ارزیابی آلودگی نهشته‌های تالاب‌های جنوب و سواحل باختری دریاچه ارومیه

رخساره‌های رسوبی

مقاله 4، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1400

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.2022.47069

نویسندگان

محمود شرفی^{* 1}؛ راضیه لک²

¹استاد یار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

²دانشیار پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور، تهران، ایران

چکیده

دریاچه ارومیه که یک فرورفتگی زمین ­ساختی در شمال باختر ایران است که سالانه دریافت کننده مقادیر زیادی رسوبات فرسایش یافته از ساختارهای زمین­ شناسی و مواد باطله حاصل از فعالیت­‌های صنعتی، معدن‌کاری و کشاورزی است. در این پژوهش، تعداد 15 نمونه سطحی از رسوبات ماسه­‌ای و ماسه گلی به صورت متمرکز از ناحیه مورد مطالعه برداشت و تحت آنالیز عنصری قرار گرفته است. بر مبنای میانگین تمرکز عناصر فلزی در رسوبات ناحیه مورد مطالعه، شدت آلوده‌کننده‌های فلزی به ترتیب شامل Al>Fe>Mn>Ba>Cr>Ni>Zn>Cu>Co است. میزان تمرکز Ni ،Mn و Cr‌ به ویژه در ایستگاه‌های جنوبی و جنوب باختری دریاچه در حد بالاتری از consensus-based PEC و استاندارد ایران بوده که بیانگر احتمال نسبتاً بالای بروز اثرات زیستی نامطلوب این فلزات در این ایستگاه‌­ها است. میانگین عامل غنی شدگی در ایستگاه­‌های مورد مطالعه تأثیر فعالیت‌های صنعتی و معدن‌کاری در غنی­ شدگی بیشتر عناصر فلزی به ویژه Ni ،Cr و Cu‌ (آلودگی متوسط تا نسبتاً شدید) در ایستگاه‌­های جنوبی و جنوب باختری و Cu (نسبتاً شدید) در سایت جبل را نشان می‌دهد. میانگین عامل غنی‌شدگی‌ برای عناصر Ni ،Cr‌ ،Cu و تا حدی Mn‌ به ویژه در ایستگاه‌­های جنوبی و جنوب باختری دریاچه آلودگی متوسط تا قابل توجه را نشان می‌دهد. درجه آلودگی اصلاح شده برای تمامی ایستگاه­‌ها به جز ایستگاه جبل‌کندی در جنوب باختر دریاچه که دارای آلودگی متوسط است، آلودگی پایین را نشان می‌دهد. عامل تجمع زمین شناختی برای تمامی ایستگاه­‌ها در حد عدم آلودگی تا آلودگی متوسط است. به طور کلی، غلظت عناصر فلزی سمی در رسوبات مورد مطالعه (به جز Cu و Ni) به لحاظ مخاطرات زیست محیطی پایین است.

کلیدواژه‌ها

دریاچه ارومیه؛ ژئوشیمی رسوبی؛ آلودگی؛ آنالیز خوشه‌ای

مراجع