برآورد عملکرد برخی از محصولات زراعی دیم در اراضی آبی زراعی و باغی فعلی کشور

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 6، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 56، تیر 1402، صفحه 301-317   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2022.71149.1052

نویسندگان

صفورا جافرنوده¹؛ افشین سلطانی^{* 2}؛ رامتین جولایی³؛ شهرزاد میرکریمی³؛ ابراهیم زینلی²

¹گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران

²گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.

³گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.

چکیده

با توجه به وقوع کم­آبی در آینده، احتمال می­رود بخشی از زمین­های آبی و باغی فعلی کشور، امکان کشت محصولات آبی را نداشته باشند، ولی احتمال دارد بتوان در این اراضی تولیدات دیم به­عمل آورد. امّا این که با توجه به نوع خاک و اقلیم چه پتانسیلی برای کشت محصولات دیم وجود دارد، نامشخص است. بنابراین، در این مطالعه پتانسیل تولید محصولات گندم (Triticum aestivum)، جو (Hordeum vulgare L.)، نخود (Cicer arietinum L.)، عدس (Lens culinaris Medik) و کلزا (Brassica napus) به‌صورت کشت دیم در اراضی آبی (زراعی و باغی) فعلی مدل­سازی شد. برای تعیین عملکرد از مدل SSM-iCrop2 و برای رسم نقشه­ها از ArcGIS استفاده شد. عملکرد کشاورزان در این اراضی به دو صورت 50 و 70 درصد پتانسیل عملکرد در نظر گرفته شد. همچنین عملکردهای حاصله به چهار گروه عالی، خوب، متوسط و نامناسب طبقه­بندی شدند. این طبقه­بندی بر اساس صرفه اقتصادی – زراعی برای برداشت محصول می­باشد. چنانچه با مدیریت مطلوب عملکرد کشاورزان به 70 درصد پتانسیل برسد برای گندم دیم همه استان­ها در گروه متوسط به بالا (3، 18 و 10 استان در گروه عالی، خوب و متوسط) قرار می­گیرند، برای جو دیم 30 (3، 10 و 17 استان در گروه عالی، خوب و متوسط) و نخود دیم 30 (3، 6 و 21 استان در گروه عالی، خوب و متوسط)، عدس دیم 31 (13 و 18 استان در وضعیت خوب و متوسط) کلزا 30 استان (4، 5 و 21 استان در گروه عالی، خوب و متوسط) در گروه متوسط به بالا قرار خواهند گرفت. بر اساس 70 درصد پتانسیل عملکرد کلزا، جو و نخود فقط یک استان در گروه نامناسب قرار گرفته است. از طرفی، اگر با مدیریت نامناسب، عملکرد کشاورزان به 50 درصد عملکرد پتانسیل برسد برای گندم دیم 30 (2، 2 و 26 استان در گروه عالی، خوب و متوسط)، برای جو دیم 28 (4 و 24 استان در گروه خوب و متوسط) و نخود دیم 18 (4 و 14 استان در گروه خوب و متوسط)، عدس دیم 28 (3 و 25 استان در وضعیت خوب و متوسط) کلزا 25 استان (5 و 20 استان در گروه خوب و متوسط) در گروه متوسط به بالا قرار خواهند گرفت. بر اساس 50 درصد پتانسیل عملکرد گندم، جو، کلزا، نخود و عدس دیم به­ترتیب 1، 3، 6، 13 و 3 استان در گروه نامناسب قرار گرفتند. طبق نتایج این مطالعه، در صورتی­که مدیریت نامناسبی صورت گیرد، بخش عمده­ای از استان­های کشور از نظر عملکرد در گروه متوسط و نامناسب قرار خواهند گرفت و تولیدات کشاورزی پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود. بنابراین، لازم است برای کشت محصولات دیم به مدیریت­های زراعی توجه ویژه­ای اختصاص یابد، زیرا تنها در صورتی که 70 درصد پتانسیل عملکرد حاصل شود، تولیدات کشاورزی کشور در وضعیت قابل قبولی قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

پروتکل گیگا؛ حبوبات؛ عملکرد قابل دستیابی؛ غلات؛ مدل‌سازی

مراجع

1. ABFA (National water and wastewater engineering company).)2018(. Ministry of Energy Announcement about Programmable Water Supply for Different Uses in Provinces and Basins. Iran Ministry of Energy. (In Persian)
2. Alexandrov, V.A., & Hoogenboom, G. )2000(. The impact of climate variability and change on crop yield in Bulgaria. Agricultural and Forest Meteorology, 104(4), 315-327. https://doi.org/10.1016/S0168-1923(00)00166-0
3. Bazgeer, S., Mahey, R.K., Sidhu, S., Sharma, P.K., Sood, A., Noorian, A.M., & Kamali, G.H.) 2008(. Wheat yield prediction using remotely sensed agromet trend-based models for Hoshiarpur district of Punjab, India. Journal of Applied Sciences, 8(3), 510-515. https://doi.org/10.3923/jas.2008.510.515
4. Fader, M., Gerten, D., Krause, M., Lucht, W., &Cramer, W.)2013(. Spatial decoupling of agricultural production and consumption: quantifying dependences of countries on food imports due to domestic land and water constraints. Environmental Research Letters, 8, 14046. DOI: 10.1088/1748-9326/8/1/014046
5. Ghaffari, A., Ghasemi, V.R., & De Pauw, E. )2015(. Agro-Climatically Zoning of Iran by UNESCO approach. Iran's Rainfed Agriculture, 4(1), 63-95. (In Persian) https://doi.org/10.22092/idaj.2015.102248
6. Grassini, P., van Bussel, L.G.J., van Wart, J., Wolf, J., Claessens, L., Yang, H., Boogaard, H., de Groot, H., van Ittersum, M.K., & Cassman, K.G.) 2015(. How good is good enough? Data requirements for reliable crop yield simulations and yield-gap analysis. Field Crop Research, 177, 49-63. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2015.03.004
7. Hajjarpoor, A.) 2016(. Yield gap analysis of wheat in Golestan province. A Thesis of Ph.D. in Crop Ecology, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran. 128 (In Persian)
8. Koo, J., & Dimes, J.) 2013(. HC27 Generic Soil Profile Database. Available at: http://hdl.handle.net/1902. 1/20299 Harvard Dataverse (V2).
9. Kamali, G.A., Molaei, P., & Behyar, M.B.) 2010(. Development of Zanjan province dry land wheat Atlas by using climatic data and GIS. Journal of Water and Soil, 24(5), 894-907. https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.5281
10. Keating, B.A., Herrero, M., Carberry, P.S., Gardner, J., & Cole, M.B.) 2014(. Food wedges: Framing the global food demand and supply challenge towards 2050. Global Food Security, 3, 125-132. https://doi.org/10.1016/j.gfs.2014.08.004
11. Lashkari, A., & Bannayan, M.) 2013(. Agrometeorological study of crop drought vulnerability and avoidance in northeast of Iran. Theoretical and Applied change for European agricultural productivity, land use and policy. European Journal of Agronomy, 16(4), 239-262. (In Persian with English Summary) doi:10.1007/s00704-012-0769-9
12. MohammadiNasab, B.) 2010(. Trend Analysis of annual rainfall over Iran. Geography and Environmental Planning Journal, 43(3), 95-106. (In Persian with English Summary)
13. Nasseri, A., Abbasi, F., & Akbari, M.) 2017(. Estimating agricultural water consumption by analyzing water balance. Irrigation and Drainage Structures Engineering Research, 18, 17-32. (In Persian with English Summary) https://doi.org/10.22092/aridse.2017.105338.1057
14. Nehbandani, A., Soltani, A., Taghdisi, R., Dadrasi, A., & Alimagham, S.M.) 2020(. Assessing HC₂₇ soil database for modeling plant production. International Journal of Plant Production, 14, 679–687.
15. Soltani, A.)2009(. Mathematical Modeling in Field Crops. Mashhad Univsity Press, Iran, 175 (In Persian)
16. Soltani, A., and Sinclair, T.R.)2011(. A simple model for chickpea development, growth and yield. Field Crop Research 124(2), 252-260.
17. Soltani., A., Nehbandani, A.R., Dadresi, A., Alimagham, S.M., Zeinali, E., & Torabi, B.)2018(. Agro-Ecological Zoning (AEZ) of Iran for plant production. research report. Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran. 159 (In Persian)
18. Soltani., A., Zand, A., Alimagham, S.M., Nehbandani, A., Barani, H., Soltani., A., Torabi, B., Zeinali, E., Mirkarimi, S., & Joolaei, R.) 2019(. Analyzing the Country's Food Security to 2050 by Modeling the Correlation between Water, Land, Food and the Environment: Perspectives and Necessary Policies. Research Report. Organization Education and Extension Research Agricultural, 130 (In Persian)
19. Soltani, A., Alimagham, M., Nehbandani, A., Torabi, B., Zeinali, E., Zand, E., Ghassemi, S., Vadez, V., Sinclair, T.R., & Van Ittersum, M.K.) 2020a(. Modeling plant production at country level as affected by availability and productivity of land and water. In: Agricultural Systems,183, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2020.102859
20. Soltani, A., Alimagham, M., Nehbandani, A., Torabi, B., Zeinali, E., Dadrasi, A., Zand, E., Ghassemi, S., Pourshirazi, S., Alasti, O., Hosseini, R.S., Zahed, M., Arabameri, R., Mohammadzadeh, Z., Rahban, S., Kamari., H., Fayazi, H., Mohammadi, S., Keramat, S., Vadez, V., Van Ittersum, M.K., & Sinclair, T.R.) 2020b(. SSM-iCrop2: A simple model for diverse crop species over large areas. Agricultural Systems 1-7. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2020.102855
21. van Ittersum, M.K., Cassman, K.G., Grassini, P., Wolf, J., Tittonell, P., & Hochman, Z.)2013(. Yield gap analysis with local to global relevance-A review. Field Crops Research, 143, 4-17.
22. WPP., 2017. United Nations, department of economic and social affairs, population division. In: World Population Prospects, Online Edition. https://population.un.org/wpp/