بررسی عوامل موثر برفعالیت های تروریستی در آفریقا و نقش همگرایی منطقه ای بر امنیت و توسعه (مورد مطالعه : بوکوحرام در مرز نیجریه و کامرون)

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، بهمن 1400، صفحه 124-145   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2022.70590.1050

نویسندگان

مجید رسولی^{* 1}؛ احمد بخشی²

¹استادیار گروه ژئوپلیتیک مرکز مطالعات آفریقا، دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران

²دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

امنیت از مقولات بسیار مهم بشر از گذشته‏های دور بوده و درگذر زمان، اهمیت آن کاهش نیافته، بلکه هر روز فزونی یافته است. یکی از عوامل مؤثر بر امنیت، وجود گروه‌های مبارز، باندهای جنایتکار سازمان‌یافته در سراسر جهان و پیوند بین آن‌ها می‏باشد. در سال‏های اخیر، ظهور و ارتباطات پیچیده گروه‏های تروریستی در آفریقا به نگرانی فزاینده‌ای در سطوح ملی، منطقه‌ای و حتی بین‌المللی تبدیل‌شده است. در همین راستا، این گروه‌ها، غالبا ًمنازعات و بی‌ثباتی بین کشورهای هم‌مرز را بر مبنای انگیزه‏های مذهبی، سیاسی یا اقتصادی،کسب قدرت، سرزمین و کنترل مردم بی‌گناه تقویت می‏کنند. این پژوهش باهدف بررسی تأثیر گروه تروریستی بوکوحرام بر توسعه و امنیت منطقه مرزی نیجریه و کامرون در پاسخگویی به این پرسش است که عوامل مؤثر بر فعالیت‌های بی‌ثبات کننده و تهدید امنیت منطقه‌ای بوکوحرام در امتداد مرز کامرون و نیجریه در غرب آفریقا کدام‏اند؟ پژوهش حاضر که ماهیتی توصیفی-تحلیلی دارد و داده‏ها و اطلاعات موردنیاز آن به روش کتابخانه‏ای گردآوری‌شده در قالب نظریه همگرایی منطقه‏ای بر این فرضیه استوار است که بوکوحرام می‏تواند با بهره‌برداری از عواملی مانند حاشیه‌نشینی، فقر، فساد، بی‌عدالتی، ناکامی دولت فدرال و مرزهای نفوذپذیر در راستای اعمال کنترل و قدرت بر منطقه، رویکردی افراطی از اسلام را در بخش‌هایی از کامرون و نیجریه تحمیل کند. نتایج پژوهش نشان داد بهره‌مندی از استراتژی همکاری و انعقاد پیمان‏های دفاعی بین کشورهای مرزی ضمن تقویت امنیت منطقه‏ای و پشتیبانی پایه‏های اقتصادی شکننده می‏تواند در جهت بازدارندگی و کاهش هجوم تروریست‏های آینده مؤثر باشد؛ به‌گونه‌ای که دولت‌های دارای ایالات مرزی باید در معاهدات همکاری استراتژیک متعهد شوند و ترتیبات امنیتی طولانی‌مدت مرزی برای مهار برنامه‌های توسعه‌طلبانه گروه‏هایی مانند بوکوحرام را ایجاد کنند.

کلیدواژه‌ها

نظریه همگرایی منطقه‌ای؛ امنیت منطقه‌ای؛ بوکوحرام؛ توسعه منطقه مرزی نیجریه و کامرون

مراجع

1. Aghedo, I., & Osumah, O. (2012). The Boko Haram uprising: How should Nigeria respond? Third World            Quarterly, 33(5),         853-869.          Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/01436597.2012.674701
2. Ali Babaei, Gh. (2003), Political Culture, Ashian Publishing[In Persian]
3. Amabo, E. (2021). Cameroon- Nigeria: Strategic Security Partners. Availiable at: https://www.cameroon-tribune.cm/article.html/39987/fr.html/cameroon-nigeria-strategic.
4. Bakhshi, A. (2017). The Role of Trade Liberalization and Regional Economic Cooperation in Development and Security: A Case Study of the Southern African Development Community (SADC). Quarterly Journal of Political Geography Research, 2(4), 86-  116[In Persian]
5. Bakhshi, A. (2011). Analysis of Geographical and Political Phenomena in the Formation of the Darfur Crisis. Geopolitical Quarterly, 7(2), 252-215. [In Persian]
6. Bakhshi, A. (2009). A Framework for Developing Human Security in West Asia, in Human Security in West Asia. (Collection of Articles). Tehran: Research Institute for Cultural and Social Studies. [In Persian]
7. Bala, B., & Usman A. Tar (2021). Regional Cooperation in West Africa: Counter Terrorism and Counter insurgency. African Security, DOI:10.1080/19392206.2021.1929747
8. Basiri, M. & Aga Mohammadi, Z. (2017). Future Studies of the Middle East over the Next Three Decades; Analysis of the Trends of Fight against Terrorism at the International Level. Quarterly Journal of Political and International Research, 9(31), 87-116. [In Persian]
9. (2014, August 18). Cmr orders security agents to hide information from Nigeria. Retrieved from:https://www.cameroonweb.com/ CameroonHomePage/ NewsArchive/ Cmr-orders-security- agents-to-hide information-from-Nigeria-309231
10. Campbell, J. (2013). Africa in transition: Boko Haram recruitment strategies. Washington D.C.: Council on Foreign Relations
11. Chimtom, M. (2013, September 18). Nigerians uncertain of future in Bakassi Peninsula. Inter Press Service. Retrieved from http://www.ipsnews.net/2013/09/nigerians-uncertain-of- future-in-bakassi-peninsula/
12. Deriysdel, A., & Belik, G. (1995). Political Geography of the Middle East and North Africa. (Mir Haider. D., trans.).Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]
13. Dorrie, P. (2014, August 28). Boko Haram’s Cameroon connection. War is Boring. Retrieved from https://medium.com/war-is-boring/boko-harams-cameroon-connection- c7d3edf1c939
14. Etaat, J. & Mousavi, Z. (2008). Country Divisions and Sustainable Development: A Case Study of Iran. Geopolitical Quarterly, 4(3), 74-57. [In Persian]
15. Ezirin, G.E. & Onuoha, F.C. (2013). Terrorism and transnational organized crime in West Africa. Al Jazeera Center for Studies. Retrieved from http://studies.aljazeera.net/en/reports/2013/06/2013624102946689517.html
16. Foster-Bowser, E., & Sanders, A. (2012). Security threats in the Sahel and beyond: AQUIM, Boko Haram, and al Shabaab. Civil-Military Fusion Center. Retrieved from cimicweb.org
17. Ghanbari, S., & Motalebi, M. (2017). Trends in Countering Terrorism in the Middle East and the International Arena. Quarterly Journal of Police Studies, 7(30), 168-147. [In Persian]
18. Ghawam, A.A. (2019). International Relations: Theories and Approaches.Tehran:  SAMT Publications. [In Persian]
19. Global Terrorism index  (2020). availiable at: https://www.visionofhumanity.org /wp-content/uploads/2020/11/GTI-2020-Briefing.pdf
20. Hafeznia, M & Vaysi, H. (2011). The Impact of Globalization on Borders (Review and Critique of Border Denial Votes). Journal of Planning &Space Planning, 15(3), 41-59. [In Persian]
21. Hafeznia, M.R., AhmadiPour, Z., & Ghaderi Hajat, M. (2011). Politics and Space. Mashhad: Papoli Publications[In Persian]
22. Hafeznia, M.R. (2000). Fundamentals of Socio-Political Studies. Qom: Publication of the Almostafa University. [In Persian]
23. Hemmati, L., Hosseini, S.M., & Mahdavipour, A. (2020). Preventive approaches in curbing terrorism. Criminal Law Research, 8(30), 258-231. [In Persian]
24. Konings, P. (2005). The Anglophone Cameroon-Nigeria boundary: Opportunities and conflicts.African Affairs, 104(415), 275-301.
25. Mahmood, O., & Ani, C. (2018). Responses to Boko Haram in  the Lake Chad Region:  Policies, Cooperation and Livelihoods , ISS Research report availaiabie at: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/2018-07-06-research-report-1.pdf
26. Mickolus, E.F., Sandler, T., & Murdock, J. M. (1989). International terrorism in the 1980s: A chronology of events. Iowa State University Press.
27. Mir Haider, D. (2004). Fundamentals of Political Geography. Tehran: SAMT. [In Persian]
28. National Geoghraphy(2021), Border, Retrieved from : https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/border/
29. Moshirzadeh, H.(2020). Evolution in theories of international relations. SAMT Publications. [In Persian]
30. Newman, D. (2006). Border and bordering: Towards an interdisciplinary dialogue. European Journal of Social Theory, 9(2), 171-86
31. Piazza, James A. (2008). Incubators of terror: Do failed and failing states promote transnational terrorism? International Studies Quarterly 52(3): 469–488.
32. Rasouli, M., & Shariati, Sh. (2020). Geopolitical Analysis of Boko Haram Terrorism Threat in West Africa. Geopolitical Quarterly, 16(59), 228-203[In Persian]
33. Soliemanpour, H. & Pak jami, D. (2009). The role of multi literalism and Regional trades Orders in Developing of trades of Islamic republic of iran. Centeral EuroAsia Quarterly, 2(3), 77-96. [In Persian]
34. Spencer, A. (2006). Questioning the Concept of New Terrorism. Peace Conflict & Development, Issue 8, 1-9.
35. Tayyeb, A. (2001). Critical evaluation in the field of international security. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
36. Trif, Terry et al. (2004). New Security Studies. (A., Tayeb and V., Bozorgi, Trans.). Tehran: Research Institute for Strategic Studies.
37. Umukoro, N. (2014). Democracy and inequality in Nigeria. Journal of Developing Societies, 30(1), 1-24.
38. United            (2017). Sanctions         list        materials.         Retrieved         from https://www.un.org/sc/suborg/en/sanctions/1267/aq_sanctions_list         
39. United Nation News(2008). Ban: Nigeria-Cameroon peninsula transfer exemplifies ‘good neighbourliness’ availiable at: https://news.un.org/en/story/2008/08/269542-ban-nigeria-cameroon-peninsula-transfer-exemplifies-good-neighbourliness
40. World Data atlas, (2021). Nigeria - Gross domestic product per capita in current prices, Availiable at: https://knoema.com/atlas/Nigeria/GDP-per-capita
41. Zarneshan, Sh. (2007). Security Council and the Commitments of Governments to Combat Terrorism. Legal Journal of the Presidential Institution, No. 36, 57-94[In Persian]
42. Zenn, J. (2014). Boko Haram: Recruiting, financing, and arms trafficking in the Lake Chad Region, Quarterly Journal of Connnection, 7(10), 1-17.