تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی بافت‌های تاریخی از منظر توسعه گردشگری

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 14، شهریور 1400، صفحه 123-144   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.48366.0

نویسندگان

مژگان شیخی نصب¹؛ مهری اذانی^{* 2}؛ مهدی مؤمنی مهدی مؤمنی³؛ مصطفی محمدی ده چشمه⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

²دانشگاه آزاد واحد نجف آباد

³مهدی مؤمنی (دانشیار مرکز تحقیقات گردشگری،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)

⁴شهید چمران اهواز

چکیده

رهیافت بازآفرینی رجوع معناداری به هویت بافت تاریخی دارد که دستیابی به آن تنها در گرو توجه به گردشگری خلاقانه شهری است. توجه به بافت فرسوده و رفع ناپایداری آن‌ها به موضوع محوری در شهرها بدل شده به‌گونه‌ای که بازآفرینی شهری با رویکرد توسعه گردشگری به‌عنوان چاره‌ای برای حفظ این‌گونه بافت‌های ارزشمند توصیه می‌گردد. ازاین‌رو پژوهش حاضر باهدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی بافت­های تاریخی از منظر توسعه گردشگری انجام شد. تحقیق حاضر با توجه به هدف، کاربردی و بر اساس روش از نوع توصیفی- تحلیلی است. مؤلفه‌های مورد مطالعه در این تحقیق در 7 عامل اجتماعی، کالبدی و زیرساختی، اقتصادی، سیاسی، ضوابط، فرهنگی و بافت فرسوده تقسیم‌بندی شدند. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از روش دیمتل فازی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش در مقدار (Di+Ri) نشان داد که بعد اقتصادی با امتیاز نهایی 159/3 با اهمیت‌ترین مؤلفه در بین مؤلفه‌های مورد مطالعه جهت توسعه گردشگری در بافت‌های قدیمی شهر اهواز می‌باشد. همچنین نتایج در مقدار (Di-Ri) نشان داد که در گروه علّی مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و سیاسی قرار دارد و اثرگذارترین آن‌ها بعد اجتماعی با امتیاز نهایی 615/0 و در گروه معلول مؤلفه‌های فرهنگی، بافت فرسوده و ضوابط قرار دارد که اثرپذیرترین آن‌ها بافت فرسوده با امتیاز نهایی 4723/0- شناسایی شد.

کلیدواژه‌ها

بازآفرینی؛ بافت تاریخی؛ گردشگری؛ اهواز

مراجع

1. ادبی فیروزجاه، ج.، ندایی، ط.، محمدی، ح.، و فتاح­زاده، ف. (1399). اولویت‌بندی و مقایسه مؤلفه‌های گردشگری ورزشی پایدار استان گیلان بین گردشگران ورزشی و جامعه میزبان. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 9(3)، 244-227.
2. اسعدی، ع.، پرتوی، پ.، و حبیبی، ک. (1399). ارزیابی محورهای مطلوب پیاده مداری به‌منظور ارتقای گردشگری شهری مطالعه موردی: بافت مرکزی و تاریخی شهر سقز. فصلنامه گردشگری شهری، 7(3)، 33-17.
3. آزاد بخت، ن. (1398)، بازآفرینی بافت­های فرسوده شهری با تاکید بر توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر بروجرد). مطالعات جغرافیای عمران و مدیریت شهری، 5(3)، 12-137.
4. پژوهان، م.، و پورمقدم، ز. (1397)، برنامه­ریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت­های تاریخی (مطالعه موردی: بافت قدیم شهر رشت). مطالعات شهری، 7(27)، 66-53.
5. پوراحمد، ا.، احمدی فرد، ن. ( 1397). بررسی نقش گردشگری خلاق در بازآفرینی بافت تاریخی (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران). پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 6(1)، 90-75.
6. پوراحمد، ا.، احمدی فرد، ن. (1397). بررسی نقش گردشگری خلاق در بازآفرینی بافت تاریخی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 6(1)، 90-75.
7. پوراحمد، ا.، سینی، ع. (1394). بازآفرینی بافت‌های تاریخی شهری جهت توسعه گردشگری فرهنگی. کاشان: همایش ملی بافت‌های فرسوده و تاریخی شهری: چالش‌ها و راهکارها..
8. پوراحمد، ا.، فرهودی، ر.، زنگنه شهرکی، س.، و شفاعت قراملکی، ط. (1399). تبیین الگوی بازآفرینی بافت تاریخی با رویکرد توسعه ی گردشگری (مطالعه ی موردی: شهر تبریز). جغرافیا و برنامه ریزی، 74(24)، 60-43.
9. تقوایی، م.، و طاهری، ا. (1399)، بررسی تاثیر بازآفرینی شهری بر گردشگری شهری (مطالعه موردی منطقه سه شهر اصفهان). مطالعات مدیریت شهری، 12(41)، 27-16.
10. تیموری، ر.، کرمی، ف.، تیموری، ز.، و صفدری، ا (1393). عوامل مؤثر بر گردشگری مکان‌های تاریخی شهری نمونه موردی: بازار تاریخی کلان‌شهر تبریز. نشریه گردشگری شهری، 1(1)، 78-63.
11. سرائی، م. ح.، اشنویی، ا.، و شیره‌پز ارائی، ع. ا. (1394). راهبرد تجدید حیات بافت قدیم شهر آران و بیدگل. مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 2(1)، 37-29.
12. شماعی، ع.، دلفان نسب، م.، و فصیحی، ح. (1399). توسعه گردشگری در محله تجریش با رویکرد بازآفرینی شهری. فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 10(39)، 894-877.
13. شماعی، ع.، موحد، ع.، و رضاپور میرصالح، ح. (1397). تحلیل نقش بازآفرینی بافت قدیم شهر اردکان در توسعه گردشگری شهری. فصلنامه شهر ایرانی اسلامی، 9(34)، 71-59.
14. عندلیب، ع.، بیات، ا.، و رسولی، ل. (1392). مقایسه و تطبیق بازآفرینی بافت‌های فرسوده‌ی شهری بلوک خیام تهران (ایران) و پروژه لیورپول1 (بریتانیا). آمایش محیط، 6(23)، 104-79.
15. فلاح­زاده، س.، و محمودی پاتی، ف. (1394). اولویت‌بندی سیاست‌های مشارکتی در بازآفرینی شهری با تأکید بر احتمال وقوع ناسازگاری میان بهره‌وران. فصلنامه مطالعات شهری، 4(15)، 16-5.
16. فیروزبخت، م. (1397). بازآفرینی بافت­های فرسوده شهری با تاکید بر توسعه گردشگری شهری (مورد پژوهی: منطقه یک کلانشهر تهران). مطالعات جغرافیا و عمران و مدیریت شهری، 4(1)، 125-109.
17. کریم­زاده، ع.، شهریاری، ک.، و اردشیری، م. (1397). تحلیلی بر گردشگری شهری در بازآفرینی بافت‌های تاریخی از دیدگاه ساکنین محلی با بهره‌گیری از روش تحلیل عاملی (نمونه موردی: شهر شیراز). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8(32)، 140-127.
18. نوریان، ف.، و آریانا، ا. (1391). تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری. هنرهای زیبا، 17(2)، 15-28.
19. یادگاری، م.، و تارخ، م. ج. (1396). استفاده از تکنیک دیمتل فازی برای رتبه‌بندی راهبردهای مدیریت دانش. فصلنامه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، 32(3)، 788-761.
20. یعقوبی، م.، و شمس، م. (1398). بازآفرینی بافت فرسوده با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر ایلام). شهر پایدار، 2(1)، 63-77.

 

21. Ahmad, F., Draz, M., Su, L., Ozturk, I., & Rauf, A. (2018). Tourism and environmental pollution: Evidence from the one Belt one road provinces of western China. Sustainability, 10(10), 1-23.
22. Domínguez, , Darcy, S., andAlénGonzález, E. (2014). Competing for the disability tourism market comparative exploration of the factors of accessible tourism competitiveness in Spain and Australia. Tourism Management ,47 (2015), 261–272.
23. Hall, C. M. (2011). Policy learning and policy failure in sus tainable tourism governance: From firs tand second-order to third-order change? Journal of Sus tainable Tourism, 19(4–5), 649–671.
24. Law, C. M. (1992). Urban Tourism and Contribution to Economic Regeneration. Urban Studies, 29(3-4), 559-618.
25. Lin, C. L., & Wu, W. W. (2004). A fuzzy extension of the DEMATEL method for group decision making. European Journal of Operational Research, 156, 445–455.
26. Ozlem, G. (2009). Urban Regeneration and increased comparative power: Ankara in an era of Cities, 26, 27-37
27. Sepe, M. (2014). Urban transformation, socio-economic regeneration and participation: two cases of creative urban regeneration. International Journal of Urban Sustainable Development, 6(1), 20-41.
28. Silva, F. B., Herrera, M. A. M., Rosina, K., Barranco, R. R., Freire, S., Schiavina, M. (2018). Analyzing spatiotemporal patterns of tourism in Europe athigh-resolution with conventional and big data sources. Tourism Management, 68, 101-115.
29. Swarbrooke, J., & Horner, S. (2001). Business Travel and Tourism. Oxford: Butterworth Heinemann.
30. Tapak, L., Abbasi, H, Mirhashemi, H. (2019). Assessment of factors affecting tourism satisfaction using K‑nearest neighborhood and random forest models. BMC Research Notes, 12(1), 1-5.
31. Tiago, F., Gil, A., Stemberger, S., Borges-Tiago, T. (2020). Digital sustainability communication in tourism. Journal of Innovation & Knowledge,6, 27-34.