تأثیر مقدار و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد و مقدار نیترات غده سیب‌زمینی رقم مارفونا

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 66، تیر 1401، صفحه 137-146   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2022.71392.1065

نویسنده

امیرهوشنگ جلالی^*

بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر در سال 98-1397 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوتر آباد اصفهان به‌منظور بررسی تأثیر مقدار و نحوه تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد و تجمع نیترات غده سیب‌زمینی رقم مارفونا انجام شد. به این منظور از آزمایش کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد که در آن سه سطح نیتروژن (90، 180 و 270 کیلوگرم در هکتار) کرت‌های اصلی و دو نحوه تقسیط نیتروژن (سه و چهار مرحله‌ای) کرت‌های فرعی را تشکیل دادند. نتایج نشان داد تأثیر برهمکنش مقدار نیتروژن و تقسیط آن بر صفات عملکرد کل و کارایی استفاده از نیتروژن در سطح یک درصد و بر صفات عملکرد قابل ‌فروش، عملکرد غیرقابل فروش، نیترات غده، تعداد و وزن غده‌ها در سطح پنج درصد معنی‌دار بود. در روش تقسیط سه مرحله‌ای تعداد غده در هر بوته با استفاده از 90، 180 و 270 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌ترتیب برابر 91/3، 28/5 و 58/6 عدد بود. با مصرف 270 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و سه مرحله تقسیط نیتروژن، مقدار نیترات غده به 197 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن‌تر غده رسید. در هر دو روش تقسیط سه و چهار مرحله‌ای نیتروژن، کارایی مصرف نیتروژن با مصرف 270 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نسبت به تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به یک‌سوم کاهش یافت؛ بنابراین مصرف کودهای نیتروژن دار بیش از 180 کیلوگرم (حد توصیه‌شده) حتی به‌صورت تقسیط‌شده می‌تواند با کاهش کارایی مصرف کود و افزایش نیترات غده‌ها به مقادیر فراتر از حد مجاز همراه باشد. 

کلیدواژه‌ها

تعداد غده؛ کارایی مصرف نیتروژن؛ عملکرد قابل‌فروش؛ وزن غده

مراجع

1. Ayyub, C. M., Wasim Haidar, M., Zulfiqar, F., Abideen, Z., and Wright, S. R. 2019. Potato tuber yield and quality in response to different nitrogen fertilizer application rates under two split doses in an irrigated sandy loam soil. Journal of Plant Nutrition 42: 1850-1860. https://doi.org/10.1080/01904167.2019.1648669.
2. Bachmann-Pfabe, S., and Dehmer, K. J. 2020. Evaluation of wild potato germplasm for tuber starch content and nitrogen utilization efficiency. Plants 9 (7): 833. https://doi.org/10.3390/plants9070833.
3. Bélanger, G., Walsh, J. R., Richards, J. E., Milburn, P. H., and Ziadi, N. 2001. Tuber growth and biomass partitioning of two potato cultivars grown under different N fertilization rates with and without irrigation. American Journal of Potato Research 78: 109-117. https://doi.org/10.1007/BF02874766.
4. Bero, N. J., Ruark, M. D., and Lowery, B. 2014. Controlled-release fertilizer effect on potato and groundwater nitrogen in sandy soil. Agronomy Journal 106: 359-368. https://doi.org/10.2134/agronj2013.0331.
5. De la Morena, I., Guillen, A., and Del Moral, L. F. G .1994. Yield development in potatoes as influenced by cultivar and the timing and level of nitrogen fertilization. American Potato Journal 71: 165-173. https://doi.org/10.1007/BF02849051.
6. FAO (Food and Agriculture Organization). 2019. FAOSTAT, Retrieved January 15, 2018. Available at: http://faostat.fao.org/site/291/default.aspx. Accessed 19 Agu. 2019.
7. Green, L. C. Wagner, D. A., Glogowski, J., Skipper, P. L., Wishnok, J. S., and Tannenbaum, S. R. 1982. Analysis of nitrate, nitrite, and [15N] nitrate in biological fluids. Analytical Biochemistry 126: 131-138. https://doi.org/10.1016/0003-2697(82)90118-X.
8. Jalali, A. H., and Mousapour Gorji, A. 2021. The use of "stress memory" to improve drought stress tolerance in potato. Iranian Journal of Field Crops Research 19: 61-71. (in Persian).
9. Jalali, A. H., and Bahrani, M. J. 2014. Effect of crop residue and nitrogen fertilizer on nitrogen use efficiency in corn (Zea mays) production. Applied Field Crop Research 102:197-204. (in Persian).
10. Jalali, A. H., Hassanpanah, D., and Mousapour Gorji, A. 2020. Environmental stresses and their management in potato production. Agricultural Research, Education and Extension Organization Seed and Plant Improvement Institute, 214pp. (in Persian).
11. Jamshidi, A. M., Ahmadi, A., and Darvishi, B. 2015. Yield and quality of potato seed and edible tubers in response to different phosphorus levels and nitrogen application times. Iranian Journal of Field Crop Science 45: 489-498. (in Persian).
12. Jin, X., Hao, N., Jiao, F., Yang, Y., Wang, D., Xu, C., and Zhai, R. 2014. The effect of nitrogen supply on potato yield, tuber size and pathogen resistance in Solanum tuberosum exposed to Phytophthora infestans. African Journal of Agricultural Research 9: 2657-2663. https://doi.org/10.5897/AJAR2013.7550.
13. Hassanpanah, D., Kazemi, N., Mousapour Gorji, A., and Jalali, A. H. 2018. Comprehensive guide to modern potato farming. Seed and Plant Breeding Research Institute, Knowledge Network Office and Promotional Media. 322 pp.
14. Kuisma, P. 2002. Efficiency of split nitrogen fertilization with adjusted irrigation on potato. Agricultural and Food Science 11: 59-74. https://doi.org/10.23986/afsci.5713.
15. Muleta, H. D., and Aga, M. C. 2019. Role of nitrogen on potato production: a review. Journal of Plant Sciences 7: 36-42.
16. National Standard of Iran. 2013. Maximum levels for nitrate in agricultural product. Standard No. 16596. First edition 11 Pp.
17. Naumann, M., Koch, M., Thiel, H., Gransee, A., and Pawelzik, E. 2020. The importance of nutrient management for potato production part II: Plant nutrition and tuber quality. Potato Research 63: 97-119. https://doi.org/10.1007/s11540-019-09431-2.
18. SAS 2016. SAS user^’s guide. SAS Inst., Cary, NC.
19. SCF (Scientific Committee on Food). 1997. Assessment of dietary intake of nitrates by the population in the European Union, as a consequence of the consumption of vegetables, in Reports on tasks for scientific cooperation: report of experts participating in Task 3.2.3, ed by European Commission, Brussels, p 34.
20. Souza, E. F., Soratto, R. P., Sandaña, P., Venterea, R. T., and Rosen, C. J. 2020. Split application of stabilized ammonium nitrate improved potato yield and nitrogen-use efficiency with reduced application rate in tropical sandy soils. Field Crops Research 254: 107847. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2020.107847.
21. Venkatasalam, E. P., Bairwa, A., KL, D., Sudha, R., Mhatre, P. H., Govindakrishnan, P. M., and Singh, R. K. 2019. Effect of nitrogen sources on yield and yield components of potato (Solanum tuberosum) cultivars. Indian Journal of Agricultural Sciences 89: 35-40.
22. Yadav, S. K., Singh, G. K., Jain, V. K., and Tiwari, A. 2017. Response of potato (Solanum tuberosum) cultivars to different levels of nitrogen. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences 6: 2734-9.
23. Ysart, G., Miller, P., Barrett, G., Farrington, D., Lawrance, P., and Harrison, N. 1999. Dietary exposures to nitrate in the UK. Food Additives and Contaminants 16: 521-532. https://doi.org/10.1080/026520399283669.