تحلیل ثانویۀ رابطۀ شاخص‌های اقتصادی با نشاط اجتماعی در ایران

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 1، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1400، صفحه 27-1   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.58681.0

نویسندگان

سید علیرضا افشانی^{* 1}؛ حمیده شیری محمدآباد²

¹استاد جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

²دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

هدف از انجام‌دادن پژوهش حاضر، بررسی رابطه شاخص‌های اقتصادی با نشاط اجتماعی در مقیاس کشوری به تفکیک استانی (30 استان) بود که به روش تحلیل ثانویه انجام شد. داده‌های مربوط به نشاط اجتماعی از مطالعه منتظری و همکاران (1391) و داده‌های مربوط به شاخص‌های اقتصادی از نتایج آمارگیری کارگاه‌های صنعتی ١۰ نفر کارکن و بیشتر مرکز آمار ایران (1391) اخذ شده بود. به‌منظور تحلیل داده‌ها از تحلیل توصیفی (میانگین، انحراف معیار، حداقل نمره، حداکثر نمره) و تحلیل استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون) استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که میانگین شاخص کلی شادکامی 43/3 است و در سطح متوسطی قرار دارد. بیشترین میانگین نشاط اجتماعی با 69/3 به استان زنجان متعلق است و کمترین مقدار این متغیر 12/3 است که به استان یزد تعلق دارد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ استان زنجان، شادترین استان کشور محسوب می‌شود. علاوه‌ بر این، بر طبق نتایج مشخص شد که بین شاخص‌های اقتصادی مختلف نظیر ضریب جینی، نرخ مشارکت، ارزش افزوده، نرخ اشتغال ناقص، نرخ بیکاری، سرانه تولید، سرانه ارزش افزوده و سهم اشتغال صنعت از کل اشتغال با نشاط اجتماعی رابطه معنا‌دار وجود نداشت؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ به‌رغم تصور عمومی، میزان اثرگذاری شاخص‌های اقتصادی بر نشاط اجتماعی شهروندان ضعیف است و سهم ضعیف آن را در تبیین نشاط اجتماعی می‌توان چنین تشریح کرد که شاخص‌هایی چون اشتغال کامل، نرخ بیکاری پایین، ضریب جینی بالا و مواردی از این دست به تنهایی نمی‌توانند در شادکامی افراد اثر داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌های اقتصادی؛ نشاط اجتماعی؛ اشتغال؛ بیکاری؛ استان‌های ایران

مراجع

1. ابراهیم‌زاده، ب.، آرام، ه.، و پناهی، ب. (1389). بررسی نشاط اجتماعی و عوامل موثر بر آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد واحد پارس آباد مغان، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 2(4)، 144-121.
2. ابونوری، ا.، و اسکندری، ج. (1395). ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺛﺮات ﺗﻮرم و ﺑﯿﮑﺎری ﺑﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ. مجله سیاست‌گذاری اقتصادی، 8(15)، 152-137.
3. آرگایل، م. (1383). روان‌شناسی شادی (م. گوهری، ح. پالاهنگ، ف. بهرامی و ح. طاهرنشاط، مترجمان). ‌دوست. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
4. بشیرنژاد، م. (1392). جامعه‌های که نشاط ندارد هیچ چیز ندارد. مدیریت ارتباطات اجتماعی: تحلیلی، آموزشی و اطلاع‌رسانی، (34 و 35)، 65-63.
5. بوردیو، پ. (1380). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی (م. مردی‎ها، مترجم). تهران: انتشارات نقش و نگار.
6. بیات، م.، نعامی، ع. ا.، و اسماعیلی‌فر، ن. (1392). سهم هریک از مقیاس‌های پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده در پیش‌بینی شادکامی دانش‌آموزان دختر، زن و فرهنگ، 4(16)، 22-9.
7. چلبی، م.، و موسوی، س م. (1387). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان، جامعه‌شناسی ایران، (1 و 2)، 57-34.
8. ذهبی، ع. (1394). بررسی عوامل مرتبط با نشاط اجتماعی زائران ایرانی در شهر مشهد (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی)، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
9. زارع شاه‌آبادی، ا.، مبارکی، م.، و فردوسی‌زاده نایینی، ا. (1394). تحلیل رابطه بین نشاط اجتماعی و گرایش به اعتیاد (در بین جوانان 30-18 ساله شهر یزد)، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 9(16)، 174-145.
10. زیبایی، ن. (1391). بررسی نشاط اجتماعی و عوامل مرتبط با آن در ایلام (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی)، دانشگاه پیام نور تهران، ایران.
11. شریفی، خ.، سوکی، ز.، تقربی، ز. و اکبری، ح. (1389). وضعیت نشاط و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان طی سال تحصیلی 86-1385. فصلنامه فیض، 1، 69-62.
12. عابدی، م. ر. (1381). بررسی و مقایسه اثربخشی روش‌های مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی، سازگاری شغلی و مدل شناختی رفتاری فوردایس بر کاهش افسردگی شغلی مشاوران آ. پ. شهر اصفهان (رساله منتشرنشده دکتری رشتۀ مشاوره). دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
13. عنبری، م.، و حقی، س. (1393). بررسی عوامل فردی اجتماعی مؤثر بر نشاط اجتماعی زنان (مورد مطالعه: زنان مناطق شهری و روستایی شهرستان دلیجان). جامعه‌شناسی کاربردی، 25(1)، 26-1.
14. فرهادی، ع.، جواهری، ف.، غلامی، ی. ب.، و فرهادی، پریوش. (1384). ﻣﯿﺰان ﻧﺸﺎط و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن دانشگاه علوم پزشکی لرستان. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 7(25 و 26)، 62-57.
15. قطره‌ای، ف. (1385). بررسی رابطۀ شادکامی (نشاط) و کیفیت عوامل آموزشی در دورۀ ابتدایی مدارس شهر تهران (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد رشتۀ روانشناسی و علوم تربیتی). دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران.
16. کیانی، م. (1391). شادکامی و سرمایه اجتماعی در بین خانوادهای ایرانی. علوم کاربردی جهانی، 18(8)، 1036-1030.
17. کیا، ع.، و امیری، ر. (1391). بررسی میزان نشاط اجتماعی و عوامل مرتبط با آن در بین شهروندان 64-15 سال شهر اهواز. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 15، 174-137.
18. مرکز آمار ایران. (1391). آمارهای موضوعی، برآورد و پیش‌بینی جمعیت کشور به تفکیک استان. بازیابی از https://www.org.ir
19. مرکز آمار ایران. (1391). طرح آمارگیری نیروی کار. بازیابی از https://www.org.ir
20. مرکز آمار ایران. (1391). نتایج آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر. بازیابی از https://www.org.ir
21. مرکز آمار ایران. (1392). سالنامه آماری. بازیابی از https://www.org.ir
22. ﻣﻨﺘﻈﺮی، ع.، امیدواری، س.، آذین، س. ع.، آیین‌پرست، ا.، جهانگیری، ک.، صدیقی، ژ.، ...و فتحیان، س. (1391). ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺷﺎﺩﻛﺎمی ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺁﻥ: ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮن. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﺎﻳﺶ، 4، 467- 475.
23. هزارجریبی، ج.، و آستین‌فشان، پ. (1388). ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎعی ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻧﺸﺎﻁ (با تأکید بر استان تهران)، ﺟﺎمعه‌ﺷﻨﺎسی ﻛﺎﺭﺑﺮﺩی، 20(23)، 146-119.
24. Ahuvia, (2002). Individualism/collectivism and cultures of happiness: A theoretical conjecture on the relationship between consumption, culture and subjective well-being at the national Level. Journal of Happiness Studies, 3(1), 23-36.
25. Alois, P. (2014). Income Inequality and Happiness: Is There a Relationship? LIS working paper series. Retrieved from https:// repec. org/ p/ lis/ liswps/ 614.html
26. Argyle, M. (2001). The Psychology of Happiness. London: Methuen publishing.
27. Chang, W. (2009). Social capital and subjective happiness in Taiwan. International Journal of Social Economics, 3(6), 835-851.
28. Chiu, S. W., & Wong. T. (2018). Happiness of Hong Kong youth from 2000 to 2014: empirical evidence on the differential impact of socioeconomic conditions on youth versus other age groups. Journal of Youth Studies, 21(3), 253-271.
29. Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.
30. Eddington, N., & R. Shuman (2004). Subjective well-being Presented by continuity psychology education. The Journal of Personality & Social Psychology, 34(8), 41-57.
31. Fuentes, N., & Rojas, M. (2001). Economic theory and subjective well-being: Mexico. Social Indicators Research, 53(3), 289-314.
32. Gropper, D. M., Lawson, R. A., & Thorne, J. T. (2011). Economic freedom and happiness. Cato Journal, 31(2), 237–255.
33. Helliwell, J. F., Layard, R., & Sachs, J. (2016). The distribution of world happiness: World happiness report 2016. New York: UN Sustainable Development Solutions Network.
34. Lane, R. E. (2000). Diminishing returns to income, companionship–and happiness. Journal of Happiness Studies, 1(1), 103-119. ‏
35. Layard, R. )2005(. Happiness: Lessons from a new science. New York: Penguin Books.
36. Mota, G. L., & Trigo Pereira, P. (2008). Happiness, economic well-being, social capital and the quality of institutions. School of Economics and Management, 40, 1-26.
37. Myers, D. G. (2000). The Funds, Friends and Faith of Happy People. Journal of American Psychologist, 55(1), 55-67.
38. Perneger, V., Hudelson, P. M., & Bovier, P. A., (2004). Health and happiness in young Swiss adults. Quality of Life Research, 13(1), 171-178.
39. Ruprah, I., & Luengas, P. (2009). Should central banks target happiness? evidence from Latin America. Washington, D.C.: Inter-American Development Bank.
40. Seligman, M. E. P., & Danner, E. d. (2002). Very Happy People. Psychological Science, 13, 181- 184.