کاربرد زمین آمار در شناسایی محل‎های با پتانسیل بالای فرار آب در سد تنگاب

مهندسی عمران فردوسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 بهمن 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfcei.2022.73443.1075

نویسندگان

رضا دهشیبی¹؛ رضا جهانشاهی ²؛ مرتضی مظفری³؛ امین عصاری⁴

¹گروه زمین شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

²گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان

³دانشگاه تهران

⁴معدن سنگ آهن گهرزمین

چکیده

سد تنگاب در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب شیراز و ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهر فیروزآباد بر روی رودخانه فیروزآباد احداث ‌شده است. این سد در زون زاگرس و بر روی تاقدیس آهکی پودنو قرار دارد. محاسبات بیلان نشان داده‌ است که در این سد احتمال فرار آب از مخزن و تکیه‌گاه‌های وجود دارد. در این پژوهش تحلیل اکتشافی-مکانی داده‌ها شامل بررسی نقشه‌های موقعیت مکانی، پارامترهای آماری، نمودار فراوانی و تغییرنما بر روی متغیرهای شاخص کیفیت سنگ، لوژان و متغیرسیمان‌خوری صورت گرفته است و جهت شناسایی زون‌های تراوا از روش‌های شبیه‌سازی زمین‌آماری استفاده‌شده است. متغیرهای مذکور در ترازهای ارتفاعی مختلف، تغییرات زیادی داشته است. پیوستگی مکانی سیمانخوری بر مبنای تغییرنمای بدون جهت، 100 متر بدست آمده است. در حالیکه این پیوستگی در متغیرهای شاخص کیفیت سنگ و لوژان بر اساس تغییرنمای جهت دار، به ترتیب بین 400-200 و 160-40 متر متغیر است. درنهایت با توجه به نقشه‌های شبیه‌سازی سه متغیر لوژان، شاخص کیفیت سنگ و سیمان‌خوری و تجزیه ‌و تحلیل نقشه‌های احتمال و عدم قطعیت متغیرهای مذکور در منطقه موردمطالعه، مشاهده شد در دو محل واقع در مرکز مخزن و شمال غربی سد، مناطقی با نفوذپذیری بالا وجود دارد. لذا پتانسیل فرار آب نیز در این مکان‌ها بیشتراست. بررسی گسل‌های منطقه موردمطالعه نیز نشان داد تراکم گسل‌ها بیشتر در جناح راست سد بوده و این می‌تواند سبب افزایش نفوذپذیری در این منطقه باشد.

کلیدواژه‌ها

سیمان‌خوری؛ شاخص کیفیت سنگ؛ لوژان؛ مدل‌سازی زمین‌آمار