بررسی دامنه شبانه روزی دما در ایران با استفاده از پایگاه AgERA5

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 13، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، اردیبهشت 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2021.72332.1104

نویسندگان

سیده فاطمه اخلاقی حسینی؛ آذر زرین^* ؛ عباسعلی داداشی رودباری

گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی دمای شبانه روزی در ایران انجام شده است. برای این منظور کمینه و بیشینه دما طی دوره آماری 40 ساله (2020-1981) با استفاده از برونداد پایگاه AgERA5 بررسی و سپس دامنه شبانه‌روزی دما (DTR) محاسبه گردید. جهت درستی‌سنجی پایگاه AgERA5 از داده‌های 56 ایستگاه هواشناسی همدید و سنجه‌های آماری RMSE و R2 و برای بررسی متوسط روند از آزمون Theil-Sen استفاده گردید. نتایج درستی سنجی دمای کمینه و بیشینه نشان داد که پایگاه AgERA5 از دقت بالایی برای برآورد دما برخوردار است. نتایج نشان داد که روند ماهانه دمای کمینه و بیشینه در ایران افزایشی است. روند افزایش دما در طول زمان ثابت نبوده و در ماه‌های مختلف متفاوت است. با این حال روند افزایشی دما طی ماه‌های مختلف سال برای دو متغیر دمای کمینه و دمای بیشینه هماهنگ است. در تمامی ماه‌ها، بیشینه روند افزایشی دما در فصل زمستان و ماه مارس مشاهده می‌شود. شاخص DTR در ایران حداقل 0.48 و حداکثر 16.6درجه سلسیوس است که به‌ترتیب در ماه‌های دسامبر و ژوئیه اتفاق می‌افتد. بیشینه شاخص DTR در مناطق خشک داخلی و کمینه آن در مناطق شمالی و شمال‌غربی کشور رخ می-دهد. بیشینه روند افزایشی دمای کمینه و بیشینه در ماه مارس است که به‌ترتیب 0.8 و 1.2به ازای هر دهه افزایش می‌یابد. در مقابل بیشینه روند کاهشی دمای کمینه و بیشینه در ماه نوامبر است که به‌ترتیب با 0.1- و 0.2- به ازای هر دهه کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

روند دما؛ AgERA5؛ دامنه شبانه روزی دما (DTR)؛ ایران

مراجع