بررسی علل منازعه و ناامنی در مناطق مرزی آبی کشورها (مورد: مرز آبی اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو)

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، بهمن 1400، صفحه 107-123   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2022.70569.1048

نویسنده

میثم میرزائی تبار^*

گروه مطالعات ژئوپلیتیک، مرکز مطالعات آفریقا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

بخشی از منازعات در روابط میان کشورها به اختلافات مرزی آن‌ها مربوط می‌شود که تنش و درگیری در مناطق مرزی آبی یکی از انواع منازعات است. در قاره آفریقا، موارد متعددی از تنش‌های مرزی از گذشته تاکنون وجود داشته است. درگیری مرزی آبی میان اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو یکی از این موارد است که اختلاف اصلی بر سر محدوده مرزی آبی در دریاچه آلبرت است. این مسئله موجب ناامنی در مناطق مرزی در دو سوی این دریاچه شده است. درواقع، در مناطق مرزی آبی میان دو کشور، درگیری اصلی و ناامنی حاصل از آن در محدوده دریاچه آلبرت و بر سر خط مرزی ترسیم‌شده در درون این دریاچه و همچنین فرسایش ساحل و تغییر در مسیر رودخانه مرزی سملیکی در جنوب دریاچه آلبرت است. این پژوهش از نوع تحقیقات علّی است که با روش توصیفی تحلیلی و نظریه ژئوپلیتیکی منازعات مرزی و سرزمینی استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی اختلافات مرزی میان کشورهای اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو در منطقه دریاچه آلبرت و تحلیل علل وقوع ناامنی در این منطقه می‌پردازد. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که مهم‌ترین علل وقوع ناامنی در مناطق مرزی آبی کشورهای اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو کدام است؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که علل مختلفی را می‌توان برای وقوع درگیری و تنش در مناطق مرزی آبی دو کشور در اطراف دریاچه آلبرت نام برد که مهم‌ترین آن‌ها شامل 11 مورد از علل و عوامل اصلی در ابعاد مختلف هویتی، حاکمیتی، تاریخی، ترسیم مرز، تغییر مسیر رود، زیست‌محیطی و... است.

کلیدواژه‌ها

امنیت؛ ناامنی؛ مرز؛ مرز آبی؛ اوگاندا؛ جمهوری دموکراتیک کنگو

مراجع

1. Bokomdu, G., & Kabemba, C. (2016). Crossing the Borders: Trans-Border Resource Conflicts between the Democratic Republic of Congo, and its neighbors Angola and Uganda. Report, Johannesburg (South Africa): Southern Africa Resource Watch (SARW).

2. Fahey, D. (2010). Guns and Butter: Uganda's Involvement in Northeastern Congo 2003–2009. In: L'Afrique des Grands Lacs: Annuaire 2009-2010, Edit by Stefaan Marysse, Filip Reyntjens & Stef Vandeginste, vol. 14, Paris & Anvers (Belgique): L’Harmattan, Centre d'Etude de la Région des Grands Lacs d'Afrique.
3. Hafeznia, M.R., & Mirzaei Tabar, M. (2020). Geopolitical Explanation of Boundary and Territorial Conflicts Case study: 0 - 15-degreenorth belt of Africa from the end of the Cold War to 2014. Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 28(112), 167-185. Doi: 10.22131/sepehr.2020.38614 [In Persian]
4. Hafeznia, M.R. (2002). Political Geography of Iran. Tehran: SAMT. [In Persian]
5. Hafeznia, M.R.. (2011). Principles and Concepts of Geopolitics. Mashhad: Papoli Publications. [In Persian]

1. Mail & Guardian (2018). Contested waters: Conflict on Africa’s Great Lakes. Retrieved from: https://mg.co.za/article/2018-08-28-contested-waters-conflict-on-africas-great-lakes/

7. Marine Corps Intelligence Activity (2014). Uganda Country Handbook, United States: Marine Corps Intelligence Activity. Department of Defense. Retrieved from: https://info.publicintelligence.net/MCIA-UgandaHandbook.pdf

1. Mirzaei Tabar, M. (2017). Geopolitical Explanation of the conflicts in African continent from the end of the Cold War until 2014 (case study: the countries located between the latitudes of 0 - 15 degree of the north). PhD Thesis of Political Geography, Tehran (Iran): Tarbiat Modares University. [In Persian]

9. Mojtahed Zadeh, P. (2002). Political Geography and Geographic Politics, Tehran: SAMT. [In Persian]
10. Noroozi, M.T. (2007). Defense and Security Dictionary. Tehran: Sana publication. [In Persian]

1. Ojambo R. (2021). On the Waters: Economic and Political Drivers of Maritime Conflicts between Uganda and its Neighbors. African Studies Quarterly, 20(3), 60-72.

12. One World-Nations Online, Administrative Map of Uganda. Retrieved from: http://www.nationsonline.org/oneworld/map/uganda-administrative-map.htm

1. UN Economic Commission for Africa (2018). Transboundary natural resource disputes in Africa: policies, institutions and management experiences, Addis Ababa (Ethiopia): Economic Commission for Africa. Retrieved from: https://repository.uneca.org/handle/10855/24471

14. Vlassenroot, K. & Raeymaekers, T. (2004). The politics of rebellion and intervention in Ituri: The emergence of a new political complex?. African Affairs, 103(412), 385-412.
15. Westerkamp, M., & Houdret, A. (2010). Peacebuilding across Lake Albert: Reinforcing environmental cooperation between Uganda and the Democratic Republic of Congo. Brussels: Initiative for Peacebuilding.