تأثیر انحلال واحدهای کربناته بر غلظت کربن معدنی محلول (DIC) و ایزوتوپ کربن (δ13CDIC)؛ مطالعه موردی: سرپل‌ذهاب، باختر ایران

رخساره‌های رسوبی

مقاله 8، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.2022.69664.1002

نویسندگان

حسین محمدزاده ¹؛ فائزه جنگ جو²

¹استاد، مرکز تحقیقات آب‌های زیرزمینی و ژئوترمال (متآب)، پژوهشکده آب و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد آب زمین شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

منابع آب کارستی در بسیاری از مناطق می­‌تواند به عنوان منبع آب شیرین برای تأمین آب ساکنان مورد استفاده قرار گیرد. اهمیت استفاده از روش­‌های جدید در بررسی و ارزیابی منابع آبی در حال گسترش است که می‌­توان از روش‌­های شیمیایی و ایزوتوپ­‌های پایدار استفاده نمود. با اندازه­‌گیری و بررسی کربن معدنی و آلی محلول (DIC و DOC) و تغییرات ترکیب ایزوتوپی کربن (δ¹³C) می­‌توان منشأ کربن در منابع آبی و عوامل مؤثر بر آن­ها را بررسی نمود. در این پژوهش تغییرات فصلی و مکانی غلظت کربن محلول و مقادیر ایزوتوپی کربن در منابع آبی منطقه سر پل ذهاب، واقع در باختر ایران، مورد ارزیابی قرار گرفته است. بدین منظور از منابع آبی سطحی و زیرزمینی منطقه تعداد 28 نمونه آب در طی دو فصل تَر (دی ماه 93) و خشک (مهر ماه 94) نمونه برداری شد. بررسی داده‌­ها نشان می­‌دهد میانگین مقدار DIC در نمونه‌­های آب در فصل تر و خشک به ترتیب 9/71 و 9/80 میلی‌­گرم در لیتر می‌­باشد. با افزایش مقدار DOC در نمونه­‌های آب منطقه (میانگین غلظت 3/0 میلی­گرم در لیتر) ترکیب ایزوتوپی ¹³C_DICδ به سمت مقادیر تهی‌شده‌­تر میل می‌نماید. ترکیب ایزوتوپی ¹³C_DICδ در نمونه‌­های آب منطقه به طور میانگین ‰ 7/11- در فصل تر و ‰ 3/11- در فصل خشک است. نتایج بیان می­‌دارد که با افزایش P_CO2، بر غلظت DIC افزوده و ترکیب ایزوتوپی نمونه­‌ها تهی‌تر می‌­شود که می­‌تواند ناشی از تجزیه مواد آلی و تنفس ریشه گیاهان باشد. نتایج به دست آمده همچنین نشان می­‌دهد که منشأ عمده کربن محلول در نمونه­‌های آب منطقه ناشی از انحلال سنگ­‌های کربناته (سنگ شناسی) بوده و بخشی از آن از مواد آلی و کربن دی اکسید خاک تأمین می‌­شود.

کلیدواژه‌ها

کربن معدنی و آلی محلول؛ ایزوتوپ پایدار کربن (13Cδ)؛ منشأ کربن محلول؛ سرپل ذهاب

مراجع