ریزرخساره‌ها و چینه نگاری سکانسی سازند قم در برش گویلر، جنوب باختراستان زنجان

رخساره‌های رسوبی

مقاله 8، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 25، اسفند 1399، صفحه 270-285   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.2021.46970

نویسنده

حمیده نوروزپور^*

استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، ساوه، ایران

چکیده

برش چینه شناسی گویلر به ستبرای 155 متر با هدف تعیین محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی نهشته‌های قم در جنوب باختری استان زنجان، شمال باختر ناحیه ساختاری ایران مرکزی، انتخاب شده است. بر اساس مطالعات دیرینه شناسی و گسترش چینه شناسی روزن‌داران، یک زیست‌زون تجمعی به نام Borelis melocurdica- Borelis melo melo Assemblage Zone به سن بوردیگالین (میوسن پیشین) با قطعیت برای سازند قم تشخیص داده شده است. آنالیز رخساره‌ای شامل ویژگی‌های فونا، هندسه رخساره و بافت رسوبی به شناسایی هفت ریزرخساره مرتبط با چهار کمربند رخساره‌ای لاگون، ریف، شیب قاره و دریای باز منجر شده است. با توجه به عدم شناسایی رسوبات ثقلی، رخساره‌های توربیدایتی و حضور رخساره‌های ریفی (25 درصد نهشته‌های قم) از جمله باندستون حاوی مرجان، جلبک و بریوزوئر، مدل رسوبی سازند قم احتمالاً یک شلف باز باشد. نمودار ریزرخساره‌ها نشان می‌دهد که بدون در نظر گرفتن پدیده فرسایش احتمالی، آغاز و پایان رسوب‌گذاری سازند قم در محیط شیب قاره رخ داده است. بر مبنای مطالعات چینه نگاری سکانسی، پنج سکانس رسوبی رده سوم و شش مرز سکانسی تفکیک شده است که سطوح سکانسی شماره یک و شش از نوع اول می‌باشند. مقایسه سطوح سکانسی این مطالعه با سکانس‌های شناسایی شده در دیگر نواحی حوضه ایران مرکزی و حوضه اروپا، مطابقت قابل قبولی را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

سازند قم؛ ریزرخساره؛ سکانس رسوبی؛ بوردیگالین؛ گویلر

مراجع

آقانباتی،ع.، 1383. زمین شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.

اسدی مهماندوستی، ا.، دانشیان، ج.، مارگیر، ن.، 1398. ریزرخساره‌ها، محیط‌ رسوبى و فرآیندهاى دیاژنزی سازند قم در برش چینه شناسی خانی‌آباد، جنوب خاوری کاشان. رخساره‌های رسوبی، 12 (1): 1-22.

دانشیان، ج.، اسدی، ا.، و درخشانی، ل.، 1396. ریزرخساره، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند قم در برش ده نمک، شمال شرق گرمسار. فصلنامه زمین شناسی ایران، 11 : 23-43.

جلالی، م.، صادقی، ع.، آدابی، م، ح.، 1396. ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند قم در چاه یورته شاه1 و برش سطحی موره‌کوه (جنوب تهران). پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 66 (1): 25-48.

لطفی، م. 1380 . نقشه زمین شناسی ماه نشان، مقیاس 1:100000. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

Abaie, I., Ansari, H.J., Badakhshan, A., & Jaafari, A., 1964. History and development of the Alborz and Sarajeh fields of Central Iran. Bulletin of Iranian Petroleum Institute, 15: 561-574.

Adams, T.D., & Bourgeois, F., 1967. Asmari biostratigraphy. Iranian Oil Operating Companies. Geological and Exploration Division, Report 1074: 1-37. (Unpublished)

Amirshahkarami, M., & Karavan, M., 2015. Microfacies models and sequence stratigraphic architecture of the OligoceneeMiocene Qom Formation, south of Qom City, Iran. Geoscience Frontiers, 6: 593-604.

Bolli, H.M., & Saunders, J.B., 1985. Oligocene to Holocene low latitude planktonic foraminifera. In: Bolli, H.M., Saunders, J.B., Perch-Nielson, K., (eds.), Plankton stratigraphy. Cambridge University Press, 155–262.

Bozorgnia, F., 1966. Qom Formation stratigraphy of the Central Basin of Iran and its intercontinental position. Bulletin of the Iranian Petroleum Institute, 24: 69-75.

Flügel, E., 2010. Microfacies of Carbonate Rocks, Analysis Interpretation and Application. Springer-Verlage, Berline, Heidelberg. 984 p.

Furrer, M.A., & Soder, P.A., 1955. The Oligo-Miocene Formation in the Qom region (Iran).
Processing of 4^th World Petroleum Congress, 6-15 June, Roma, Italy, 267-277.

Hardenbol, J., Thierry, J., Farley, M.B., Jacquin, T., De Graclansky, P.C., & Vail, P.R., 1998. Mesozoic and Cenozoic sequence chronostratigraphic framework of European basins. SEPM Special Publications, 60: 3-14.

Hunt, D., & Tucker, M.E., 1992. Stranded parasequences and the forced regressive wedge systems tract: deposition during base level fall. Sedimentary Geology, 81: 1-9.

Hunt, D., & Tucker, M.E., 1993. Sequence stratigraphy of carbonate shelves with an example from the mid-Cretaceous (Urgonian) of southeast France. International Association of Sedimentologists, Special Publication, 18: 307–341.

Iaccarino, S., Premoli-Silva, I., Biolzi, M., Foresi, L.M., Lirer, F., & Petrizzo, M.R., 2005. Practical Manual of Oligocene to Middle Miocene Planktonic Foraminifera. International School on Planktonic Foraminifera, course IV, 124 p.

Kennett, J.M., & Srinivasan, M.S., 1983. Neogene planktonic foraminifera, a phylogenetic atlas. Hutchinson Ross publish Company Pensylvania, 1-263.

Laursen, G.V, Monibi, S., Allan, T.L., Pickard, N.A.H., Hosseiney, A., Vincent, B., Hamon, Y., Van Buchem, F.S.H., Moallemi, A., & Driullion, G., 2009. The Asmari Formation revisited: Changed stratigraphic allocation and new biozonation. First international petroleum conference & exhibition, Shiraz, Iran, 1-5.

Loeblich, A.R.Jr., & Tappan, E., 1988. Forminiferal genera & their classification. Van Nostrand Reinhold Campany, New York, 1-970.

Loftus, W.K., 1855. On the geology of the Turko-Persian Frontier and of the districts adjoining, Quart. Journal of Geological Society of London, 11: 247-344.

Mohammadi, E., 2020. Sedimentary facies and depositional environments of the Oligocene–early Miocene marine Qom Formation, Central Iran Back‑Arc Basin, Iran (northeastern margin of the Tethyan Seaway). Carbonate and Evaporites, 35:20, https://doi.org/10.1007/s13146-020-00553-0

Mohammadi, E., Hasanzadeh-Dastgerdi, M., Safari, A., & Vaziri-Moghaddam, H., 2019. Microfacies and depositional environments of the Qom Formation in Barzok area, SW Kashan Iran. Carbonate and Evaporites, 34: 1293–1306.

Mohammadi, E., Safari, A., Vaziri-Moghadam, H., Vaziri, M. R., & Ghaedi, M., 2011. Microfacies analysis and paleoenviornmental interpretation of the Qom Formation, South of the Kashan, Central Iran. Carbonates Evaporites, 26: 255–271.

Mohammadi, E., Vaziri, M.R., & Dastanpour, M., 2015. Biostratigraphy of the nummulitids and lepidocyclinids bearing Qom Formation based on larger benthic foraminifera (Sanandaj–Sirjan fore arc basin and Central Iran back-arc basin, Iran). Arabian Journal of Geosciences, 8 (1): 403-423.

Nebelsick, J.H., Rasser, M., & Bassi, D., 2005. Facies dynamic in Eocene to Oligocene Circumalpine carbonates. Facies, 51 (4): 197-216.

Read, J.F., 1995. Overview of carbonate platform sequences, cycle stratigraphy and reservoirs in greenhouse and icehouse worlds. SEPM, Short Course Notes, 35:1-102

Reuter, M., Piller, W.E., Harzhauser, M., Mandic, O., Berning, B., Rögl, F., Kroh, A., Aubry, M.P., Wielandt-Schuster, U., & Hamedani, A., 2009. The Oligo-Miocene Qom Formation (Iran): evidence for an Early Burdigalian restriction of the Tethyan Seaway and closure of its Iranian gateways. International Journal of Earth Sciences, 98 (3): 627-650.

Seddighi, M., Vaziri-Moghaddam, H., Taheri, A., & Ghabeishavi, A., 2011. Depositional environment and constraining factors on the facies architecture of the Qom Formation, Central Basin, Iran. Historical Biology, 24: 91-100.

Stocklin, J., & Setudehina, A., 1991. Stratigraphic lexicon of Iran. Geological Survey of Iran. 18: 1–376.

Vaziri-Moghaddam, H., & Torabi, H., 2004. Biofacies and sequance strayigraphy of the Oligocene succession, Central basin, Iran. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Abhandlungen, Stuttgart, 6: 321-344.

Wade, B. S., Pearson, P. N., Berggren, W. A., & Pälike, H., 2011. Review and revision of Cenozoic tropical planktonic foraminiferal biostratigraphy and calibration to the geomagnetic polarity and astronomical time scale. Earth Science Review, 104 (1-3): 111-142.

Wilson, J.L., 1975. Carbonate facies in geologic history. 1^st edition, Springer-Verlag, New York, 1-471.

Wynd, J.G., 1965. Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement area. Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration Division, Report 1082. (Unpublished).