ارزیابی نقش میانجی هویت در مفهوم زیست پذیری با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر بجنورد)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 15، اسفند 1400، صفحه 143-159   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.69923.1034

نویسندگان

فروغ خزاعی نژاد^{* 1}؛ سکینه بیگی²؛ عاطفه وثوقی گلیان³

¹استادیار گروه جغرافیا ،دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه کوثر بجنورد

²مربی گروه صنایع ، دانشکده فنی و مهندسی ، دانشگاه کوثر بجنورد

³دانشجوی کارشناسی گروه صنایع دانشگاه کوثر بجنورد

چکیده

شهر زیست­پذیر از مفاهیم نوین و مؤثر در نظام‌های کنونی شهری است که به واسطه نقش مهم و اساسی که در تحول اندیشه‌ها و آرمان‌های جامعه معاصر دارد، جایگاهی بایسته پیدا کرده است. نظر به اهمیت ارتقاء و بهبود شرایط زیست در بخش مرکزی شهرها از یک سو و تاکید بر مباحث کیفی به جای توجه صرف به کمیت، هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش میانجی­گرانه هویت در ارتباط بین زیست‌پذیری بخش مرکزی شهر بجنورد با برخی شاخص‌های منتخب و کلیدی این مفهوم است. برای دستیابی به این هدف، مبانی نظری تحقیق با استفاده از مطالعه کتابخانه‌ای و اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل با استفاده از ابزار پرسشنامه از 384 نفر از ساکنان بخش مرکزی شهر جمع­آوری شد. به فراخور نیاز تحقیق از نرم‌افزارهای SPSS و  Smart PLSبرای آماده‌سازی و پردازش داده‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش بیان‌کننده معنادار بودن نقش مهم و اثرگذار متغیر هویت و حس تعلق به مکان به عنوان میانجی بر سایر شاخص‌های مورد مطالعه این پژوهش؛ یعنی مشارکت اجتماعی، امنیت و آموزش در میزان زیست‌پذیری بخش مرکزی شهر بجنورد است. بنابراین، متغیر هویت و حس تعلق به مکان نه تنها عوامل مؤثر در زیست­پذیری یک مکان هستند، بلکه در میزان تاثیرگذاری سایر عوامل و متغیرها نیز نقشی قابل توجه دارند، که این مساله بر اهمیت متغیر هویت و حس تعلق به مکان در مطالعات زیست­پذیری می­افزاید. لذا توجه ویژه به این مفاهیم نقشی اساسی در بهبود زیست­ پذیری شهری خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

زیست‌پذیری؛ متغیر میانجی؛ هویت و حس‌تعلق به مکان

مراجع

1. اکبری، م.، بوستان احمدی، و.، موسوی، س. چ.، حاجی پور، ن. (1397). ارزیابی وضعیت زیست پذیری مناطق کلانشهر شیراز از منظر شهروندان. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 10(37)، 154-124.
2. ایراندوست، ک.، عیسی لو، ع. ا.، و شاهمرادی، ب. (1392). شاخص زیست پذیری در محیط های شهری مطالعه موردی : بخش مرکزی شهر مقدس قم. اقتصاد و مدیریت شهری، 4(13)، 118-101.
3. آروین، م.، فرهادی خواه، ح.، پوراحمد، ا.، و منیری، ا. (1397). ارزیابی شاخص های زیست پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان (نمونه موردی شهر اهواز). دانش شهرسازی، 2(2)، 17-1.
4. بندرآباد، ع. (1389). تدوین اصول الگوی توسعه فضایی و شکل شهر زیست پذیر ایرانی (مطالعه موردی مناطق 1، 15 و 22 تهران). تهران: رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
5. بهاری، ج.، بهاری، ش.، بذله، م.، و بهاری، ح. (1396). تأثیر کیفیت خدمات بر رضایت مشتری در صنعت هتل‌داری (مطالعه موردی: هتل‌های پنج ستاره شهر تبریز). اندیشه جغرافیایی، 9(17)، 59-78.
6. حناچی، پ. (1396). سخن سردبیر. مجله آبادی، ویژه نامه زیست­پذیری، 76-75، 4.
7. خراسانی، م. ا. (1397). تحلیل و ارزیابی تطبیقی دیدگاه ساکنان و مدیران محلی در رابطه با زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری در شهرستان ورامین. جغرافیا و توسعه، 51، 280-261.
8. خزاعی نژاد، ف. (1394). تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران مورد پژوهش: محله های منطقه12. تهران: رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی.
9. خزاعی نژاد، ف.، سلیمانی مهرنجانی، م.، و زنگانه. ا. (1397). ارزیابی زیست­پذیری محله­های منطقه 12 شهر تهران. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 5(1)، 45-70.
10. رجوعی، م.، عربشاهی، م.، و مغانی، ح. (1395). رابطه متغیرهای طراحی ساختار سازمانی و اجرای مدیریت دانش در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 22 (1)، 31-52.
11. رسولی، ن.، ترابی، م. ا.، و رسولی، م. (1397). گام به گام smart pls 3. تهران: مولفین طلایی.
12. رضویان، م. ت.، شمس پویا، م. ک.، و ملاتبارلهی، ع. (1393). کیفیت محیط کالبدی و حس مکان مورد شناسی: دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی تهران. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، 4(10)، .87-96
13. سلیمانی مهرنجانی، م.، تولایی، س.، رفیعیان، م.، زنگانه، ا.، و خزاعی نژاد، ف. (1395). زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص ها. پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، 4(1)، 50-27.
14. صادقی شاهدانی، م.، و خوشخوی، م. (1396). تحلیل مقایسه‌ای نقش مؤلفه‌های اقتصادی و فنی در بهبود کارایی مصرف انرژی بخش خانگی ایران. فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 27، 123-175.
15. صرافی، م.، رضویان، م. ت.، طالبیان، م. ح.، و اکبری، م. ر. (1398). سنجش و ارزیابی وضعیت مؤلفه های زیست پذیری خیابان از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: خیابان ولیعصر تهران). فصلنامه علمی پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 3، 431-415.
16. طهماسبی، د.، و عابدینی، ع.، (1397). رابطه بین بازاریابی بازی‎های رایانه‌ای و تمایل به خرید با نقش میانجی فرهنگ‌سازی. مجله مدیریت بازاریابی، 13(39)، 81-95.
17. عباسی، ج.، و چینی‌ساز، ش.، (1392). عوامل مؤثر بر خیرخواهی ارائه‌دهندگان خدمات مدیریت ثروت از دیدگاه مشتریان ثروتمند. فصلنامه مدیریت کسب و کار، 5(19)، 85-101.
18. عیسی لو، ع. ا.، ایراندوست، ک.، و شاهمرادی، ب. (1394). شاخص زیست‌پذیری در محیط‌های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 4(13)، 110-118.
19. قیاسی، ه.، و صرافی گوهر، ا. (1395). تبیین مدل نظری ارتقاء حس مکان در طراحی معماری و شهر. مدیریت شهری، 45، 170-147.
20. ماجدی، ح.، و بندرآباد، ع. (1393). بررسی معیارهای جهانی و بومی شهر زیست پذیر. هویت شهر، 8(17)، 76-65.

 

21. Balsas, C. J. L. (2004). Measuring the livability of an urban center. an exploratory study of key performance indicators planning. practice and research, 19(1), 101-110.
22. De Chazel, J. (2010). A System approach to aivability and sustainability: defining terms and mapping relationships to link desires with ecological oppurtunities and constraints. Systems Research and Behavioral Science Syst. Res. 27. 585-597.
23. Dunstan, K. (2007). Creating an indicator of livability: the neighborhood livability assessment survey (NLAS). scotland: paper prepared for european urban research association (EURA) conference, 12-14 september, Glasgow.
24. EIU (Economist Intelligence Unit), 2014. available at www.economistgroup. com.
25. Ghanbaran, A., & Musavi, S. (2014). Planning urban open spaces for improving livability within city. international journal of academic research, 6(5), 148-152.
26. Guizani, M. (2018). The mediating effect of dividend payout on the relationship between internal governance and free cash flow. corporate governance: the international. Journal of Business in Society,18(4), 748-770.
27. Hu Hai yan, H., & Gang, Z. (2012). AHP-based evaluation system model of livable cities. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Busness, 3, 34-40.
28. Lukuman, M., Sipan, I., Raji, F., & Aderemi, O. (2017). Sustainable livable housing: A review of what traditional urban areas residents find important. International Journal of Built Environment and Sustainability, 4(3), 190-198.
29. Pan, I., Zhang, L., Qin, S., Yan, H., Peng, R., & Li, F. (2021). Study on an Artificial society of urban safety livability change. ISPRS Int. J. Geo-Inf. 2021, 10, 70.
30. Raji, F., Baqutayan, S., Qutayan, B., Ariffin, A., Razali, M., & Kamarudin, N. (2016). Resident's perception on livability in affordable housing in Malaysia. Journal of Technology Management and Business, 3(1), 1-14.
31. Reuben, M., A. Kenny. (1986). The Moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Pe~nality and Social Psychology, 51)6(, 1173-1182.
32. Rönkkö, M., McIntosh, C. N., Antonakis, J., & Edwards, J. R. (2016). Partial least squares path modeling: Time for some serious second thoughts. Journal of Operations Management, 47-48, 9-27.
33. Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & De H. (2003). Urban environmental quality and human well-being: towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, 5-18.