بررسی رابطه کنش های اجتماعی با دانش محیط زیستی (موردمطالعه : ساکنان شهر بوشهر)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 10، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1400، صفحه 318-287   

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.72755.1086

نویسنده

غلامرضا جعفری نیا^*

دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

هدف این مقاله بررسی رابطه کنش‌های اجتماعی با دانش محیط‌زیستی شهروندان ساکن بوشهر بود. اهمیت محیط‌زیست چه در ابعاد منطقه‌ای و ملی و چه در بعد بین‌المللی ضرورت توجه علمی به عوامل مختلف به‌ویژه نقش عوامل انسانی در تخریب یا حفظ محیط‌زیست را به همراه داشته است. در این راستا، رابطه انسان و محیط‌زیست به‌صورت خاص مورد توجه جامعه‌شناسان و اندیشمندان علوم اجتماعی سراسر جهان قرار گرفته است. این پژوهش به‌صورت پیمایش انجام شده است و جامعه آماری افراد ساکن شهر بوشهر بودند که با استفاده از جدول لین تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود که تحلیل آن از طریق نرم‌افزار AMOS21 و SPSS21 در قالب تحلیل مسیر صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان داد میان متغیر کنش‌های اجتماعی با متغیردانش محیط‌زیستی رابطه معنادار (53/ 0= r) وجود داشت. نتایج معادلات ساختاری نشان داد که شاخص ریشه میانگین برابر 07/0، نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی برابر 95/2، برازش مقتصد نیز برابر با 92/0 بود. با توجه به شاخص‌های معادلات ساختاری مدل‌های ارائه شده از برازش خوبی برخوردار بود. نتیجه اینکه کنش‌های اجتماعی و رابطه با طبیعت نقش مهمی در دانش‌های محیط‌زیستی دارند.

کلیدواژه‌ها

کنش‌های اجتماعی؛ طبیعت؛ دانش محیط‌زیستی؛ ساکنان شهر بوشهر

مراجع

1. اسفندیارپور، ج.، مرادی، ع.، و جهانبخش، ا. (1398). رابطه بین میزان مسئولیت‌پذیری و سرمایه اجتماعی با رفتارهای زیست‌محیطی (مورد مطالعه شهر کرمان). جامعه‌شناسی کاربردی اصفهان، 30(4)، 127-150.
2. اسفندیارپور، ج.، مرادی، ع.، و جهانبخش، ا. (1399). رابطه بین کیفیت زندگی و هویت ملی با فرهنگ محیط‌زیستی (مورد مطالعه شهر کرمان). دو فصلنامه علوم اجتماعی فردوسی مشهد، 17(2)، 123-157.
3. اسماعیلی، ف (1386) بررسی نگرش زیست‌محیطی دانش آموزان سوم دبیرستان شهر بوشهر (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد). دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، مرکز بوشهر، ایران.
4. آقامحمدی، ع. (1386). بررسی رفتارهای زیست‌محیطی معلمان آموزش دوره ابتدائی (مورد مطالعه: استان مازندران) (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد برنامه­‌ریزی آموزشی). دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
5. جمشیدی، م. (1394) گزارش شاخص عملکرد محیط‌زیستی کشورهای جهان در 2016. روزنامۀ ایران، شمارۀ 6137، دوره هشت بهمن.
6. خوش‌فر، غ.، و صالحی، ص (1388). سرمایه اجتماعی و دانش زیست‌محیطی. همایش بررسی طرح مسائل اجتماعی استان، 28 آبان، مازندارن، دانشگاه مازندرن.
7. طاهری، ج. (1393). معماری، سبک زندگی و اندیشۀ سبز. اولین کنفرانس ملی خانه سبزایران، 2 اسفند ، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
8. فریتیوف، ک. (1386). پیوندهای پنهان تلفیق گستره‌های زیست شناختی و اجتماعی حیات در علم پایداری (م. حریری اکبری، مترجم). بوشهر: نشر نی.
9. کریمی، د. (1382). بررسی نیازهای آموزش زیست‌محیطی دانش‌‌آموزان، معلمان و زنان خانه‌دار در منطقه خاک سفید تهران. فصلنامه علمی محیط‌زیست، 40، 6-17.
10. کومنر، ب. (1382). انسان و محیط‌زیست (ب. بهزاد دهزاد، مترجم). بوشهر: انتشارات موج سبز.
11. گولد، ک. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی (م. ج. زاهدی، مترجم). بوشهر: انتشارات مازیار.
12. مرادی، ع.، و اسفندیارپور، ج. (1400). رابطه بین حس زیبایی‌شناسی و باورهای مذهبی با رفتارهای زیست‌محیطی (مورد مطالعه شهر کرمان). فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، در حال چاپ.
13. Brown, G., & Alessa, L. (2005). A GIS-based inductive study of wilderness values. International Journal of Wilderness, 11(1), 230-245.
14. Buchholz, E., & Catton, R. (1999). Adolescent's perceptions of aloneness and loneliness. Adolescence 34(133),120-140
15. Chawla, L., & Cushing, D. (2007). Education for strategic environmental behavior. Environmental Education Research, 13(4), 302-321.
16. Dunlap, R. E., & Cotton, W. R. (1979). Environmental Sociology. Annual Review of Socioligy, 41(3), 267-282.
17. Goldblatt, D. (1996). Social Theory and the environment. Oxford: Blckwell Publishers Ltd.
18. Kahn Jr., P. H. (1999). The human relationship with nature. Cambridge, MA: MIT Press
19. Kahn Jr., P. H. (2003). The development of environmental moral identity. In S. Clayton & S. Opotow (Eds.), Identity and the natural environment (pp. 231-256.). Cambridge, MA: MIT Press.
20. Kairser, F. G. Wolfing, S., & Fuhrer, U.(1999(. Environmental attitude and ecological behavior. Journal of Environmental Psychology, 19(1), 1-19.
21. Kalantari, K., Shabanali Fami, H., Asadi, A., & Mohamadi, H. M. )2007(. Investigating factors affecting environmental behavior of urban residents: A case study in Tehran city- Iran. American Journal of Environmental Sciences, 3(2), 67-82
22. Lin, N. (1974). Foundation of social research. New York: Mc Graw, Hill.
23. Milfont, T. L., Osborne, D., Yogeeswaran, K., & Sibley, C. G. (2020). The role of national identity in collective pro-environmental action. Journal of Environmental Psychology, 72, 101-122.
24. Nisbet, E. K., Zelenski, J. M., & Murphy S. A. (2009). The Nature relatedness scale 21: Linking individuals’ connection with nature to environmentalconcern and behavior. Environment and Behavior, 41(5), 715-740.
25. Ramsey, J. (1993). The effects of issue investigation and action training on eighth-grade students^, environmental behavior. Journal of Environmental Education, 24-19
26. Sabatini, F. )2009(. Social capital as social networks: A new framework for measurement and an empirical analysis of its determinants and consequences. Journal of Socio ـEconomics, 38(3), 134-159.
27. Salehi, S. (2010). Pepole and the environment: A study of environmental attitudes and behaviour in Iran. Mazanderan.: LAP Lambert Academic Publishing.