بررسی مکانیسم‌ تأثیر سرمایه‌های فرهنگی-اقتصادی زوجین بر میزان استحکام خانواده

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1400، صفحه 58-29   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.58113.0

نویسندگان

جواد افشار کهن^{* 1}؛ اسماعیل بلالی¹؛ اعظم صدری²

¹دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

²کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

امروزه تلاش برای استحکام خانواده‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل در جهان در حال تغییر است. مراد از خانواده مستحکم صرفاً در زیر یک سقف زندگی‌کردن نیست. ثبات به این مسئله اشاره دارد که آیا ازدواج سالم باقی می‌ماند یا اینکه منحل می‌شود. حال اگر خانواده را یک فضای اجتماعی در نظر بگیریم که موقعیت افراد (در این تحقیق زوجین) در آن برحسب حجم و نوع سرمایه آنان مشخص ‌شود و کارکرد‌های سرمایه را به‌عنوان یک رابطه اجتماعی که به دارنده خود قدرت و منزلت اعطا می‌کند در نظر بگیریم، پس در این پژوهش برآنیم تا به بررسی این مسئله بپردازیم که مکانیسم تأثیر سرمایه‌های فرهنگی و اقتصادی زوجین بر میزان استحکام خانواده چگونه است؟ هدف از پژوهش حاضر بررسی  مکانیسم تأثیر سرمایه‌های فرهنگی- اقتصادی زوجین بر میزان استحکام خانواده در شهر سنقر است. مکانیسم‌های درنظرگرفته‌شده در این پژوهش ساختار قدرت در خانواده و نوع روابط زوجین است که سرمایه‌های فرهنگی و اقتصادی از طریق آن‌ها بر استحکام خانواده تأثیر می‌گذارند. در تدوین چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از نظریه‌های مربوط به خانوادۀ مستحکم، نظریه‌های مربوط به مکانیسم ساختار قدرت، نظریه‌های مربوط به مکانیسم نوع روابط و نظریه سرمایه فرهنگی-اقتصادی بوردیو استفاده شده است. روش مطالعه حاضر کمی و پیمایشی بوده و داده‌ها با استفاده از ابزار پرسشنامه ساخت‌یافته و استاندارد گردآوری شده است. جامعه آماری همۀ خانوارهای شهر سنقر بودند و با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه 373 نفر محاسبه شده است. روش نمونه‌گیری طبقه‌ای است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بیشتر خانواده‌ها در این شهر از لحاظ استحکام خانواده جزو خانواده‌های نسبتاٌ متوازن و منسجم هستند. از لحاظ مکانیسم ساختار قدرت، بیشتر زوجین دارای میزان مشارکت کم در درون خانواده هستند و از لحاظ نوع رابطه بیشترین درصد زوجین دارای رابطه نیمه‌دموکراتیک‌اند. براساس نتایج تحقیق، سرمایه اقتصادی بر استحکام خانواده تأثیر مستقیم ندارد، ولی سرمایه فرهنگی هم به شکل مستقیم و هم از طریق مکانیسم بر استحکام خانواده تأثیر می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

استحکام؛ سرمایه فرهنگی؛ سرمایه اقتصادی؛ ساختار قدرت؛ نوع روابط

مراجع

1. ابوالحسن تنهایی، ح.، و شکربیگی، ع. (1387). جهانی شدن، تجدد گرایی و خانواده در ایران (گذار یا فروپاشی). فصلنامه جامعه‌شناسی، 10، 56- 33.
2. احمدی،خ.،دوازده امامی،م.،شهیاد،ش.،واخوان راد،ش.(1391).مقایسه وضعیت استحکام خانواده درخانواده های نظامی و غیرنظامی).مجله علوم رفتاری،6(1)،38-31.
3. اشنیویند، کی. ای. (1382). نقش خانواده در پرورش انسان (ش. فهیمی، مترجم). ماهنامه رشد معلم، 180، 16- 12.
4. اعزازی، ش. (1382). جامعه شناسی خانواده. تهران: انتشارات روشنگران.
5. بارکر، ف. (1388). خانواده‌درمانی پایه (م. دهقانی و ز. دهقانی، مترجمان). تهران: انتشارات رشد.
6. بخارایی، ا. (1386). جامعه‌شناسی زندگی‌های خاموش در ایران (طلاق عاطفی). تهران: انتشارات پژواک جامعه.
7. براد شاو، ج. (1386). خانواده، تحلیل سیستمی خانواده (م. قراچه داغی، مترجم). تهران: انتشارات لیوسا.
8. بوردیو، پ. (1381). نظریه کنش، دلایل عملی و انتخاب عقلانی (م. مردیها، مترجم). تهران: انتشارات نقش و نگار.
9. به‌پژوه، ا. (1390). مقایسه ویژگی‌های خانواده سالم و ناسالم. ماهنامه پیوند، 388، 11- 7.
10. جی‌ گود، و. (1352). خانواده و جامعه (و. ناصحی، مترجم). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
11. حاجیان مقدم، ف.، غفاری، غ.، و صالحی امیری، ر. (1394). ویژگی‌های خانواده‌ی مستحکم ایرانی: مرور پژوهش‌های انجام شده طی سال‌های 1389- 1374. فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، 7(1)، 156- 137.
12. دواس، دی. اِی. (1383). پیمایش در تحقیقات اجتماعی (ه. نایبی، مترجم). تهران، نشر نی.
13. رضایی، ف. (1391). بررسی تأثیر سرمایه اقتصادی و فرهنگی زنان بر نوع روابط آنها با همسرانشان در خانواده (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
14. ریاحی، م.، علیوردی نیا، ا.، و بهرامی کاکاوند، س. (1386). تحلیل جامعه‌شناختی میزان گرایش به طلاق (مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه). فصلنامه پژوهش زنان، 5(3)،140- 109.
15. زارعی،ح.،وابولفتحی،ی.،وصحاف،ر.،ومهدی،م.(1398).بررسی میزان رضای زناشویی سالمندان ازدواج کرده،مجله سالمند،14(1)،25-14.
16. ساروخانی، ب. (1370). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده. تهران: انتشارات سروش.
17. ساروخانی، ب.، و امیر پناهی، م. (1385). ساخت قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی. فصلنامه پژوهش زنان، 4(3)، 60- 31.
18. سرایی، ح. (1385). تدوام و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران. ماهنامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 2، 60- 37.
19. سفیری، خ.، آراسته، ر.، و موسوی، م. (1389). تبیین رابطه‌ میزان سرمایه‌ی فرهنگی زنان شاغل با نوع روابط همسران در خانواده. فصلنامه زن در توسعه و سیاست، 28، 30- 7.
20. سگالن، م. (1370). جامعه‌شناسی تاریخی خانواده (ح. الیاس، مترجم). تهران: نشر آرام.
21. عظیمی رستا، م.، و عابدزاد نوبریان، م. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر بروز طلاق عاطفی میان زوجین در خانواده. ماهنامه مطالعات جامعه‌شناختی ایران، 3(10)، 46- 31.
22. گیدنز، آ. (1382). چشم انداز خانواده (م. ر. جلایی‌پور، مترجم). ماهنامه بازتاب اندیشه، 44، 21- 13.
23. مک‌گراو، ف. (1388). خانواده موفق (م. م. شریعت باقری، مترجم). تهران: انتشارات دانژه.
24. مک‌گراو، ف. (1391). چگونه رابطه زناشویی خود را نجات دهید (غ. خانقایی، مترجم). تهران: نشر نسل نو اندیش.
25. میشل، ا. (1354). جامعه‌شناسی خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
26. Alesina, A., Giuliano, P. (2010). The power of the family. Journal Econ Growth, 15, 93- 125.
27. Asoodeh, M. H., Khalili, S., Daneshpour, M., & Lavasani, M. (2010). Factors of successful marriage: Account from self-described happy couples. Social and Behavioral Sciences, 5, 2042- 2046.
28. Asoodeh, M. H., Khalili, S., Daneshpour, M., Lavasani, M., Abuali Shabani, M., & Dadras,I. (2011). Iranian successful family functioning:Communication. Social and Behavioral Sciences, 30, 367- 371.
29. Gottman, J. M. (1993). The roles of conflict engagement, escalation, and avoidance in marital interaction: A longitudinal view of five types of couples. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 61(1), 6–15.
30. Gottman, J. M. (1994). What predicts divorce? The relationship between marital processes and marital outcomes. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
31. Hakraborty, I., Holter, H. A., & Stepanchuk, S. (2015). Marriage stability, taxation and aggregate labor supply in the u.s. v.s Europe. Journal of Monetary Economics, 72, 1- 20.
32. Olson, D. (2000). Circumplex model of marital and family systems. Journal of Family Therapy, 22, 144-167.
33. Peterson, R. (2009). Families first: Keys to successful family functioning. Communication, 14(46), 1-4.
34. Walsh, F. (2015). Strengtnening family resilience (3^rd). Newyork, London: the Gulifor Press.
35. Walsh, F. (2016). Normal family processes (3^rd). New York: The Guliford Press.