Bachelor thesis NEKK01, LUND University, School of Economics and Management: Sweden.

Brata, A. G. (2009). Do geographic factors determine local economic development? MPRA Paper No. 15817.

Brulhart, M., & Sbergami, F. (2009). Agglomeration and growth: cross-country evidence. Journal of Urban Economics, 65, 48-63.

Cali, M., & Menon, C. (2009). Does urbanisation affect rural poverty? Evidence from Indian Districts, Spatial Economics Research Centre, 23, 87-105.

Conley, T., & Ligon, E. (2002). Economic distance and cross-country spillover. Journal of Economic Growth, 7(2), 157-187.

Corrado, L., & Fingleton, B. (2012). Where is the economics in spatial econometrics?  Journal of Regional Science, 52, 210–239.

Daliri, H., & Renani, M. (2010). The Effect of social capital on economic growth: explaining the theoretical framework, Journal of Economic Policy Research, 2, 25-56. (in Persian)

Dehghan Shabani, Z., & Shahnazi, R. (2017). Analysis of the effect of inter-provincial spillovers of human capital on economic growth in Iran. Economic Research, 52, 89-115. (in Persian)

Elhorst, J. P. (2014). Spatial econometrics, from cross-sectional data to spatial panels. Springer briefs in Regional Science, Springer.

Enflo, K.; Missiaia, A., & Rosés, J. (2019). The more, the merrier? Urbanization and regional GDP growth in Europe over the 20th century. University of Southern Denmark, Odense 25-26, Preliminary draft. Do not cite without permission.

Fallahi, F., & Rodriguez, G. (2007). Convergence in the canadian provinces; evidence using unemployment rates; 54th annual north american. meetings of the regional science association international, savannah, USA.

Fattahi, S., & Attar, K (2015). Investigating the income convergence of Iranian provinces panel data approach, Journal of Regional Economics and Development, 22, 189-210. (in Persian)

Foroughipour, E. (2006). Investigating the convergence of sigma and beta (absolute) between OPEC member countries (Solo and Swan Hypothesis Test 1970 to 2004), Business Research Journal, 39, 135 – 156. (in Persian)

Fingleton, B. (2008). A Generalized method of moment's estimator for a spatial model with moving average errors with application to real sstate prices. Empirical Economics, 34, 35-57.

Fay, M., & Opal, C. (2000). Urbanization without A not-so-uncommon Phenomenon. Charlotte Opal was a summer intern at The World Bank.

Glaeser, E. L.; Rosenthal, S. S., & Strange, W.C. (2010). Urban economics and entrepreneurship. Journal of Urban Economics, 67, 1-14.

Henderson, J. V. (2002). The urbanization process and economic growth: the so-what question. Journal of Economic Growth, 7, 47-71.

Henderson, J. V. (2003). Evidence on the political economy of the urbanization process. Brown University Mimeo.

Henderson, J. V. (2004). Urbanization and growth. Hand Book, Brown University.

Kazeruni, A.; Alilo, k., & Muzaffari, Zana. (2018). Investigating the simultaneous impact of foreign direct investment and urbanization rate on Iran's economic growth, Quarterly Journal of Economic Research., 71, 260-225. (in Persian)

Kasraei, I. (2007). Theory of convergence, spatial Dependence and regional growth (Evidence from the member states of the organization of the Islamic conference for application), Journal of Economic Research, 77, 27-64. (in Persian)

Keung, C. a. (2010). New evidence about regional income divergence in China. China Economic Review, 16, 293-309.

Kohansal, M., & Hamidehpour H. (2019). Spatial analysis of factors affecting economic growth with emphasis on trade in OECD countries. Economic Growth and Development Research, 34, 130-115. (in Persian)

Kumar, A., & Kober, B. (2012). Urbanization, human capital, and cross-country productivity differences. Economics Letters, 117(1), 14–17.

LeSage, J., & Pace, K.R. (2009). Introduction to spatial econometrics. Chapman and Hall/CRC, London.

Levy, M. J. (1985). Urban and metropolitan economics. New York: McGraw Hill Pubilishing Co, 9.

Lefebvre, H. (2009b). State, Space, World selected essays. Edited by Neil Brenner and Stuart Elden. University of Minnesota Press.

Li, G., & Fang, C. (2016). Spatial econometric analysis of urban and county level economic growth convergence in China. International Regional Science Review. 37, 1-38.

Mameipour, S., & Abdi, F. (2017). Investigating the effects of tourism spatial Spillover on economic growth of Iranian provinces in the framework of beta spatial convergence analysis, Journal of Tourism Planning and Development, 22, 54-76. (in Persian)

Mankiw, N, G.; Romer, D., & Weil, D, N. (1992). A contribution to the empirics of economic growth. The Quarterly Journal of Economics, 107(2). 407-437.

Masoomzadeh, S., & Shirafkan, M. (2019). Investigating the convergence of urban household costs in Iranian provinces: a spatial econometric approach. Urban Economics, 4, 23-36. (in Persian)

McKenzie, D., & Sasin, M. (2007). Migration, remittances, poverty, and human capital: conceptual and empirical challenges. Policy Research Working Paper, 4272, The World Bank.

Montmartin, M., & Herrera, M. (2014). Internal and external effects of R&D subsidies and fiscal incentives: empirical evidence using spatial dynamic panel models. Research Policy, 44, 1065-1079.

Motafaker Azad, M.; Ranjpour, R.; Karimi Takanloo, Z., & Gholami Heydariani, L. (2012). Study of economic convergence of Iranian provinces during the years 1379 to 1387, Journal of Macroeconomics, 10, 141-168. (in Persian)

Nguyen, H., & Nguyen, L. (2018). The relationship between urbanization and economic growth: an empirical study on ASEAN countries. International Journal of Social Economics. 45, 316-339.

Pfaffermayr, M. (2009). Conditional β and σ-Convergence in Space: A maximum likelihood approach, Regional Science and Urban Economics, 39, 63–78.

Shabu, T. (2010). The relationship between urbanization and economic development in developing countries. The Journal of Asian Finance, 8, 561-572.

Shahbazi, K.; Rezaei, I., & Hamidi, D. (2015). Investigating the economic convergence of the member states of the economic cooperation organization (ECO): a panel on spatial econometrics. Quarterly Journal of Business Research, 74, 155-196. (in Persian)

Roemer, D. (2010). Advanced Macroeconomics. translated by Mehdi Taghavi, Islamic Azad University, Science and Research Branch Publications, 2010. (in Persian)

Tobler, W. (1970). A computer movie simulating urban growth in the Detroit region. Economic Geography, 46, 234-240.

Williamson, J. (1965). Regional inequality and the process of national development, Economic Development and Cultural Change, 13, 1295-1336.